Kabinet Schoof ten val na terugtrekken Wilders om asieldossier

Geert Wilders heeft zijn steun voor de coalitie ingetrokken en laat daarmee het kabinet vallen. Dat hebben de leiders van de andere coalitiepartijen dinsdag gemeld na een kort overleg met de PVV-leider. Wilders schreef op X: “Geen handtekening voor onze asielplannen. Geen aanpassing Hoofdlijnenakkoord. PVV verlaat de coalitie.”

Premier Dick Schoof arriveerde dinsdag rond 4 uur ’s middags bij de hoofdingang van Huis ten Bosch in Den Haag, waar hij het ontslag van zijn kabinet heeft aangeboden aan koning Willem-Alexander. Vanaf dat moment is het kabinet-Schoof demissionair. Het demissionaire kabinet zal tot de nieuwe verkiezingen verder gaan zonder de PVV-bewindspersonen. Wilders wilde dat zij het kabinet direct zouden verlaten.

De PVV’ers worden per direct tijdelijk vervangen, totdat eventueel een andere bewindspersoon namens een van de drie partijen in het demissionaire kabinet komt. Dat wordt bepaald door de drie overgebleven coalitiepartijen.

Minister Dirk Beljaarts (Economische Zaken) wordt voorlopig vervangen door minister Eelco Heinen (Financiën, VVD). Minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei, VVD) neemt tijdelijk waar voor minister Barry Madlener en staatssecretaris Chris Jansen (beiden Infrastructuur en Waterstaat).

Minister David van Weel (Justitie en Veiligheid, VVD) neemt vooralsnog de taken over van Marjolein Faber (Asiel) en staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie en Veiligheid). Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken, NSC) vervangt haar staatssecretaris Zsolt Szabó. Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken) vervangt Reinette Klever (Ontwikkelingshulp).

De post van minister Fleur Agema en staatssecretaris Vicky Maeijer (beiden Volksgezondheid) wordt tijdelijk waargenomen door NSC-minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid).

De coalitiepartijen nemen volgens ingewijden waarschijnlijk later deze week een definitief besluit over hoe de vervanging wordt geregeld tot het moment dat na de verkiezingen een nieuw kabinet aantreedt.

Coalitiegenoten geven af op Wilders

Dinsdag reageerden VVD, NSC en BBB boos en verbaasd op de stap van Wilders. BBB-leider Caroline van der Plas sprak van een "roekeloze kamikazeactie", Nicolien van Vroonhoven van NSC noemde de kabinetsval "onverantwoord" en Dilan Yeşilgöz (VVD) zei er "zo pissig over" te zijn.

Ook bewindspersonen kwamen teleurgesteld aan bij het Catshuis waar een extra ministerraad werd ingelast. Het was toen al duidelijk dat PVV-leider Geert Wilders wilde dat zijn bewindspersonen het kabinet direct zouden verlaten.

PVV-staatssecretaris Vicky Maeijer (Langdurige en Maatschappelijke Zorg) zei bij aankomst bij de ministerraad dat ze solidair is met Wilders en weggaat. "Dit is politiek, het is wat het is. En we gaan weer verder". Ze zei dat ze het met heel veel plezier en enthousiasme heeft gedaan. PVV-ministers Fleur Agema (Zorg) en Marjolein Faber (Asiel) liepen door zonder iets te zeggen.

BBB-minister en vicepremier Mona Keijzer, die meteen de omstreden huurbevriezing heeft ingetrokken, zei "verdrietig" te zijn over de val van het kabinet. Want hier was eindelijk een meerderheid om verstandige sociaal-rechtse dingen te doen voor Nederland. Dus ik vind het echt wel heel jammer dat Geert Wilders voor zichzelf gekozen heeft, in plaats van voor het oplossen van de problemen voor Nederland."

Ook vicepremier en minister van Sociale Zaken, Eddy van Hijum (NSC), heeft afgegeven op Wilders en hekelt diens "politieke schwalbe". Volgens hem stonden de coalitiepartijen open voor een streng asielbeleid. "Er is geen enkele aanleiding om zo op de grond te gaan liggen", aldus Van Hijum die het klappen van de coalitie "echt zeer teleurstellend" vindt.

Zijn partijgenoot en onderwijsminister Eppo Bruins zei het "onverantwoordelijk" te vinden dat Wilders het land "instabiel achterlaat" met een NAVO-top die in aantocht is en alle ontwikkelingen op internationaal vlak. "Dat laat zien dat je als populist eigenlijk alleen met chaos en ophef bezig bent."

Schoof: 'val onnodig en onverantwoord'

Tijdens een persconferentie na afloop van de ministerraad gaf premier Schoof aan welke stappen zouden volgen na de val van het kabinet, zoals het ontslag aanbieden bij de koning en de installatie van het demissionaire kabinet van VVD, NSC en BBB.

Schoof zei "binnen de ruimte die de Kamer ons daarvoor geeft" te willen doorgaan met het aanpakken van urgente problemen. Hij wees onder meer op de onzekere geopolitieke situatie, asielcrisis, economie en woningnood. "Dit vraagt allemaal om daadkracht en niet om uitstel. Dus zullen we als demissionair kabinet alles doen wat in het belang van de mensen in het land is."

Schoof gaf aan dat hij de coalitiepartijen de afgelopen dagen meermaals heeft laten weten dat hij het "onnodig en onverantwoord" vindt om het kabinet te laten vallen. Op dit moment speelt er te veel in binnen- en buitenland om het kabinet te laten vallen, zei Schoof. Dan heeft hij het bijvoorbeeld over internationale ontwikkelingen, migratie en zorgen bij boeren.

'Onzekerheid slecht voor economie'

Een kabinetsval leidt vaak tot politieke stilstand, waardoor belangrijke dossiers zoals stikstof, de evaluatie van de Wet betaalbare huur of belastingmaatregelen rondom box 3 vertraging kunnen oplopen of zelfs geheel stil komen te liggen.

Het is onzeker wat er gebeurt met de beloofde evaluatie van de Wet betaalbare huur. En box 3 is een omvangrijk en urgent dossier. Staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen en de Kamer moeten zich buigen over het recent ingediende wetsvoorstel voor een nieuw stelsel. Nu het kabinet gevallen is, is het echter de vraag in hoeverre daar nog voortvarend op kan worden doorgepakt.

Het uiteenvallen van de coalitie door het opstappen van de PVV kan extra onzekerheid en vertraging van noodzakelijke overheidsmaatregelen veroorzaken, waarschuwt Bert Colijn, hoofdeconoom voor Nederland bij ING. Dat is volgens hem niet goed voor de Nederlandse economie.

Colijn stelt dat onze economie en overheidsfinanciën in "best goede staat" verkeren, vergeleken met sommige landen om ons heen. Maar in de huizenmarkt, de arbeidsmarkt, de klimaattransitie, de stikstofproblematiek en het overvolle elektriciteitsnet zijn er ook dossiers die de afgelopen tijd zijn blijven liggen.

Een kwestie als het overvolle stroomnet drukt op de economische groei omdat bedrijven moeten wachten op een aansluiting op het net, legt Colijn uit. Volgens hem is het belangrijk dat er op deze dossiers snel de juiste maatregelen worden genomen. Ook ziet hij in de defensie-uitgaven een onderwerp waarover binnenkort belangrijke keuzes moeten worden gemaakt.

Wilders kwam met 10-puntenplan in ongewone persconferentie

De toekomst van het rechtse kabinet onder leiding van de partijloze Dick Schoof was al onzeker na een ingelast asieloverleg maandagavond tussen de coalitieleiders. De PVV-leider zei toen al somber te zijn over het voortbestaan van de coalitie die nog geen jaar regeert.

Het overleg werd ingelast nadat Wilders vorige week maandag een voor zijn doen ongewone persconferentie organiseerde. Daar uitte hij zijn frustratie over het strengere asielbeleid dat maar niet van de grond wilde komen. Het is zijn eigen minister Faber tot nu toe niet gelukt om de plannen in het Hoofdlijnenakkoord van de coalitie, door de Kamer te loodsen.

Tijdens de persconferentie presenteerde de PVV-leider tien voorstellen waaronder een aantal die het Hoofdlijnenakkoord niet hebben gehaald, bijvoorbeeld omdat de rechter daar al eerder een streep door zette, zoals de tijdelijke stop op gezinshereniging. Coalitiegenoten VVD, BBB en NSC zeiden te willen praten, maar NSC gaf wel aan het Hoofdlijnenakkoord niet open willen te breken.

LEES OOK: PVV voor het eerst niet meer de grootste partij van Nederland – GroenLinks-PvdA aan kop in peiling De Hond