Veel hoop op een oplossing voor het migratieprobleem hadden de Europese leiders zondagmiddag in Brussel niet, toch is Italië met een voorstel gekomen op de informele migratietop.

Het land, dat de afgelopen weken de discussie over migranten hoog opvoerde door boten met vluchtelingen niet in de havens toe te laten, wil dat migranten na aankomst in Europa direct worden overgebracht naar “beschermingscentra”.

Op die manier zouden migranten die over zee naar Europa komen, niet alleen in Italië of Spanje terechtkomen. Op dit moment is namelijk de regel dat het land van aankomst verantwoordelijk is voor de asielaanvraag van de vluchtelingen.

Het voorstel is onderdeel van een tienpuntenplan dat de Italiaanse premier Guiseppe Conte presenteerde. “Wie aankomt in Italië, landt in Europa”, zei hij. Hij deed beroep op de solidariteit en verantwoordelijkheid van de andere landen.

“Het is noodzakelijk om een ​​onderscheid te maken tussen veilige havens van aanlanding en de bevoegde staat om asielverzoeken te behandelen’’, aldus Conte.

Elke lidstaat zou volgens hem een vast aandeel migranten moeten accepteren en dat bij weigering financieel moeten gaan voelen.

Hij stelt verder dat het gereis van asielzoekers door Europa kan worden teruggedrongen door afspraken tussen de meest betrokken landen. Frankrijk houdt al veel mensen tegen bij de grens en Duitsland en Oostenrijk dreigen dat te gaan doen. Conte waarschuwde dat het vrije verkeer in de Schengenzone, en zelfs de hele EU hierdoor op het spel staat.

Contes plan vertoont overeenkomsten met een Frans-Spaans plan om detentiekampen voor migranten in de EU in te richten. Premier Rutte was daar niet enthousiast over, hij wil vooral dat er alles aan wordt gedaan om te voorkomen dat mensen de gevaarlijke oversteek maken.

Merkel onder vuur

De migratietop was het initiatief van de Duitse bondskanselier Angela Merkel en voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker.

Merkel staat in de Duitse politiek onder grote druk om voor het einde van de maand met een Europees migratiebeleid voor de dag te komen om daarmee de migrantenstroom te beheersen. De conservatieve, Beierse vleugel van de christendemocraten in Duitsland heeft met een breuk met Merkel en dus een regeringscrisis gedreigd over het migratiebeleid.

Als Europa niet snel met een gezamenlijke aanpak komt, zou Duitsland in juli moeten beginnen zelf migranten aan de grens weg te sturen. Merkel wil dat absoluut niet en ijvert voor een Europese aanpak.

Maar de EU-landen verkeren al jaren in een patstelling over het migratievraagstuk, onder meer over het verdelen van asielzoekers over de lidstaten.

De EU wil nu met een plan komen om migranten die op zee worden gered naar centra in Noord-Afrika te brengen. Op deze zogenoemde “ontschepingsplatforms” moeten in samenwerking met de VN economische migranten en vluchtelingen die bescherming nodig hebben, snel van elkaar worden onderscheiden.

Hoewel er veel (juridische) haken en ogen aan zitten, is er voor dit plan brede steun in Europa, ook van de Nederlandse regering.

Rutte wil afspraken met Afrikaanse landen

Premier Rutte was een "heel klein beetje positiever" dan vooraf. "Er liggen nog enorme vraagstukken, onder meer in Italië. Niet alle irritaties zijn weggewerkt, maar het feit dat we de bijeenkomst hadden, zorgt ervoor dat we donderdag niet bij nul of min vijf beginnen. Je kunt allerlei bilaterale of trilaterale afspraken maken, maar ik zou nog wel willen proberen of het wél lukt met zijn allen, eerlijk gezegd."

Rutte wil vooral inzetten op afspraken met landen in Afrika, waarbij "koppeltjes" EU-landen het voortouw moeten nemen. Over plannen om opvangcentra in de EU op te tuigen is hij niet enthousiast. "Bij kampen in Europa hou je aanzuigende werking."