Als een feniks herrijst de economie van IJsland uit de as. De werkloosheid
blijft binnen de perken en de economie zal dit jaar naar verwachting met 2,5
procent groeien.
Natuurlijk kampen zwakke eurolanden, zoals Griekenland en Portugal, met grote
structrele economische problemen. Maar wellicht kunnen ze toch wat leren van
de IJslandse wederopstanding.
Drie banken failliet
De val van internetspaarbank Icesave en de economische ellende in IJsland van
2008 staat velen nog voor de geest. Doordat de IJslandse banken in de
voorafgaande jaren explosief waren gegroeid, bleken ze simpelweg te groot om
gered te kunnen worden door de overheid.
Al snel gingen de drie grootste banken van het land failliet. Reykjavik
besloot om alleen binnenlandse spaarders te compenseren. De rest van de
schuldeisers stond letterlijk in de kou.
Buitenlands spaargeld
Opvallend was dat de banken erg veel spaargeld uit het buitenland hadden
opgehaald. Uit een presentatie
van de IJslandse centrale bank blijkt dat 85 tot 90 procent van de claims op
de overgebleven boedel van de omgevallen banken in handen is van
buitenlandse schuldeisers.
Daar hoort Nederland ook bij. Zo hadden Nederlandse (lagere) overheden
in totaal 172 miljoen euro bij de IJslandse bank Landsbanki gestald. Ook
veel huishoudens hadden spaargeld op een rekening bij Landsbanki-dochter
Icesave. De Nederlandse overheid schoot de IJslandse regering 1,3 miljard
euro voor om zo Nederlandse spaarders te compenseren. Z24 berichtte
hier uitvoerig over.
Buitenland laten bloeden
Door de banken failliet te laten gaan en in feite de rekening bij het
buitenland te leggen, degradeerde IJsland tot de paria van de financiële
wereld. Maar het scheelde de overheid wel een zeer kostbare redding van een
terminale bankensector.
Deze weinig charmante oplossing staat echter niet tot beschikking van landen
als Griekenland, omdat Griekse en Portugese banken niet en masse spaargeld
in het buitenland hebben opgehaald. Het is simpelweg niet mogelijk om het
buitenland in dezelfde mate te laten opdraaien voor het bankroet van banken.
Maar het failliet laten gaan van banken om vervolgens alleen spaarders te
compenseren, en beleggers in die banken op te laten draaien voor de
verliezen, is natuurlijk wel een optie. Al zal dit internationaal gezien
natuurlijk zeer moeilijk liggen.
De markt is vergeetachtig
Slechte jongetjes van de klas blijven echter niet met een jarenlang stigma
zitten, blijkt uit het voorbeeld van IJsland. Het geheugen van de financiële
markten lijkt beperkt, want inmiddels staat IJsland bij kredietbeoordelaars
niet langer meer te boek als 'junk'.
Griekenland moest eerder al private beleggers vragen om af te schrijven op
staatsobligaties. Obligatiereus Pimco
voorspelde eerder deze week dat beleggers de Grieken nog een tweede keer
schuld moeten kwijtschelden. Ook wordt er gespeculeerd dat Portugal op
termijn beleggers moet vragen om een deel van de schuld kwijt te schelden.
Oplopende inflatie
Een oplopende inflatie kan tevens gunstig zijn voor zwakke eurolanden, blijkt
uit het IJslandse voorbeeld. Terwijl de banken door het putje gingen, daalde
de koers van de IJslandse kroon rap en verloor ongeveer de helft van zijn
waarde tegenover de euro.
Als gevolg van de verschrompeling van de kroon schoot de (geïmporteerde)
inflatie omhoog tot ruim boven de 15 procent. Maar omdat de inflatie niet
werd doorberekend in de binnenlandse lonen, werd de exportpositie van
IJsland wel een stuk beter.
Een nadeel was dat de schuldenlast die IJsland in buitenlandse valuta had,
enorm toenam (omgerekend in kronen). Nog altijd is de schuld in handen van
burgers en bedrijven erg groot in IJsland.
Slinkende staatsschuld
Per saldo bracht opleving van sectoren als de visserij en toerisme bracht de
IJslandse economie weer op gang. Het herstel begon in de tweede helft van
2010 en sindsdien groeit de IJslandse economie weer - afgelopen jaar met 3
procent en dit jaar naar verwachting met 2,5 procent.
De munt devalueren is geen optie voor zwakke eurolanden. Ze betalen daar
immers, net als wij, met de euro. Maar het zou zwakke eurolanden niet slecht
uitkomen als de inflatie verder oploopt. Aangezien hun enorme staatsschuld
in euro’s is, slinkt deze ook in reële termen wanneer de inflatie oploopt.
Lees ook op Z24:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl