Minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra heeft Poetin nooit horen praten over ‘Groot-Rusland’ tijdens een bijeenkomst in diens buitenverblijf in 2006. Anders dan hij in 2016 beweerde, is hij nooit aanwezig geweest in de datsja van de Russische president.

Zijlstra geeft dat vandaag toe in een interview met De Volkskrant. “Het is heel simpel: Ik was daar niet bij”, vertelde hij de krant. Door ‘de woorden op zichzelf te betrekken’ wilde de VVD’er zijn bron beschermen.

Onverstandig

‘Onverstandig’, zegt zijn eigen partij de VVD, maar oppositiepartijen slijpen de messen voor het spoeddebat dinsdag. De PVV liet vandaag al weten een stevig debat te willen, nog voordat de minister in gesprek gaat met zijn ambtgenoot Sergei Lavrov aanstaande woensdag in Moskou. Daar staan gevoelige onderwerpen op de agenda, zoals de MH17. Forum voor de Democratie (FvD ) wil dat de Zijlstra opstapt.

Al in oktober 2017 schreef De Volkskrant over het twijfelachtige waarheidsgehalte van Zijlstra’s relaas tijdens een partijcongres in 2016. De toenmalig VVD-fractievoorzitter vertelde dat hij als medewerker van Shell het buitenhuis van Vladimir Poetin had bezocht, onder anderen met toenmalig Shell-CEO Jeroen van der Veer.

Tijdens de bijeenkomst zou Zijlstra de Russische president antwoord hebben horen geven op de vraag wat hij onder ‘Groot-Rusland’ verstond. “Zijn antwoord was Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. En oh ja, Kazachstan was ‘nice to have’”, aldus Zijlstra in de toespraak.

Van der Veer blijkt nu de bron van die informatie, maar volgens hem heeft Zijlstra zijn woorden verkeerd geïnterpreteerd. Poetin zou over Groot-Rusland hebben gesproken in historische zin. Het ging niet om een 'militair voornemen', hetgeen waar Zijlstra op het congres op doelde.

Dankbare anekdote

In oktober liet de oud-topman van Shell De Volkskrant al weten dat Zijlstra nooit aanwezig is geweest bij ontmoetingen tussen hem en Poetin. Saillant, omdat Zijlstra tijdens zijn aantreden vorig jaar kritiek kreeg op zijn gebrekkige buitenlandervaring. Het 'datsja-bezoek' was voor zijn spindoctors een dankbare anekdote om dat minpuntje voor een BuZa-minister weg te poetsen.

Zijlstra zou de anekdote tijdens het congres hebben verteld omdat 'de geopolitieke betekenis van de woorden groot waren en zijn'. "Ik vond het daarom van politiek belang deze uitspraken wereldkundig te maken." Maar daar hebben politici en Rusland-deskundigen hun twijfels over, aangezien de annexatie van de Krim al had plaatsgevonden.

Bovendien zou de Russische president nooit zijn kaarten op tafel leggen bij niet-Russische gasten, zeiden deskundigen tegen Nieuwsuur.

De grote vraag is nu of Zijlstra kan aanblijven. Als minister van BuZa heeft hij heel wat te stellen met de Russen die het diplomatieke spel tot in de finesses beheersen. Nederland beschuldigt Rusland openlijk van het verspreiden van nepnieuws, onder meer in het MH17-dossier.

Leugentje is troef voor Russen

Een onderwerp dat Lavrov aanstaande woensdag met een smalende glimlach zou kunnen beantwoorden.  Volgens een Rusland-deskundige in Nieuwsuur kan Zijlstra van hem de nodige grappen en steken onder water verwachten. Bovendien kan Zijlstra's 'leugentje om bestwil' als troef in een Russische la blijven liggen, om tevoorschijn te komen als de Russen dat nodig achten.

"Voor de VVD weegt het zwaarder wat destijds is gezegd dan de wijze waarop het naar buiten is gekomen", zei VVD-buitenlandwoordvoerder Han ten Broeke vandaag. Maar de vraag is of de partij dit kan volhouden nu de internationale pers praat over een 'Dutch lying minister'.

Het internationale aanzien van Nederland is in het geding en dat zou Zijlstra de kop kunnen kosten. Weekblad Elsevier en het Financieele Dagblad schrijven in hun commentaren dat de minister de eer aan zichzelf moet houden. Oppositiepartij FvD twitterde vandaag dat Zijlstra moet opstappen. De partij noemt de minister 'een schoolvoorbeeld van het pleonasme 'liegende VVD'er'.