- Meer dan de helft van de kiezers op GroenLinks-PvdA gaan uit tactische redenen op die partij stemmen, blijkt uit onderzoek.
- Zij willen proberen om van de linkse fusiepartij de grootste van het land te maken, om te voorkomen dat Nederland een rechts-conservatief kabinet krijgt.
- Andere partijen op links, zoals de SP en D66, lijken hiervan de dupe te worden.
- Lees ook: Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA): ‘Kerncentrales zijn duur en overbodig’
Ruim de helft van de mensen die van plan is GroenLinks-PvdA te stemmen, is een strategische kiezer. Zij zien hun stem als enige kans om een linkse partij groot te maken en te voorkomen dat het land rechtsaf slaat. In geen achterban speelt dit zo sterk als bij hen.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 30.000 leden van het Opiniepanel.
Zij stemmen daarmee niet per se op de partij die het dichtst bij hen staat, maar hopen met hun stem invloed te hebben op een mogelijke coalitievorming na de verkiezingen. Nu partijen op rechts, NSC, VVD, BBB en PVV, groot genoeg zijn voor een meerderheid én die partijen elkaar al opzoeken in de campagne, passen linkse kiezers hun stemgedrag aan om een rechts kabinet te voorkomen.
“Eigenlijk zou ik ook wel SP willen stemmen, maar ik kies uiteindelijk voor GL-PvdA omdat deze partij daarmee de grootste kan worden. De SP haalt dat bij lange na niet”, licht een linkse kiezer toe.
Maar ook kiezers aan de andere kant van GL-PvdA, zoals die van D66 en Volt, neigen nu naar de groenrode combinatie: "Volt staat het dichtst bij mijn voorkeur, maar ik stem GL-PvdA. Ik hoop dat zij de grootste worden (en dus niet de VVD) en dat daarmee het risico op een rechts kabinet kleiner wordt."
Kleine partijen op links zijn de dupe van strategische kiezers
Het lijkt er dan ook op dat de partijen op links die in de peiling nog geen hoge ogen gooien, slachtoffer worden van tactische kiezers die voor GroenLinks-PvdA lijken te gaan. Vooral D66 moet het vooralsnog ontgelden in de peilingen. Wist de sociaalliberale partij bij de verkiezingen in 2021 nog 24 zetels te halen, momenteel peilt de partij op gemiddeld acht zetels. De SP lijkt van negen naar zo'n zes zetels te gaan in peilinggemiddelden.
Om de grootste te worden van Nederland, zal GroenLinks-PvdA echter nog wel meer zetels af moeten snoepen van andere partijen. De linkse fusiepartij peilt momenteel gemiddeld op 23 zetels, tegenover 26 voor NSC en 28 voor de VVD.
In een zaterdag verschenen peiling van Maurice de Hond bleek plots dat de rechts-populistische PVV samen met de VVD de grootste partij kan worden. De PVV en VVD kregen 26 zetels. Wel moet daarbij de kanttekening worden geplaatst dat De Hond de PVV in de regel hoger peilt dan de partij in de praktijk weet klaar te spelen.
GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans lijkt dit gegeven desalniettemin te gebruiken om zijn achterban nog eens extra te mobiliseren. De politicus sprak zondag in tv-programma Buitenhof zijn zorgen uit over dit vooruitzicht. "Als links zich niet verenigt, dan zal rechts altijd aan de knoppen zitten", zei hij.
D66-lijsttrekker Rob Jetten lijkt een zelfde tactiek te hanteren. Hij waarschuwde tijdens een debat dit weekend voor een "extreemrechts kabinet". De D66'er stelde begin deze maand in een interview met Business Insider Nederland dat een rechtsconservatief kabinet "gevaarlijk" kan zijn voor bijvoorbeeld de klimaataanpak en het verdienvermogen van Nederland.
Hij zal hopen op de gunst van progressieve kiezers die aanvankelijk tactisch op GroenLinks-PvdA wilden stemmen, maar vinden dat de campagne van de fusiepartij tegenvat. Zo zegt een kiezer tegen EenVandaag: "Eerder overwoog ik GL-PvdA te stemmen, ook al ligt mijn politieke voorkeur eerder bij Volt of D66, maar Timmermans heeft het in mijn ogen verknoeid."
Ook lijkt D66 te hengelen naar ontevreden VVD-kiezers, die ervan balen dat hun partij de PVV niet uitsluit bij een aanstaand kabinet. De partij van Timmermans is te links voor dit electoraat, maar het liberale D66 zou op deze kiezersgroep wel aantrekkingskracht kunnen uitoefenen.
Opvallend is tot slot dat er ook op de uiterste rechterflank strategische kiezers zijn. Zo blijken ruim vier op de tien PVV-kiezers in het EenVandaag-onderzoek uit tactische overwegingen voor de partij van Geert Wilders te kiezen. Deze kiezers wilden aanvankelijk FVD, BVNL of JA21 stemmen. Een van hen zegt erover tegen EenVandaag: "Ik wil eigenlijk voor FVD of JA21 gaan, maar aan 'die kant' kan alleen de PVV in de regering komen."
