Het blijkt heel lastig in te schatten wat de gevolgen zullen zijn als
Griekenland uit de euro stapt. Het verleden biedt namelijk nauwelijks
voorbeelden van een land dat een sterke munt verruilde voor een zwakkere
munt. Het meest vergelijkbaar zou het loslaten van de vaste wisselkoers
tussen de Argentijnse peso en de Amerikaanse dollar in 2002 zijn.
Toch is het van groot belang een beeld te krijgen wat de gevolgen zouden zijn,
als Griekenland uit de euro zou stappen. Een voorzet.
Devaluatie drachme
Een lastige consequentie van de overgang van een sterke munt als de euro naar
een zwakke zoals de drachme, is dat de Grieken, maar ook buitenlandse
bedrijven zullen proberen hun geld buiten Griekenland onder te brengen.
Mensen verwachten waarschijnlijk terecht dat de koers van de drachme ten
opzichte van de euro zal dalen.
Bij het invoeren van de euro is vastgesteld dat er 340,75 drachmes in 1 euro
gaan. Verwacht wordt dat de waarde van de drachme wel eens zou kunnen
halveren wanneer Griekenland de euro verlaat. Als gevolg hiervan zal de
inflatie naar verwachting Zimbabwaanse proporties aannemen. Geïmporteerde
goederen worden immers vreselijk duur.
Bankrun
Je voelt hem al aankomen. Een euro-exit kan tot een Griekse bankrun leiden,
al voordat het verlaten van de eurozone een feit is. Het grote risico is dat
Grieken massaal euro’s opnemen zolang het nog kan, en veilig wegsluizen naar
een ander euroland of desnoods verstoppen in hun oude matras.
Schulden die ze bij hun bank in Griekenland hebben staan, zullen ze natuurlijk
niet aflossen. Vanaf het moment dat de binnenlandse schuld, zoals
hypotheken, wordt omgezet in de nieuwe, zwakke drachme zal de schuld dankzij
de inflatie die waarschijnlijk het gevolg is, als sneeuw voor de zon
verdwijnen.
Bedrijven failliet
Omgekeerd doet het verlaten van de euro Grieken die (euro)schulden in het
buitenland hebben juist pijn. Vanaf het moment dat de exit uit de euro een
feit is, zal de reële waarde schuld die ze hebben exploderen doordat de
koers van de drachme in elkaar stort. Reken er dus maar op dat de storm die
een uittreding uit de euro zal veroorzaken, menig Grieks bedrijf omver zal
blazen.
Volgens de Harvard-econoom Frankel
zijn de verliezen die de partijen met schulden in het buitenland hebben zo
groot, dat ze het concurrentievoordeel van een goedkope munt niet kunnen
goedmaken.
Procedureel vrijwel onmogelijk
Zodra er (wettelijk) is bepaald hoeveel nieuwe drachmes je voor een euro
krijgt, moeten onmiddellijk alle bestaande contracten worden omgezet.
Eigenlijk moet dit vlak voor het moment suprême gebeuren en dat
is in de praktijk een enorme uitdaging (zo niet onmogelijk).
Vanaf het moment dat de drachme ook echt weer wordt ingevoerd, zal de koers
zoals eerder gezegd namelijk gaan dalen. Lonen, uitkeringen en pensioenen
moeten worden omgezet in nieuwe drachmes tegen de wettelijk bepaalde koers.
Maar ook alle schulden zoals hypotheken en obligaties.
De hele administratie van het land moet worden omgezet van euro's naar
drachmes. Denk ook aan het ombouwen van verkoopautomaten van pakjes
sigaretten bijvoorbeeld. Zelfs de parkeermeters zouden moeten worden
omgebouwd dat ze weer drachmes slikken (tenzij het een oude meter van het
pre-euro tijdperk is natuurlijk).
Over de procedurele onmogelijkheden van een Griekse exit, schreef econoom
Eichengreen nog een interessant artikel
voor de liefhebber.
Land failliet
Internationale wetgeving maakt het onmogelijk voor de Grieken om hun
bestaande staatsobligaties in euro's om te zetten in drachmes. Dit zal de
schuldenlast van het land na een exit alleen maar verzwaren en betekenen dat
het niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen. Dit zal betekenen dat er
een flink deel van de Griekse staatsschuld zal moeten worden kwijtgescholden
en het land in feite failliet gaat.
Paardenmiddelen helpen niet
Zijn er dan geen paardenmiddelen die in te zetten zijn om een euro-exit
mogelijk te maken zonder dat het hele systeem in Griekenland implodeert? De
Griekse regering zou een zogenaamde “ freeze” kunnen opleggen. Simpel
gezegd: de regering verbiedt gewoon om al je geld van de bank te halen en
weg te sluizen.
Omdat mensen al naar de bank rennen zodra een uittreding in de lucht hangt,
moet dit ruim voor de daadwerkelijke uittreding gebeuren en bevestigt de
regering daarmee in feite dat ze een euro-exit voorbereidt. Dat zal
buitenlandse partijen afschrikken om zaken te doen met de Grieken omdat ze
dan een dijk van een wisselkoersrisico op zien doemen.
En de Griekse Centrale bank laten ingrijpen op de valutamarkten om te
voorkomen dat de koers van de drachme in elkaar klapt? Hoogleraar economie
Sylvester Eijffinger heeft er een hard hoofd in, laat hij desgevraagd weten.
Valutamarkten zijn zo groot, dat de Griekse Centrale bank domweg de kracht
niet heeft om te interveniëren.
Kortom, de huidige eurocrisis is vooralsnog een feestje vergeleken bij de
chaos die een vertrek uit de euro voor de Grieken zou inhouden.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl