In de nacht van 8 op 9 december joegen de euroleiders er een reeks besluiten
door ter behoud van de gezamenlijke munt. Belangrijkste daad:
Groot-Brittannië en andere niet-eurolanden van de Europese Unie werden
buiten spel gezet. De 17 eurolanden gaan verder met een eigen pact.
In de loop van vrijdag bleek wel dat vooral de Britten aan de zijlijn staan.
De overige niet-eurolanden leken bereid zich op individuele basis bij het
europact aan te sluiten.
Per saldo betekent dit dat de Britse premier Cameron Londen als financieel
centrum kan afschermen van Europese plannen, zoals een belasting op
financiële transacties. Tegelijk is hiermee een Europa van ’twee snelheden’
een feit.
Voor de overlevingskansen van de euro is een apart pact tussen de eurolanden
gunstig, maar er zijn nog veel losse eindjes.
1)Duitse begrotingsunie
Uit de verklaring
van de euroleiders is duidelijk af te lezen wat de contouren van het
nieuwe europact worden.
- Eurolanden leggen fiscale spelregels vast in nationale wetgeving: een
structureel begrotingstekort (dus: rekening houdend met economische
schommelingen) van 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
- Automatische sancties worden opgelegd door de Europese Commissie, als een
land over de grens van een begrotingstekort van 3 procent van het bbp gaat.
Er wordt een tijdspad vastgesteld voor het terug dringen van de staatsschuld
van een land, als de schuld hoger is dan 60 procent van het bbp.
- Deze sancties kunnen alleen met een gekwalificeerde meerderheid van
eurolanden worden tegen gehouden.
Nog nIet geregeld:
- Welke sancties legt de Europese Commissie op aan zondaars en hoe zijn
deze afdwingbaar? Er is bijvoorbeeld nog geen overeenstemming over een rol
voor het Europese Hof in Straatsburg als landen zouden weigeren
aanbevelingen van de Europese Commissie op te volgen.
- Onzeker is ook of inzet van de een instelling als de Europese Commissie bij
een pact dat door 17 lidstaten van de EU wordt gesloten, tot juridische
problemen leidt. Onderliggend ligt er daarbij de vraag hoe EU-instellingen
betrokken moeten worden bij een overeenkomst die niet door alle 27 lidstaten
gedragen wordt.
- Concrete afspraken ontbreken over economische coördinatie om groeiproblemen
en financiële risico's aan te pakken. Dat wil zeggen: individuele eurolanden
op Europees niveau aanspreken op zaken als de loonontwikkeling,
ontslagrecht, pensioenleeftijd en de huizenmarkt.
2)Acute crisisbestrijding
Voor zuidelijke eurolanden als Italië en Spanje geldt dat ze weliswaar nog
kunnen lenen op kapitaalmarkten. Maar de rentes die ze betalen blijven hoog.
- President Mario Draghi van de Europese Centrale Bank (ECB) zette de
geldkraan donderdag 8 december wijd open voor banken met
financieringsproblemen. Maar hij weigerde de toezegging te doen dat de ECB
onbeperkt obligaties van zwakke eurolanden opkoopt, om leenrentes omlaag te
brengen.
- De EU-landen besloten donderdagnacht zelf geld op tafel te leggen: 200
miljard euro aan extra leningen voor het Internationaal Monetair Fonds
(IMF). HIermee wordt een extra geldstroom geopend waarmee het IMF
probleemlanden van financiering kan voorzien.
Nog niet geregeld:
- Er is geen groot vangnet gekomen, waarbij eurolanden garanties geven
om de financiering van onder meer Italië en Spanje te verzekeren. Deze twee
landen moeten in 2012 respectievelijk 320 miljard euro en 142 miljard euro
aan staatsschulden herfinancieren.
- Uit berekeningen van econoom Eswar Prasad blijkt dat de kas van het IMF met
de extra toezegging van de EU-landen (200 miljard euro), voldoende groot zou
zijn om Spanje en Italië pakweg een half jaar te financieren. Dit blijft ver
achter bij de omvang van een vangnet dat nodig zou zijn om financiële
markten echt te kalmeren.
3)Structurele financiering euroschulden
Het in werking stellen van een permanent noodfonds voor de eurolanden wordt
versneld: medio 2012 moet het tijdelijke noodfonds (EFSF) plaatsmaken voor
een permanent noodfonds (ESM).
Nog niet geregeld:
- Meer geld voor het Europese noodfonds, zodat dit kan optreden als grotere
eurolanden (Italië en Spanje) in financieringsproblemen raken.
- Gezamenlijke uitgifte van staatsschulden van eurolanden via 'eurobonds':
blijft voorlopig taboe.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl