De Amerikaanse wapenlobbygroep National Rifle Association mag graag naar Zwitserland wijzen als een voorbeeld van een land waar het wapenbezit hoog is en dat strengere regels in de VS daarom niet nodig zouden zijn.
Het klopt dat Zwitserland een erg laag moordcijfer heeft, met slechts 45 moorden in 2017 en 47 moordpogingen met een vuurwapen. De laatste massamoord dateert van 2001, toen een man de raadszaal in de plaats Zug binnenstormde en 14 mensen doodschoot.
Maar de Zwitsers hebben wel degelijk een hele reeks aan regels en vereisten rond wapens die afwijken van de VS. Ook is de samenleving fundamenteel anders en zorgt de dienstplicht voor een strakke discipline rond vuurwapens.
Goed schieten is een soort nationale obsessie voor Zwitserland. Elk jaar houdt het land een schietwedstrijd voor kinderen tussen de 13 en 17 jaar.
Het Knabenschiessen is een jaarlijks festival in Zürich dat uit de zeventiende eeuw stamt. De naam betekent ‘knapenschieten’, maar meisjes mogen sinds 1991 ook meedoen. De kinderen komen vanuit het hele land in september naar Zürich en wedijveren met elkaar met geweren die het leger ook gebruikt. Nauwkeurigheid is alles en aan het eind kroont men een Schutzenkönig of -königin.
De meeste Zwitserse mannen moeten leren om te schieten.
De dienstplicht voor mannen is nog van kracht in Zwitserland. Alle mannen tussen de 18 en 34 die 'geschikt' bevonden worden, krijgen een pistool of geweer en de nodige training. Na hun dienstplicht kunnen de mannen hun wapen doorgaans kopen en houden, maar dan moeten ze wel eerst een vergunning voor dat wapen aanvragen en ontvangen.
Ongeveer een kwart van de Zwitsers met een wapen gebruikt die voor hun werk in het leger of bij de politie.
In de VS is dit minder dan 5 procent.
Behalve de militaire vuurwapens bezitten de Zwitsers nog eens 2 miljoen pistolen en geweren.
De Zwitserse overheid schat dat ongeveer de helft van de 2 miljoen wapens in private handen, voormalige dienstwapens zijn.
Overigens loopt het aantal vuurwapens in relatie tot de bevolking snel terug. In 2007 becijferde het Small Arms Survey dat Zwitserland 46 wapens per 100 inwoners telde. Daarmee kwam het op de derde plaats, na Jemen met 55 en de Verenigde Staten die er met 89 met kop en schouders bovenuit steken. Momenteel is de schatting dat er nog zo'n 25 wapens per 100 inwoners in Zwitserland zijn. Bijna een halvering in tien jaar tijd.
In Nederland bezit slechts 1 op de 82 personen een vuurwapen.
De overheid gaat niet over één nacht ijs bij vergunningen.
De Zwitserse overheid besluit op het lokale niveau of het mensen een wapenvergunning geeft of niet. Ze houden ook een register bij van wie er een wapen bezit in hun kanton, hoewel jachtgeweren en een aantal semi-automatische wapens zonder vergunning verkrijgbaar zijn.
De politie in een kanton roept soms de hulp in van een psychiater of legt contact met collega's in het gebied waar de aanvrager eerder woonde. Dit alles om te beoordelen of de aanstaande wapenbezitter wel stabiel is.
De wet verbiedt wapenverkopen aan gewelddadige mensen.
Strafblad? Verslaafd aan alcohol of drugs? Dan kun je die wapenvergunning in Zwitserland wel vergeten. Ook als je 'een gewelddadige of gevaarlijke houding tentoonspreidt' mag je geen vuurwapen kopen.
Praktisch moet je ook weten om te gaan met je wapen: je moet in een test laten zien dat je naar behoren kan laden, ontladen en schieten.
Niet onbelangrijk: Zwitserland is rijk, gezond, egalitair en ook een van de gelukkigste landen op aarde.
Het moet meestal een reeks Scandinavische landen boven zich dulden, maar Zwitserland stond vorig jaar op de vierde plaats in het World Happiness Report van de Verenigde Naties. Het land kreeg complimenten voor hoge cijfers op 'alle factoren die geluk bevorderen: zorgzaamheid, vrijheid, gulheid, eerlijkheid, gezondheid, inkomen en goed bestuur'.
Hetzelfde onderzoek constateert dat het geluksgevoel onder Amerikanen just fors daalde in de voorbije tien jaar. "De redenen hiervoor zijn dalende sociale steun en een toename in corruptie."
Desondanks betekent dat niet dat vuurwapens geen levens kosten in Zwitserland
In Europa is Zwitserland nog altijd één van de landen met het hoogste aantal vuurwapenincidenten. Ook opvallend is dat de meeste vuurwapenslachtoffers zelfmoorden betreft.
Het verband tussen striktere wapenwetten en minder doden is overal ter wereld aangetoond, ook in Zwitserland.
Eeuwenlang bepaalden de kantons hun eigen wapenregels. In 1999 besloot Zwitserland tot een federaal beleid, want de misdaadcijfers waren snel opgelopen in de jaren negentig. Sindsdien voegde het land meer en meer regels toe, onder meer om toe te mogen treden tot het douanevrije Schengengebied.
Het aantal doden als gevolg van wapengeweld neemt steeds verder af, net als het aantal zelfmoorden.
Je mag je geweer niet zomaar meenemen.
Een vergunning om je wapen verborgen mee te mogen nemen (concealed carry) zijn erg moeilijk te krijgen in Zwitserland - in tegenstelling tot in sommige Amerikaanse staten.
Ook is het voor vergunninghouders alleen toegestaan om hun wapens van huis naar de schietbaan of het jachtterrein te vervoeren. Even een kopje koffie onderweg is dus niet mogelijk. Ook moeten de geweren ongeladen zijn tijdens het transport, zodat ze niet per ongeluk afgaan in een café. Iets dergelijks is zeker twee keer gebeurd in de VS.
