Enkele jaren geleden was hij een gevierd zakenman en één van de honderd rijkste Chinezen. Vrijdag kreeg voormalige tycoon Liu Han de doodstraf opgelegd als leider van een ‘maffia-achtige’ bende. Gevallen in een strijd rond corruptie en macht op het hoogste politieke niveau in China.

Liu Han kreeg vrijdag door het Hof in de Chinese provincie Hubei de doodstraf opgelegd. Als leider van een 36 leden tellende ‘mafia-achtige’ bende werd hij verantwoordelijk gehouden voor criminele activiteiten die zich over meer dan twee decennia uitstrekten. Liu zou betrokken zijn geweest bij illegale zelfverrijking, afpersing en meervoudige moorden.

In het vonnis worden ook activiteiten als samenspanning met lokale overheidsfunctionarissen in de provincie Sichuan genoemd, vooral bij het exploiteren van illegale gokactiviteiten.

Liu zelf heeft, sinds hij in maart afgelopen jaar werd opgepakt, altijd fel ontkend.  Wel blijkt uit verklaringen van naaste medewerkers, opgetekend in een portret door persbureau Reuters, dat hij er een extravragante levenstijl op nahield.

Flamboyante mijnbouwtycoon

Liu stond bekend als een fervent gokker, hield van dure auto’s en bestelde tijdens uitgebreide diners achteloos wijnen van meer dan 10 duizend euro. De zakentycoon werd in 2013 met een geschat vermogen van 650 miljoen dollar nog tot de honderd rijkste Chinezen gerekend.

Hij bouwde vanaf 1997 met de firma Hanlong Group een fortuin op, gebaseerd op investeringen in mijnbouw, chemie, bouwmaterialen en onroerend goed. Vanuit zijn thuisbasis in de provincie Sichuan ontplooide hij ook internationalie ambities in Australië.

Vanaf 2009 nam de toen 48-jarige Liu belangen in Australische mijnbouwbedrijven. Reuters schat de recente jaaromzet van  zijn zakelijke imperium op zo'n  2,5 miljard dollar.

Liu stond ook bekend als filantroop die donaties gaf voor de bouw van scholen in zijn thuisprovincie Sichuan.

Politieke thriller in China

Bij de val van de zakentycoon speelt volgens diverse mediarapporten meer dan het verhaal van een succesvolle zakenman die bij nader inzien een maffiabaas bleek te zijn.

De crux ligt volgens bronnen die onder meer Reuters en de BBC aanhalen bij de grote machtsstrijd rond de leiderschapswissel in de top van de Chinese Communistische Partij in 2012. Daaruit kwam de huidige president Xi Jinping als winnaar naar voren.

Sindsdien lijkt Xi als onderdeel van een grote anti-corruptiecampagne hard bezig het hele patronagenwerk van een belangrijke tegenstrever te ontmantelen. Het gaat hierbij om Zhou Yongkang, de voormalige chef voor de binnenlandse veiligheid en als zodanig verantwoordelijk voor de Chinese politie, paramilitaire afdelingen van het leger en de binnenlandse veiligheidsdienst.

De lange tijd extreem machtige Zhou trad eind 2012 terug uit het staande comité van het Politbureau van de Communistische Partij. Deze stap volgde op de politieke overwinning van Xi Jinping in de strijd om de verdeling van de hoogste politieke en militaire posten in China.

Het terugtreden van Zhou was een soort formele bezegeling van het verlies dat de veiligheidschef had geleden als patroon van de flamboyante partijman Bo Xilai. Deze voormalige topfunctionaris had zijn machtsbasis in de metropool Chongqing, grenzend aan de provincie Sichuan. Bo Xilai struikelde in 2012 over een corruptieschandaal, waarbij diens vrouw werd veroordeeld wegens betrokkenheid bij de moord op een Britse zakenman.

Bo Xilai's ambities om één van de topposities te krijgen in het staatsapparaat liepen hierdoor in 2012 stuk, waarmee veiligheidschef Zhou zijn belangrijkste politieke protégé kwijt was.

Strijd tegen corruptie en politieke rivalen

In de loop van 2013 zijn er steeds meer onderzoeken gestart naar andere figuren in het politiek-zakelijke netwerk van Zhou Yongkang. De vrijdag veroordeelde Liu Han kwam daarbij in beeld als zakenpartner van Zhou's oudste zoon.

Grote vraag is of Zhou, die sinds een jaar vrijwel niet meer publiek is gezien, uiteindelijk zelf een proces wegens corruptie aan zijn broek krijgt.

President Xi Jinping heeft van corruptiebestrijding een belangrijk beleidspunt gemaakt. Officieel is dat om het imago van de partij te bewaken en gevoelens van onvrede onder de bevolking over zelfverrijking van de politieke elite tegen te gaan.

Maar de gerichte ontmanteling van het patronagenetwerk rond één van zijn voormalige rivalen onder het label van corruptiebestrijding heeft ook risico's:  "Als de leiders hun aanval op corruptie alleen maar gebruiken om politieke rivalen uit te schakelen, zal dat ernstige gevolgen hebben, want het vermoeden van corruptie kleeft aan een hoop Chinese functionarissen", zegt consultant Zhao Guangbin van adviesbureau Gateway tegenover Reuters.

Voor president Xi Jinping staat er het bij een eventuele officiële rechtszaak tegen de voormalige veiligheidschef Zhou Yongkang dan ook meer op het spel: de publieke opinie in China moet overtuigd worden dat het inderdaad gaat om een legitiem proces wegens corruptie.

Lees ook

Tip voor China: democratie is goed voor economische groei

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl