Is Donald Trumps immigratieban ingegeven door zijn zakelijke belangen? Een van de vele decreten waarmee de nieuwe Amerikaanse president in zijn eerste week de muren van het Witte Huis heeft behangen, ontzegt burgers van zeven landen in het Midden-Oosten toegang tot de VS voor een periode van negentig dagen.

De ban leidde tot een storm van kritiek, wereldwijde protesten en chaos op de internationale Amerikaanse vliegvelden. Trumps inreisverbod treft Libië, Soedan, Somalië, Jemen, Syrië, Irak en Iran. Allemaal landen met een bevolking die in grote meerderheid moslim is, en dat is geen toeval. Trump motiveerde zijn boycot met een verwijzing naar Nine Eleven.

Waarom is onduidelijk. De kapers die vliegtuigen vol passagiers de Twin Towers en het Pentagon invlogen, kwamen geen van allen uit één van die zeven landen. Het is zelfs nog gekker: van alle terroristische aanslagen op de VS is er niet één gepleegd door een Libiër, Soedanees, Somaliër, Jemeniet, Syriër, Irakees of Iraniër. Binnen en buiten Washington wordt dan ook druk gegist naar Trumps werkelijke motieven.

Trumps zakelijke belangen

Zou het kunnen dat zijn keuze voor juist deze zeven landen is ingegeven door zijn zakelijke belangen? Trump lapt alle regels en gebruiken aan zijn laars die de president moeten behoeden voor conflicten tussen het landsbelang en zijn eigen belang.

Hij laat zijn bedrijven besturen door zijn zoons, en hij blijft weigeren zijn belastingaangiften te openbaren. Zelf vindt hij dat geen probleem, en dus bestaat er ook geen probleem, aldus de Trumpiaanse logica.

Het gevolg is wel dat ieder besluit en iedere tweet van Trump leidt tot speculaties en serieus onderzoek naar een eventuele relatie met zijn zakelijke imperium.

Zo ook de immigratieboycot  tegen moslims. Persbureau Bloomberg viel het als eerste op: alle landen in het Midden-Oosten waar Trump zakelijke belangen heeft, bleven van de moslimban verschoond. Dat zijn Turkije, Azerbaidjan, Egypte, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.

Bloomberg houdt ook een lijst bij van de wereldwijde zakelijke belangen van de Trump Organization, die buiten de VS in zo'n twintig landen actief is of lijkt te zijn. Meestal gaat het om lokale partners en bedrijven aan wie Trump voor miljoenen dollars het recht heeft verkocht om zijn naam te gebruiken. In het Midden-Oosten gaat het om de volgende landen en activiteiten:

Azerbaidjan: Trump International Hotel & Tower, Bakoe

Een toren met een hotel en appartementen. Het hotel is klaar, maar nog niet open. De ontwikkelaar die Trumps naamrecht kocht, heet Garant Holding. Eerste man Anar Mammadov is de zoon van de Azerbaidjaanse minister van Vervoer, die door Amerikaanse diplomaten wordt verdacht van het witwassen van geld voor Iran.

Op 14 december 2016 gaf de ambassade van Azerbaidjan een feestje in het Trump Hotel in Washington. Een dag later meldde de bedrijfsjurist van de Trump Organization dat de licentiedeal met Mammadov zou zijn beëindigd.

Egypte: twee bedrijven

In de documentatie die Trump leverde aan de Federal Election Committee komen twee bedrijven voor die mogelijk actief zijn in Egypte: Trump Marks Egypt en Trump Marks Egypt LLC. Wat die bedrijven doen en of ze überhaupt nog actief zijn, is onduidelijk.

Turkije: Trump  Towers, Istanbul

Naamrechten op twee torens met appartementen en kantoren in de Turkse metropool. Beide torens zijn al in gebruik. De Turkse licenties leverden Trump vorig jaar vijf miljoen dollar op, zo blijkt uit zijn meest recent gedeponeerde cijfers.

Dogan Sirketler Grubu Holding, Trumps Turkse partner in het project, zag zijn beurskoers meteen na de Amerikaanse presidentsverkiezing met 11 procent stijgen.

Barbaros Muratogl, die voor Dogan Sirketler Grubu werkt, zit sinds kort in de gevangenis omdat hij banden zou hebben met Fetullah Gülen, de mysterieuze geestelijk leider die door de Turkse president Erdogan wordt gezien als het brein achter de mislukte staatsgreep. Gülen woont en werkt al jaren in Pennsylvania, en Erdogan eist dat de VS hem oppakken en uitleveren aan Turkije.

Foto: EPA

Saoedi-Arabië: bedrijven, Jeddah

In Trumps zakelijke dossier duiken vier bedrijven op die mogelijk actief zijn in een vastgoedproject in Jeddah, de één na grootste stad van Saoedi-Arabië, ten westen van Mekka. Ze opereren onder de namen DT Jeddah Services Manager en THC Jeddah Hotel Manager.

Verenigde Arabische Emiraten: Trump Golf Courses, Dubai

De Trump Organization heeft een licentie- en management-deal met Damac Properties Dubai Co. voor twee golfbanen en luxueuze villa's die nog in aanbouw zijn. Een van de golfbanen is ontworpen door Tiger Woods.

Niet alleen Trump-landen buiten schot in Midden-Oosten

Toch concludeert Jeremy Venook van The Atlantic, één van de Amerikaanse journalisten die Trumps zakenimperium in kaart heeft gebracht, dat de immigratieboycot niet is ingegeven door de zakelijke belangen van de president.

Vier andere landen in het Midden-Oosten waar de Trump Organization voor zover bekend niet actief is, zijn eveneens buiten schot gebleven: Koeweit, Oman, Jordanië en Libanon. Venook oppert een voor de hand liggend argument: de Arabische landen die buiten de boycot vallen, zijn de belangrijkste strategische bondgenoten van de VS in het gebied.

Dit geldt overigens ook voor de landen waar Trump wel zakelijk actief is: Turkije, Egypte en Saoedi-Arabië onderhouden nauwe en reguliere betrekkingen met de Verenigde Staten. Dat trekt Amerikaanse investeerders zoals Trump aan. Geboycotte landen zoals Jemen of Somalië zijn domweg niet aantrekkelijk.

Maar dat neemt niet weg, zo benadrukt Venook ook, dat zakelijke belangenconflicten de president zullen blijven achtervolgen zolang hij blijft ontkennen dat ze bestaan.

"De situatie waarin de president zich bevindt", aldus de onderzoeksjournalist, "vormt een voortdurende bedreiging voor één van de basisprincipes van de rechtstaat: het idee dat de regering zijn werk doet op een wijze die volgens de overheid het beste de belangen van zijn burgers dient."