Een ‘hellhole’, vrij vertaald een afschuwelijk oord. Zo noemde de Amerikaanse president Donald Trump de Belgische hoofdstad Brussel vorig jaar na de aanslagen.
Donderdag was hij er op bezoek om te praten met EU-leiders en de regeringsleiders van de NAVO-lidstaten. Aan het eind van de middag woonde hij de opening van het nieuwe NAVO-hoofdkwartier bij en eiste hij dat de Europese partners meer bij gaan dragen aan de militaire alliantie.
Er is geen officiële agenda; de ontmoeting tussen Trump en de Europese leiders is bedoeld om elkaar te leren kennen. Maar natuurlijk werd er wel gesproken over politieke zaken.
Trump wordt om 10.15 uur welkom geheten door Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad. Hij vertegenwoordigt de EU-leiders in Brussel. Het gebouw is voor de gelegenheid omgedoopt in Tusk Tower, een verwijzing naar Trumps wolkenkrabber in New York.
Trump is een kwartier te laat voor zijn eerste afspraak van de dag. De beide Donalds schudden elkaar de hand en verdwijnen uit beeld.
Na twintig minuten komen Trump en Tusk weer naar buiten, met bij hen de voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker. Ze poseren voor de Amerikaanse en Europese vlag en er is zelfs ruimte voor een grapje.
Op het officieel bezoek van @realDonaldTrump mag er ook al eens gelachen worden. @JunckerEU gaf een sneertje naar @eucopresident. #vrtnieuws pic.twitter.com/2CWxjnz8tC
— VRT deredactie.be (@vrtderedactie) 25 mei 2017
“Zoals u weet, meneer de president, hebben we in de EU twee presidenten”, zegt Tusk.
“Dat weet ik, deze twee”, antwoordt Trump.
“Dat is er een te veel”, grapt Juncker, wijzend naar Tusk.
Politieke humor op Europees topniveau.
De drie leiders duiken de vergaderzaal in, samen met voorzitter van het Europese Parlement Antonio Tajani en buitenlandchef Federica Mogherini.
Na anderhalf uur is het overleg tussen de EU-leiders en Trump afgelopen. Geheel onverwacht geeft Tusk na afloop een persverklaring, waarin hij aangeeft dat de EU het niet eens is met de Amerikaanse president over Rusland, klimaatverandering en wereldhandel.
“Ik ben er niet 100 procent zeker van dat president Trump en ik een gemeenschappelijk standpunt of dezelfde opinie delen over Rusland”, laat Tusk weten, zonder daar verder over uit te wijden.
Wel is er overeenstemming over het conflict in Oekraïne en de strijd tegen terrorisme. “Ik hoef niet uit te leggen waarom”, aldus Tusk.
Terwijl Donald Trump de leiders van de Europese Unie ontmoet, brengt zijn vrouw Melania een bezoek aan het universitair kinderziekenhuis Koningin Fabiola in Laken. Daar knutselt ze met zieke kinderen.
De kindertjes heten de first lady welkom met een zelfgemaakt papieren boeket in de kleuren van de Belgische vlag. Melania neemt het met een dikke knuffel in ontvangst en gaat met de kinderen op de foto. Ook vouwt ze zelf nog enkele bloemen.
Na afloop reist Melania door naar de Amerikaanse ambassade, waar haar man Donald Trump al is gearriveerd. Het echtpaar heet de kersverse Franse president Emmanuel Macron welkom voor een werklunch.
“Je suis très heureux de pouvoir, ensemble, changer beaucoup de choses”, dit Macron aux côtés de Trump pic.twitter.com/7rQzMjGxBa
— BFMTV (@BFMTV) 25 mei 2017
Trump is vereerd om Macron te ontmoeten, zegt hij voorafgaand aan de lunch. De Franse president heeft volgens hem “een fantastische campagne gedraaid en een ongelooflijke overwinning behaald”.
“Over de hele wereld praten ze erover, en we hebben veel te bespreken waaronder terrorisme en andere dingen. Gefeliciteerd, topprestatie”, aldus Trump in zijn typische manier van spreken.
Macron heeft naar eigen zeggen een lange lijst van onderwerpen bij zich die hij met Trump wil bespreken tijdens de lunch, waaronder terrorisme, klimaat en energie.
Persbureau Reuters weet wat er op het menu staat: tomaten met mozzarella, gevolgd door kalfsfilet en een mousse van Belgische chocolade.
Tegen vier uur komt Trump aan bij het nieuwe hoofdkwartier van de NAVO. Daar onthult hij het ‘9/11 and Article 5 Memorial’.
In het monument is een stuk verwerkt van het World Trade Centre in New York dat terroristen op 11 september 2001 neerhaalden. Na die aanslag activeerden de VS artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin de lidstaten zich verplichten elkaar te helpen als een van hen wordt aangevallen. Het is de enige keer in de geschiedenis dat dat is gebeurd.
In een toespraak roept hij 23 NAVO-landen om hun defensiebudget te verhogen. Ze moeten hun “chronisch wanbetalen” goedmaken, aldus de Amerikaanse president.
Er gebeurt zo veel in dit filmpje. Trump eist meer geld van NAVO-partners. Die reageren met grimassen en gefluister: pic.twitter.com/7VYcil8KKR
— Guus Valk (@apjvalk) 25 mei 2017
Trump heeft zich de afgelopen tijd zeer kritisch uitgelaten over de NAVO. Hij wil dat de bondgenoten hun defensie-uitgaven verhogen en meer aan terrorismebestrijding gaan doen. Ze moeten hun eerlijke deel betalen en hun beloften nakomen, zei Trump. Hij sprak van een achterstallig bedrag van 119 miljard dollar.
De lidstaten hebben afgesproken dat in 2024 minstens 2 procent van het nationaal inkomen naar defensie moet. Dat is volgens Trump gezien de huidige “kwaadaardige dreigingen het absolute minimum”. Nederland besteedt minder dan 1,2 procent van het bbp aan defensie.
Volgens premier Rutte is Nederland goed op weg om de belofte na te komen. “We geven nu een miljard meer uit dan een tijdje geleden. Het is mijn intentie om dat verder te verhogen”, zei hij voorafgaand aan de NAVO-top.
Iets wat opvalt is juist iets wat Trump niet zegt: hij rept in zijn toespraak met geen woord over artikel 5. Dat is een breuk met traditie.
Tijdens de middagbijeenkomst is er nog een opvallend moment. Trump baant zich een weg naar voren tussen de andere regeringsleiders en duwt daarbij rücksichtslos premier Dusko Markovic van Montenegro opzij.
Hier komt Donald Trump. pic.twitter.com/at1msArn0V
— De Afspraak (@deafspraaktv) 25 mei 2017
Trump heeft ook een onderonsje met de Britse premier Theresa May. Zij was verbolgen toen met de VS gedeelde informatie over het onderzoek naar de aanslag in Manchester uitlekte via Amerikaanse media.
Trump beloofde op te treden tegen het lekken van informatie. Hij noemde het doorsluizen van gevoelige informatie naar de pers in een verklaring “een grote bedreiging voor onze nationale veiligheid”.
Aan het eind van de middag wordt het nieuwe NAVO-gebouw in gebruik genomen. Het onderkomen van 1,1 miljard euro heeft de vorm van verstrengelde vingers. Dat moet eenheid symboliseren.
Ondertussen vinden er in Brussel protesten plaats tegen Trump. De politie pakt 128 betogers op.
Zo’n negentig betogers houden een kruispunt bezet in de buurt van het NAVO-hoofdkwartier. Ze hopen zo de doorgang van Trump te blokkeren. Maar dat plan mislukt: de Amerikaanse president neemt een andere weg.
En Melania? Die is ’s middags op stap met de partners van de NAVO-leiders.
Het gezelschap bezoekt het Magritte Museum en de boetiek van het luxe handtassenmerk Delvaux. Daarna worden ze door koningin Mathilde ontvangen voor een rondleiding in de koninklijke serres van Laken.
Na opening van het NAVO-gebouw is het tijd voor de vergadering/werkdiner. Daarbij spreken de regeringsleiders af dat de NAVO mee gaat helpen in de strijd tegen IS.
De VS leiden een coalitie tegen de terreurbeweging. De NAVO gaat meer vluchten uitvoeren met AWACS-radarvliegtuigen om de actuele situatie in Syrië en Irak in kaart te brengen. Verder wordt een nieuwe inlichtingenafdeling voor informatie-uitwisseling opgezet, die ook oog heeft voor Syriëstrijders. Een gevechtsrol voor de NAVO is niet aan de orde.
De stap wordt gezien als tegemoetkoming aan president Trump.
NAVO-topman Jens Stoltenberg is tevreden over de ontmoeting met de Amerikaanse president. Hij is ervan overtuigd dat Trump volledig achter de NAVO en het principe van de gemeenschappelijke verdediging staat.
“Hij was bot in zijn eis dat de bondgenoten meer geld aan hun defensie moeten uitgeven, maar tegelijk was hij er duidelijk over dat de Verenigde Staten zich gebonden voelen aan het bondgenootschap”, aldus Stoltenberg.
Premier Rutte zegt na afloop dat hij een “prima dialoog” heeft gehad met Trump. “Ik ga een prima relatie met hem opbouwen.” De sfeer aan de dinertafel was niet ijzig, ondanks de “lompe opmerking” van de Amerikaanse president over de achterstallige NAVO-betalingen.
Voor Nederland betekent dat zo’n 6 miljard euro per jaar erbij voor defensie. “Dat zal in de formatie een belangrijk onderwerp zijn”, aldus Rutte. “Ik heb gezegd dat ik ervoor sta dat we er stap voor stap naartoe werken. Je kunt dat niet in een keer uitgeven.”
Om 21.00 uur is het werkdiner afgelopen. Trump pakt meteen het vliegtuig naar Sicilië, waar de G7-top de komende twee dagen plaatsvindt in het stadje Taormina.
De top is het laatste onderdeel van de eerste buitenlandse reis die Trump maakt sinds hij aantrad als president.
