Een onweersbui op aarde kan cool en eng tegelijk zijn – en vanuit de ruimte is het niet anders.
Gloednieuwe beelden laten zien hoe een storm zich boven het Amerikaanse aardoppervlak ontwikkelt en uitgroeit tot een onstuimig front met heftige bliksem.
De beelden zijn gemaakt met een krachtige tool van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), de Amerikaanse evenknie van het Nederlandse KNMI.
De tool die Geostationary Lightning Mapper (GLM) heet, kan bliksem detecteren en zit aan boord van de gloednieuwe weersatelliet GOES-17, die de Amerikanen 1 maart de ruimte in hebben gestuurd.
Hiermee hebben weervoorspellers informatie waarover zij voorheen niet beschikten, aldus NOAA in een verklaring.
Toch is ook al een andere satelliet uitgerust met GLM. De GOES-16 is in november 2016 de ruimte ingestuurd en houdt het westelijk halfrond in de gaten vanaf ruim 35.000 kilometer boven de evenaar.
Op 14 februari werden de onderstaande beelden gemaakt van bliksem boven Texas.
Door de jaren heen waren ook astronauten in staat om bliksem vanuit de ruimte te zien. Sommige bemanningsleden van het internationale ruimtestation ISS hebben fantastische timelapsevideo's gemaakt van de onweersbuien die zich onder hen bevonden.
Watch the lighting dance in this #timelapse as we roll over the California coast. pic.twitter.com/gf0C6QXYvW
— Randy Bresnik (@AstroKomrade) 7 oktober 2017
GLM ziet bliksem in wolk
De GLM waarmee de satellieten zijn uitgerust is met name bijzonder omdat deze meer gedetailleerde informatie geeft over onweersbuien. Zo is de tool in staat bliksem te detecteren als die zich nog in een wolk bevindt. Dat is meestal 10 minuten voordat de bliksem met mogelijk dodelijke gevolgen op aarde inslaat.
Daarbij kan de tool bliksem en onweersbuien vanuit de oceaan zien aankomen. Die zijn vaak te ver van land voor radars en soms ook moeilijk te zien met een satelliet. GLM kan piloten en de scheepvaart helpen naar veilige haven te navigeren.
Voorspellers en wetenschappers krijgen met GLM een nauwkeurige indicatie van wanneer zich een storm vormt, intensiveert en gevaarlijker wordt. Volgens NOAA zijn snelle bliksemsnelheden bijvoorbeeld een signaal dat een storm snel kan versterken en kan leiden tot slecht weer.
Tijdens hevige regenval kunnen GLM-gegevens tonen wanneer onweersbuien afnemen of wanneer ze juist aan kracht inwinnen. In combinatie met radar- en andere satellietgegevens zullen GLM-gegevens voorspellers helpen te anticiperen op zwaar weer. Op die manier kunnen sneller waarschuwingen worden afgegeven voor overstromingen en zelfs heel plotselinge overstromingen.
Bliksem reist honderden kilometers
Sommige onweersystemen hebben een lange levensduur. Zo kan bliksem honderden kilometers reizen voordat die de grond raakt. De bliksemtool kan gebieden ver van de hoofdstorm aanwijzen waar blikseminslag een gevaar vormt voor de openbare veiligheid.
Dit kan bijvoorbeeld van belang zijn in droge gebieden in het westen van de Verenigde Staten, waar bij blikseminslag grote bosbranden kunnen ontstaan. De GLM-gegevens helpen voorspellers en brandweerlieden kwetsbare gebieden te identificeren.
Uiteindelijk zal de weersatelliet meer naar het westen worden geplaatst. Vanuit zijn operationele positie zal hij een groter en gedetailleerder deel van de Stille Oceaan observeren en zo toezicht kunnen houden op gebieden met een hoog risico op bosbranden in het westen van de VS.
