Met 93,2 procent van de stemmen geteld kunnen er voorzichtig aan rekensommetjes worden gemaakt.
Een ding is in ieder geval duidelijk; dit wordt niet eenvoudig. Een echt voor de hand liggende coalitie is er niet. En dus moet er creatief worden nagedacht.
Premier Mark Rutte zie het donderdagochtend zelf ook bij Radio 538. “Het kan best wel eens een complexe formatie zijn. Dan zul je voor een aantal weken partijen bij elkaar zien zitten.”
Dit zijn (voorlopig) de mogelijke opties waar naar gekeken kan worden (soms tegen beter weten in).
Groen-Rechts (VVD-CDA-D66-GL)
Waarschijnlijk zal vooral worden uitgegaan van een centrum-rechtse basis van VVD (33 zetels) CDA (19 zetels) en D66 (19). CDA en D66 zijn door Mark Rutte vooraf als favoriete coalitiepartners genoemd – de liberale en de conservatieve vrienden. Maar die constructie komt 5 zetels te kort. GroenLinks (14), de grote winnaar van de verkiezingen, zou er bij kunnen worden gepakt.
Voordelen: De drie grootste stijgers in één kabinet, D66 en GL kunnen elkaar vinden op progressieve onderwerpen, Jesse Klaver noemt het CDA zijn ‘christelijke vrienden’.
Nadelen: Er is weinig liefde tussen GroenLinks en de VVD - Jesse Klaver zei er zelfs alles aan te zullen doen om de VVD buiten een kabinet te houden. En ondanks het geflirt van Klaver met het CDA, noemde Buma de plannen van GroenLinks tijdens de campagne ook al ‘belachelijk’.
Liberaal-Christelijk (VVD-CDA-D66-CU)
Ook met de ChristenUnie (5) kan er, met een beetje geluk, een meerderheidscoalitie worden gevormd. Volgens de huidige telling zouden we dan uitkomen op een minimale meerderheid van 76 zetels. De vraag is of de progressieve achterban van D66 dit ziet zitten. Over de ‘progressieve kroonjuwelen’ zoals Wietwet en de Wet Waardig Levenseinde zal er binnen de coalitie ook behoorlijk wat onenigheid zijn.
Voordelen: ChristenUnie en D66 hebben Kabinet-Rutte II al vaak gesteund. Er is op een hoop onderwerpen raakvlak.
Nadelen: Er is op idealistische onderwerpen die de verschillende achterbannen echt belangrijk vinden, juist geen raakvlak. Er is een minimale meerderheid.
Paars+CDA (VVD-CDA-D66-PvdA)
Niemand durft het hardop te zeggen, maar eigenlijk zou het gewoon het makkelijkst zijn als de PvdA (9 zetels) bij de coalitievorming wordt betrokken. Het huidige kabinet zou dan slechts worden aangevuld met D66 en het CDA, waarvan D66 al vaak samenwerkt met het kabinet. De vraag is of dit verstandig is voor de sociaal-democraten. Maar het zou in ieder geval een meerderheid van 80 zetels opleveren.
Voordelen: Minimaal verschil met huidige kabinet, dus mogelijk eenvoudige formatie. De partijen hebben in het verleden al zeer succesvol samengewerkt, in verschillende samenstellingen.
Nadelen: Gezien de verkiezingsnederlaag van de PvdA, is de kans groot dat dit politieke zelfmoord zou zijn.
Klaver I (GL + CDA + D66 + SP + PvdA + ChristenUnie of Partij voor de Dieren)
Klaver heeft de afgelopen campagne vaak genoeg zijn hand uitgereikt naar zijn ‘linkse broeders’. Hij wil zelfs zo ver gaan om over links te formeren, terwijl de VVD de grootste is. De vraag is of dat realistisch is. Er zouden wel heel veel partijen moeten aanschuiven voor een meerderheid.
Voordelen: Het is het linkse kabinet waar Klaver zo van droomt.
Nadelen: Het zal lastig zijn andere partijen ervan te overtuigen dat dit een stabielere samenwerking is dan met de VVD. De vraag is bovendien of iemand op links überhaupt het initiatief krijgt, gezien Rutte eerst aan zet is. En de vraag is of er een partij is die hier zin in heeft.
De verbroken beloften (VVD+PVV+CDA+50Plus)
Samenwerking is duizendmaal uitgesloten, maar sommigen van ons filosofeerden hier stiekem toch een beetje over: een samenwerking met de PVV (20). 50Plus (4) Henk Krol, die de PVV niet zo helder heeft uitgesloten als de andere partijen, zou de lijm zijn tussen de partijen.
Voordelen: Ook de PVV-kiezer wordt betrokken bij de formatie.
Nadelen: Dit zou politieke zelfmoord zijn voor VVD en CDA, die ontzettend vaak hebben beloofd niet wéér in zee te zullen gaan met Geert Wilders. Het is niet geheel helder wat de plannen van de PVV zijn. CDA en VVD hebben grote moeite met het breekpunt van Henk Krol (AOW-leeftijd naar 65).
