Dat je moet oppassen met het plaatsen van privéfoto’s op sociale netwerksites
als Facebook en Hyves is wel bekend. Er circuleren genoeg verhalen over
sollicitanten die niet aangenomen worden vanwege dronken acties op Salou, of
werknemers die ontslagen worden omdat ze zich laatdunkend over hun werkgever
uitlaten.
Maar het kan veel erger. Wat als je het slachtoffer wordt van een misdrijf of
een ongeluk? Mogen foto’s die je op netwerksites hebt gezet zomaar als
nieuwsfoto gepubliceerd worden, zoals vorige week gebeurde met de
slachtoffers van de vliegramp in Tripoli?
Auteursrecht bij de maker
Volgens Bernt Hugenholtz, hoogleraar Auteursrecht aan de Universiteit van
Amsterdam, blijft het auteursrecht bij de maker van de inhoud. Dus degene
die de foto’s gemaakt heeft, houdt de rechten. "Een krant mag een foto
niet zonder toestemming van de maker ervan afdrukken."
Hyves laat weten dat het zonder toestemming plaatsen van profielfoto’s een
schending is van copyright en een inbreuk op de privacy. Gebruikers kunnen
de media hier dan ook op aanspreken. Woordvoerder Wouter Glaser meldt verder
dat het bedrijf nog geen klachten heeft gehad, maar dat Hyves, indien nodig,
gebruikers zal helpen als hun rechten geschonden zijn.
Actualiteit
Toch zijn er wel uitzonderingen. "Het is een lang verhaal, maar in het
kader van de actualiteit zit er wel enige ruimte in de wet. Media die zonder
toestemming beelden van Hyves of Facebook plaatsen, zouden zich op de
actualiteit kunnen beroepen. Het is dan aan de rechter om te oordelen of dat
inderdaad geoorloofd was", zegt Hugenholtz.
De Raad voor de Journalistiek heeft een leidraad opgesteld waar media zich aan
zouden moeten houden. Hierin staat slechts vermeld dat "De journalist
de privacy van personen niet verder zal aantasten dan in het kader van zijn
berichtgeving redelijkerwijs noodzakelijk is. Een inbreuk op de privacy
overschrijdt de grenzen van zorgvuldige journalistiek wanneer deze niet in
redelijke verhouding staat tot het maatschappelijke belang van de publicatie."
Vorig jaar spande een 15-jarige jongen een zaak aan bij de Raad voor de
Journalistiek tegen de website Geen Stijl. Op geenstijl.nl waren er foto's
geplaatst van zijn Superdudes-profiel, met daarnaast zijn persoonlijke
gegevens en aanduidingen als 'vandaal' en 'brandstichter'.
Maatschappelijk belang
De Raad oordeelde dat Geen Stijl niet zomaar de foto's had mogen gebruiken
omdat "Niet is gebleken dat met de vermelding van klagers persoonlijke
gegevens en de plaatsing van zijn foto een maatschappelijk belang is
gediend, dat bovendien zwaarder weegt dan het individuele belang van klager."
Over het maatschappelijke belang van foto's van slachtoffers antwoordde de
secretaris van de Raad van Journalistiek dat de raad alleen maar uitspraken
doet aan de hand van klachten. Wel heeft de raad in een persbericht laten
weten dat de huidige Leidraad onvoldoende handvatten biedt om over dit soort
kwesties te oordelen. Er zal worden gekeken of de Leidraad moet worden
aangepast.
Rechten van netwerksites
Een ander verhaal is het met de rechten die de sociale netwerksites als Hyves
en Facebook zelf hebben. In de voorwaarden van de sites staat dat de
gebruiker de site toestemming geeft om de beelden te gebruiken.
Zo staat in de gebruikersvoorwaarden van Hyves te lezen dat de gebruiker door
het uploaden van bestanden, toestemming aan Hyves geeft om: "de
bestanden, gegevens en/of materialen te gebruiken en verveelvoudigen (en aan
derden toe te staan om te gebruiken en verveelvoudigen) in welke media dan
ook voor marketing en/of promotie doeleinden in verband met de
dienstverlening van Hyves."
In het kort houdt dit in dat Hyves jouw foto's mag gebruiken om Hyves te
promoten. Hyves wordt niet eigenaar van de beelden, maar krijgt wel het
recht om ze gratis te gebruiken. Ook mag Hyves jouw foto's aan derden
doorspelen. Een woordvoerder meldt dat dit echter alleen gebeurt om op Hyves
bepaalde campagnes te voeren.
Facebook
Facebook gaat verder, bij de Amerikaanse site staat in de algemene
voorwaarden dat de gebruiker aan Facebook toestemming geeft om content te
gebruiken op elke wijze die de netwerksite wil. Volgens hoogleraar
Hugenholtz betekent dit dat Facebook in theorie vrij over de geplaatste
inhoud kan beschikken.
"In theorie zou Facebook foto's aan een krant of ander kunnen verkopen.
Maar in praktijk gebeurt dit niet. Ten eerste omdat de voorwaarden zo zijn
opgesteld om Facebook in te dekken tegen mogelijke auteursrechtclaims.
Voorkomen moet worden dat partijen Facebook aanklagen om content die anderen
op de site geplaatst hebben. Daarnaast is het maar de vraag of deze bepaling
stand houdt naast Nederlands recht", aldus Hugenholtz.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl