Joost Eijsbouts noemt de levensduur van zijn producten "beschamend lang".
"Als we een klok eenmaal geleverd hebben komt de klant meestal nooit
meer terug."
Eijsbouts is directeur van de grootste klokkengieterij ter wereld Koninklijke
Eijsbouts, in de familie sinds 1872. Maar pas sinds 1947 maakt het bedrijf
ook zelf klokken, daarvoor produceerde het bedrijf de uurwerken voor de
klokkentorens.
Duitsers
"Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden de Duitsers veel klokken
meegenomen, om het materiaal te gebruiken voor de oorlogsindustrie. We zagen
een enorme markt, toen zijn we ook eigen klokken gaan maken. Dat heeft een
belangrijk voordeel, we waren niet gebonden aan eeuwenoude tradities, zoals
veel klokkengieters. Zo hebben we het proces veel wetenschappelijker kunnen
inrichten. Als bedrijf passen we ook niet tussen de andere klokkengieters.
Die drijven nog altijd puur op het oude ambacht, terwijl wij daar
nadrukkelijk ook high tech elementen in verweven hebben."
In de jaren tachtig ging Eijsbouts een samenwerking aan met de Technische
Universiteit Eindhoven. Doel was om een computerprogramma te ontwerpen
waarmee een klok kan worden doorgerekend. "De eerste paar keer dat we
een klok doorrekenden, moesten we tijd reserveren op het mainframe van de
universiteit. Gedurende twee weken kregen we tijd om de berekeningen te
doen. Nu doen we dit soort dingen in house en gaat het allemaal veel sneller."
Gecompliceerde carillons
In Nederland hangen in twee op de drie klokkentorens, installaties van
Eijsbouts. Wereldwijd is de markt anders. Daar worden de simpelere klokken
door lokale spelers gemaakt, en staat Eijsbouts bekend om de meer
gecompliceerde carillons.
"De Nederlandse markt is bijna helemaal verzadigd, 98 procent van onze
klokken gaat de grens over. De klokkenmarkt is een moeilijk te doorgronden
markt, je weet niet wanneer er een grote order binnenkomt en al helemaal
niet waar deze vandaan komt. Het is voor ons daarom onmogelijk om een
gestructureerd marketingplan voor al onze afzetgebieden te hebben. Je krijgt
vaak een signaal dat er ergens iets broedt, dat iemand een klok wil
bestellen. Dan onderneem je gericht actie."
Niemand verstand van product
"Wat onze markt ook nog eens anders maakt dan andere, is dat eigenlijk
niemand verstand heeft van het product. De meeste stervelingen kopen nooit
in hun leven een klok, een enkeling doet het een keer in zijn leven. In de
besluitvorming van de aankoop zit dus heel veel ruimte voor subjectiviteit.
De manier om een potentiële klant te overtuigen, is dan ook heel vaak door
referenties."
Groeien doet het bedrijf niet echt, de omzet is al jaren stabiel op ongeveer
7,5 miljoen euro per jaar. "Met heel veel inspanning zouden we die
misschien met 10 procent kunnen laten stijgen. Maar vanwege de aard van de
onderneming, snel groeien maar ook snel krimpen is uitgesloten, is het
beleid gericht op stabiliteit qua omvang", aldus de directeur.
Dure grondstoffen
Het bedrijf heeft te lijden onder de hoge grondstofprijzen. "Jarenlang
schommelde de bronsprijs binnen een bepaalde bandbreedte, en net toen we de
order voor de grootste klok ter wereld binnen kregen, ging de prijs erboven
en bleef maar stijgen. We dachten dat het tijdelijk was. Ik wachtte af in de
veronderstelling dat de prijs wel weer zou dalen. Maar die ging alleen maar
omhoog en op een gegeven moment moest ik wel kopen, anders zouden we de klok
te laat moeten afleveren. Uiteindelijk was de prijs bijna twee euro per kilo
hoger dan in het contract stond, en we moesten 55 ton smelten. We begonnen
daar dus met een flinke tegenslag."
Eijsbouts: "Toentertijd dachten we: waarom moet dit ons juist nu
gebeuren? Maar we wisten niet dat we aan het begin van een ontwikkeling
stonden die zich nooit eerder voordeed. De prijs is sindsdien alleen maar
gestegen. Nu kan het echt niet gekker worden, dachten we halverwege 2007.
Daarna verdubbelden de prijzen opnieuw.”
Daarnaast is ook de economische crisis merkbaar voor het bedrijf. "We leveren
veel carillons in de VS, daar hadden we al last van de zwakke dollar. Nu
lazert ook de hele economie in elkaar. Zelfs opdrachtgevers die vastberaden
zijn om een carillon aan te schaffen, stellen het even uit. Een klok is geen
primaire levensbehoefte."
Eén rijke Rus
Om een goed jaar te draaien moet Eijsbouts tenminste een groot carillon
afleveren, voor 2009 moet de bestelling daarvan nog komen. "Maar de markt is
onvoorspelbaar, één rijke Rus die bedenkt dat ie ergens een klokkentoren wil
neerzetten en ons jaar is weer goed."
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl