In de data die je als organisatie verzamelt, zitten veel inzichten verscholen, maar wanneer je die data zou kunnen combineren met datasets van andere bedrijven zijn de mogelijkheden voor nieuwe waardecreatie schier eindeloos. Toch is dat delen van data nog geen gemeengoed, doordat het nog in de kinderschoenen staat. De Data Sharing Coalition vergaart en deelt kennis en expertise op dit gebied om zo organisaties te helpen data delen laagdrempelig te maken en nieuw waardepotentieel te benutten.
Sander Middendorp, partner bij Contakt, is een van de founders en voorzitter van de Data Sharing Coalition (DSC). “Vertrouwen en zelfvertrouwen zijn belangrijke voorwaarden om succesvol data te kunnen delen met andere organisaties. Wij willen tools en richtlijnen bieden om bedrijven dit vertrouwen te geven om data beschikbaar te stellen en te ontvangen. Een belangrijk uitgangspunt is om data beschikbaar te maken onder controle van de rechthebbende”. Het DSC-initiatief is gestart nadat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat de markt uitnodigde de samenwerking op te zoeken op het gebied van data delen. Pepijn Groen, werkzaam als manager bij INNOPAY en daarnaast Program Lead bij de DSC, was betrokken bij een onderzoek naar de haalbaarheid van een afsprakenstelsel om data te delen tussen mkb-bedrijven. “Naar aanleiding daarvan zijn we door het ministerie uitgenodigd om een initiatief te starten waarin we met verschillende partijen toewerken naar een generieke datadeel-infrastructuur voor organisaties.”
Kenniscentrum
Het doel van de Data Sharing Coalition is om te komen tot een manier om data te delen die net zo eenvoudig is als nu betaaltransacties zijn. Groen: “Wanneer iemand iets koopt, kun je afrekenen, ongeacht jouw bank of die van degene waar je iets koopt. In de achtergrond werken al die systemen naadloos samen om de betaaltransacties te faciliteren – van initiatie, autorisatie tot verwerking. Op een vergelijkbare manier willen we ook data delen mogelijk maken tussen organisaties, zowel publiek als privaat. Daarvoor voorzien we een generieke datadeel-infrastructuur waarin het delen van data net zo eenvoudig is als betalen.” De DSC richt zich momenteel op het ontwikkelen van use cases die de mogelijkheden aantonen en waarmee inzichten worden vergaard om te komen tot een generieke infrastructuur”. “Juist doordat bij ons heel veel verschillende partijen zijn aangesloten, kunnen we snel leren en onder de knie krijgen hoe je drempels om data te delen verlaagt. Op die manier vormen we een kenniscentrum zodat niet iedere organisatie het wiel opnieuw hoeft uit te vinden”, vult Middendorp aan.
Innovatieve diensten
Data delen op schaal, niet alleen binnen een sector, maar ook over sectoren heen, is cruciaal voor waardecreatie, stelt Groen. “In ons programma zoeken we samen met coalitiegenoten naar waar die waarde dan precies zit. Allereerst kun je door data te consumeren bepaalde bestaande diensten, producten of proposities versterken. Dat leidt bijvoorbeeld dan weer tot een betere klantervaring en nieuwe omzetstromen. Een herkenbaar voorbeeld is een personal finance app die op basis van toegang tot jouw betaalrekeningen jouw vaste en variabele lasten inzichtelijk maakt en waarmee je abonnementen kan opzeggen of eenvoudig kan overstappen. Tegelijkertijd zien we ook dat er tussen partijen data wordt gedeeld om processen te optimaliseren, bijvoorbeeld ten aanzien van voorspelbaar onderhoud.” Hij geeft het voorbeeld van de use case die de coalitie samen met FacilityApps en AMdEX ontwikkelde waarin sensordata van gebouwen wordt gedeeld met facilitair management- en schoonmaakpartijen om zo ‘vraaggestuurde’ schoonmaakdiensten te ontwikkelen. “Het gaat dan om verschillende real-time databronnen die met elkaar worden verbonden, zoals data over het gebruik van zeepdispensers en ruimtebezetting. Meer efficiëntie voor facilitaire diensten is vooral waardevol in grote gebouwen of plekken zoals luchthavens en kan zelfs helpen bij het bestrijden van een pandemie.”
Vertrouwen
Volgens Middendorp zit de grootste uitdaging op dit moment bij organisaties in het vergroten van het (zelf)vertrouwen van bedrijven om data te delen. “Veel organisaties vinden het lastig om dit vertrouwen te creëren, omdat data bijvoorbeeld commercieel en privacygevoelig is, of omdat er zorgen zijn rondom security, aansprakelijkheden, of omdat niet helder is door wie het gaat worden gebruikt en voor welke doeleinden, et cetera. Er zijn veel thema’s en zorgen, en daar willen we als DSC een rol in spelen. We zorgen voor richtlijnen en tools om dit vertrouwen te creëren en te verstevigen, zodat organisaties met een goed en veilig gevoel hun data beschikbaar kunnen stellen”. Om het zelfvertrouwen van organisaties te vergroten is het volgens Middendorp cruciaal dat bedrijven inzichtelijk hebben in de waarde van hun eigen data en dus wat ze wel en niet kunnen en willen delen. “Bedrijven zijn vanuit een ongegronde angst nog te veel naar binnen gekeerd, terwijl de trend juist precies het tegenovergestelde is. We moeten het in deze digitale wereld steeds meer met elkaar doen, in nieuwe vormen van samenwerkingen. En ja, we moeten nog veel leren op dit gebied.”
Data vanuit de bron
Iedere sector kan profiteren van het delen van data om nieuwe waarde te ontsluiten, stelt Groen. “Neem bijvoorbeeld de energiesector die allerlei uitdagingen tegenkomt in de huidige energietransitie en verduurzaming. Maar ook in de agrisector zijn er kansen om te innoveren met meer inzicht door verschillende databronnen te combineren. En wat denk je van de mobiliteitssector?” Samen met de Data Sharing Coalition onderzoeken deelnemers Publiek Vervoer en Roseman Labs het waardepotentieel van ‘multi-party computation’, waarbij partijen data kunnen gebruiken voor berekeningen, terwijl die gegevens veilig (en vaak versleuteld) bij de bron blijven. “Dit kan bijvoorbeeld een manier zijn voor vervoerders om hun data te delen om ‘Mobility-as-a-Service’ mogelijk te maken. Daarmee bedoelen we een vervoerssysteem waarbij iemand zijn reis van A naar B kan plannen met allerlei beschikbare vervoersdiensten, zodat je niet meer tussen verschillende apps hoeft te schakelen”, legt Groen uit. “We merken dat belemmeringen rondom commerciële gevoeligheid en privacy van data ervoor zorgt dat mobiliteitsaanbieders huiverig zijn om hun data te delen. Door te onderzoeken hoe dat op een manier kan waarbij anderen de data niet kunnen inzien, maar wel kunnen gebruiken, kunnen er nieuwe diensten worden ontwikkeld voor de eindklant.”
Data Act
En die eindklant speelt een belangrijke rol, zeker in de nieuwe Europese Data Act die eraan komt, vertelt Middendorp. “Deze nieuwe wet- en regelgeving legt de rechten van de verzamelde gegevens nóg meer bij degenen die deze data hebben gegenereerd. En dat zijn veelal gewone personen zoals jij en ik. Er is de Europese Commissie veel aan gelegen om ervoor te zorgen dat wij in staat worden gesteld om niet alleen recht te hebben op de data die we genereren, maar ook om te zorgen dat wij die data kunnen inzetten voor ons eigen voordeel, dus om organisaties de kans te geven om nieuwe diensten aan te bieden. Uiteindelijk willen we use cases ook op schaal realiseren over sectoren heen.” Dit vereist reflectie van organisaties op welke data zij gebruiken en hoe zij dit inzetten om nieuwe waarde voor hun eindklanten te creëren. Middendorp: “Bedrijven moeten zich hierin gaan verdiepen, los van het feit of ze er daadwerkelijk iets mee willen. Grootschalig data delen gaat voor een verschuiving in de markt zorgen, want door databronnen te combineren wordt een enorm potentieel blootgelegd voor organisaties die daar slim op in springen en weten te innoveren met hun eindklant in het achterhoofd. Laat je dus informeren en probeer te achterhalen wat de impact is op jouw bedrijf op zowel de korte als de lange termijn.”
Veelbelovend
Voor de Data Sharing Coalition liggen er dus de komende tijd twee kernuitdagingen volgens Groen. “Enerzijds is dat het opbouwen van kennis om use cases op schaal te realiseren, zodat we het waardepotentieel in de toekomst kunnen benutten. En daarnaast, even belangrijk, hoe we organisaties kunnen helpen om data op een vertrouwde en veilige manier te delen.” De coalitie is nadrukkelijk een open inclusief initiatief dat organisaties helpt ontwikkelen, leren en kennis te delen. Middendorp: “Er zijn talloze ideeën en kansen in de markt; een enorm onbenut potentieel waarvan we nu de mogelijkheden nog niet kunnen overzien. Denk aan de introductie van de mobiele telefoon eind jaren negentig. Toen konden we daar alleen nog maar mee bellen en sms’en, terwijl voortschrijdend inzicht en innovatie ervoor zorgde dat het tegenwoordig een computer op zakformaat is. Op die manier kijken we ook tegen het potentieel van data delen aan. We hebben nu nog geen idee van de schier eindeloze mogelijkheden, maar dat het veelbelovend is, staat vast.”
Kijk voor meer informatie op de website van Data Sharing Coalition.