Uit sommige studies blijkt dat antilichamen tegen het coronavirus relatief snel verdwijnen, maar dat wil niet zeggen dat ook de immuniteit verdwijnt.

Nieuw onderzoek toont aan dat deelnemers die met het coronavirus geïnfecteerd werden, virusspecifieke T-cellen ontwikkelden.

Daarmee is het waarschijnlijk dat patiënten voor de lange termijn immuniteit ontwikkelen.

Wetenschappers hebben mogelijk het antwoord gevonden op één van de meest cruciale vragen rond het coronavirus: ontwikkelen patiënten immuniteit op de lange termijn?

Een aantal onderzoeken leken erop te wijzen dat antilichamen tegen het coronavirus – proteïnen in het bloed die het lichaam beschermen tegen nieuwe infecties – binnen enkele maanden verdwijnen. Daarmee zou ook immuniteit voor het coronavirus binnen afzienbare tijd kunnen verdwijnen, was de begrijpelijke angst.

Maar daarmee is buiten de waard gerekend: ons immuunsysteem heeft een complex verdedigingsmechanisme tegen invasieve pathogenen zoals een virus. Met name de rol van de witte bloedlichaampjes is over het hoofd gezien. Witte bloedlichaampjes lijken een indrukwekkend geheugen te hebben voor indringers, waar het lichaam dankbaar gebruik van maakt in geval van recidive.

Zogeheten ‘T-geheugencellen’ spelen een sleutelrol: zij identificeren en vernietigen geïnfecteerde cellen en ‘onderwijzen’ B-cellen hoe ze nieuwe antilichamen moeten maken. 

Een vrijdag in het vaktijdschrift Cell gepubliceerde studie lijkt erop te wijzen dat iedereen die corona krijgt - zelfs met milde of a-symptomatische klachten - T-cellen ontwikkelt die actief worden wanneer iemand opnieuw geïnfecteerd wordt. 

"T-geheugencellen zijn waarschijnlijk cruciaal voor immuniteit op lange termijn tegen Covid-19", schrijven de auteurs. Volgens hen "voorkomen" de T-geheugencellen "de terugkeer van een zware Covid-19-infectie". 

En dat komt weer doordat T-geheugencellen jarenlang blijven rondzwerven, terwijl de hoeveelheid antilichamen na een infectie afneemt. 

Zelfs patiënten zonder antilichamen hebben virusspecifieke T-cellen

t cell
Foto: Een menselijke T lymphocyt (ook wel T-cel genoemd) uit het immuunsysteem van een gezonde donor. Bron: NIAID

De onderzoekers van deze meest recente studie onderzochten bloed van 206 mensen in Zweden die in meer of mindere mate Covid-19 hadden. Het bleek dat patiënten, ongeacht hoe zwaar ze het te pakken hadden, een robuuste T-cel-respons ontwikkelden. Zelfs patiënten die negatief testten op antilichamen, ontwikkelden T-geheugencellen.  

Ander recent onderzoek lijkt deze bevindingen te staven. 

Een in juli gepubliceerde studie toont aan dat alle leden van een groep van 36 herstelde Covid-19-patiënten T-geheugencellen produceerden die het nieuwe virus herkennen en specifiek ontworpen leken om het te bestrijden. 

En weer een andere studie in het tijdschrift Nature toont aan dat van een groep van 18 Duitse coronapatiënten, 80 procent specifieke T-cellen ontwikkelde. 

Zelfs mensen die nooit blootgesteld zijn aan het nieuwe coronavirus kunnen beschermende T-cellen hebben

Beide voorgaande studies hebben één verrassende uitkomst gemeen: veel mensen die nog nooit Covid-19 hebben opgelopen, lijken T-geheugencellen te hebben die het nieuwe virus herkennen. 

Althans, dat gold voor meer dan de helft van een groep van 37 uit de juli-studie en voor een derde van een groep van 68 patiënten in de Nature studie.

Ortho Clinical's second test looks for more kinds of antibodies
Foto: Artsen nemen bloed af van herstelde Covid-19-patiënten. Bron: REUTERS/Shannon Stapleton

De meest waarschijnlijke verklaring hiervoor wordt gezocht in iets wat we "crossreactiviteit" noemen. Dit is een verschijnsel waarbij T-cellen die worden ontwikkeld in reactie op een specifiek virus, ook reageren op een soortgelijk maar voorheen onbekend pathogeen.

In dit geval denken deskundigen dat de crossreactieve T-cellen voortkomen uit blootstelling aan andere corona-achtige virussen -  maar dan de onschadelijke virussen die gewone verkoudheid veroorzaken.  Een studie uit begin deze maand ondersteunt deze these: 25 mensen die nooit eerder Covid-19 hadden, bleken T-cellen te hebben die zowel het nieuwe coronavirus als de vier 'gewone verkoudheidsvirussen' herkennen. 

"Dit  verklaart waarom sommige mensen milde symptomen ontwikkelen terwijl anderen doodziek worden", zegt Alessandro Sette die co-auteur van de studie is. 

"Je begint met een kleine voorsprong in deze wapenwedloop tussen virus en immuunsysteem", zei Sette eerder tegen Business Insider.

We weten alleen niet hoe lang die langetermijnimmuniteit duurt

Blood samples are seen in testing tubes during a clinical trial of tests for the coronavirus disease (COVID-19) antibodies, at Keele University, in Keele, Britain June 30, 2020.
Foto: Bloedmonsters worden getest in de Britse Keele University. Bron: REUTERS/Carl Recine

Hoewel de bevindingen veelbelovend zijn, weten onderzoekers nog steeds niet hoe lang genezen mensen immuun zijn tegen Covid-19. 

De auteurs van de nieuwe studie zeiden T-cellen te hebben ontdekt "maanden na de infectie, terwijl er geen antilichamen meer waren."

Nog veelbelovender is dat uit weer een andere studie blijkt dat T-cellen niet alleen minimaal drie maanden na besmetting actief blijven, maar dat ze in sommige gevallen in die periode zich ook vermeerderen. 

LEES OOK: Nederlandse viroloog: ontwikkeling vaccin ziet er goed uit, maar mogelijk geen volledige of levenslange bescherming