Nederlanders geven graag aan goede doelen, vooral rond de feestdagen. Maar hoe weet je of een organisatie betrouwbaar is? En in hoeverre kun je donaties aftrekken van de inkomstenbelasting?
Vorig jaar werd ruim 39 miljoen euro opgehaald via collectebussen. Dat komt neer op gemiddeld 5,07 euro per huishouden. Daarnaast zijn veel Nederlanders vaste donateur van een goededoelenorganisatie. In totaal geven we jaarlijks ruim 5,7 miljard euro aan goede doelen; bijna 400 euro per persoon.
Uiteraard wil je dat je geld goed wordt besteed. Maar waar moet je op letten? En hoe zit het fiscaal?
1. Hoe weet ik of de collectant betrouwbaar is?
Goede doelen willen er natuurlijk zelf ook van verzekerd zijn dat elke donatie bij hen terecht komt en niet in de zakken van de collectant verdwijnt. Daarom sturen ze hun vrijwilligers op pad met een collectebus met een eenmalig te gebruiken sluiting, die is voorzien van een kenmerk van het betreffende goede doel.
Ook krijgt elke collectant een legitimatiebewijs mee, waarop zijn of haar naam en looproute is vermeld, plus het weeknummer en jaartal van de collecte.
Heb je twijfels, dan kun je ook checken of het goede doel deze week is ingeroosterd in het gemeentelijke of nationale collecterooster.
2. Zijn pinbetalingen riskant?
Sinds ruim een jaar worden in vijftig Nederlandse gemeenten collectanten van 24 goede doelen voorzien van een collectebus met een ingebouwd mobiel pinautomaat. Hierdoor kunnen ook consumenten die geen contant geld op zak hebben doneren.
Dit initiatief blijkt erg succesvol. Een eerste meting wijst uit dat een collectant met een pinbus meer dan dubbel zoveel ophaalt als een vrijwilliger met een bus waarmee alleen contant kan worden betaald: gemiddeld 141,50 euro, tegen 65 euro voor een ouderwetse bus.
Ook blijken consumenten guller te geven. De gemiddelde donatie aan een collectant met een pinbus bedraagt 3,75 euro, tegen 1,50 euro voor een contante donatie.
Wil je doneren met je pinpas, typ dan zelf het bedrag in op het pinapparaat. Doet de collectant dit, controleer dan eerst het bedrag voor je betaalt. Geef hem of haar nooit je pinpas of pincode. Verder geldt net als bij normale pinbetalingen dat je je hand moet afschermen als je pint. Een pincode intoetsen is niet nodig bij betalingen onder de 25 euro: deze kunnen contactloos worden gedaan, net als in de winkel.
3. Komt mijn geld wel goed terecht?
Een goed startpunt is checken of de organisatie is erkend door toezichthouder CBF. Ruim 500 goede doelen hebben dit laten doen.
Deze organisaties zijn onderworpen aan allerlei kwaliteitseisen. Ze moeten bijdragen aan een betere wereld, zorgvuldig omgaan met het geld, verantwoording afleggen en zich laten controleren. Het CBF controleert of ze hieraan voldoen.
Zo wordt gecheckt of de organisaties haalbare doelen hebben en een concreet plan van aanpak kunnen overleggen. Ook moet het goede doel evalueren of de gekozen aanpak ook echt effectief is, op zowel de korte als langere termijn.
Om te voorkomen dat geld in verkeerde handen komt, moet elk erkend goed doel het zogeheten vierogenprincipe volgen, zodat betalingen nooit door één persoon alleen kunnen worden gedaan. Ook moet elke betaling worden verantwoord.
Je wil uiteraard ook niet dat je donatie werkloos op een bankrekening blijft staan. Daarom ziet het CBF er ook op toe dat niet te grote bedragen worden gereserveerd.
Je kunt uiteraard ook zelf kijken hoe de gelden worden besteed. De meeste goede doelen leggen op hun website verantwoording af over hun inkomsten en bestedingen; bijvoorbeeld in een jaarverslag. Hier kun je bijvoorbeeld zien welk percentage echt is besteed aan de doelstellingen van het fonds en hoeveel geld er naar overhead is gegaan.
4. Is verkoop aan de deur een goed idee?
Je hebt vast weleens een collectant aan de deur gehad die namens een goed doel producten verkocht, zoals kaarten of wafels. Het CBF adviseert om hier alert op te zijn, omdat het de vraag is welk deel van de opbrengst daadwerkelijk naar het goede doel gaat.
De toezichthouder adviseert om de verkoper te vragen naar de vergunning van de gemeente. Voor normale verkoop aan de deur - bijvoorbeeld voor een energieleverancier - is geen vergunning nodig, maar als (een deel van) de opbrengst naar een goed doel gaat wèl.
Verder kun je net als bij een gewone collecte informeren of het goede doel door het CBF is erkend.
5. Mag ik mijn donaties aftrekken van de inkomstenbelasting?
Giften aan goede doelen mag je aftrekken van de inkomstenbelasting. Doneer je aan een culturele instelling die door de Belastingdienst officieel is erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI), dan mag je 25 procent extra aftrekken, met een maximum van 1.250 euro.
Om een gift te mogen aftrekken moet je wel voldaan aan specifieke voorwaarden. Zo moet de instelling bij de Belastingdienst zijn geregistreerd als een ANBI, een culturele ANBI of een zogeheten steunstichting SBBI.
Contributies voor vrijetijdsverenigingen, zoals de sportclub zijn niet aftrekbaar. Contributies aan een politieke partij zijn dat wel.
Ook moet je de gift vrijwillig doen en mag de instelling je hiervoor geen tegenprestatie geven. Een lot van de Postcodeloterij of een pakje kaarten dat je koopt mag je dus niet als aftrekpost opvoeren. Koop je kinderpostzegels, dan mag je alleen de toeslagen op de frankeerwaarde aftrekken.
Verder moet je schriftelijke bewijsstukken van je donatie kunnen overhandigen, zoals een bankafschrift of een kwitantie.
Gewone gift
Om te bepalen hoeveel je mag aftrekken maakt de fiscus onderscheid tussen gewone giften en periodieke giften. Voor gewone giften geldt een drempel. De optelsom van alle giften moet hoger zijn dan 1 procent van je drempelinkomen, met een minimum van 60 euro. Alles wat hierboven uit komt, mag je aftrekken.
Worstel je met deze drempel, dan kun je overwegen om de giften over enkele jaren te bundelen.
De aftrek is niet onbeperkt. Je mag niet meer aftrekken dan 10 procent van je drempelinkomen.
Periodieke gift
Wil je niet gebonden zijn aan een drempel of een plafond, dan kun je een periodieke schenking overwegen. Hierbij ga je de verplichting aan dat je minimaal vijf jaar hetzelfde bedrag betaalt aan het goede doel.
Deze giften zijn onder voorwaarden volledig aftrekbaar. Net als bij een gewone gift moet het om een ANBI gaan en mag je geen tegenprestatie mag ontvangen.
Wel moet de periodieke gift officieel zijn vastgelegd in een overeenkomst. Hiervoor hoef je sinds enkele jaren niet meer naar de notaris. Bedenk wel dat je er contractueel aan vast zit. Schenk dus alleen bedragen die je echt kunt missen.
6. Zijn donaties aan een collectant ook aftrekbaar?
Ook donaties aan een collectant mag je aftrekken, mits je een betaalbewijs kunt overhandigen. Voor een euro in een collectebus is dat niet mogelijk, maar bij betalingen via een mobiel pinautomaat wel.
