Halverwege juni waren president Medvedev en premier Poetin nog gastheren van
de eerste top van de zogenaamde BRIC-landen.

De term BRIC dook in 2003 voor het eerst op om de opkomende economische
grootmachten Brazilië, Rusland, India en China te omschrijven. Aanvankelijk
was het vooral een term voor beleggers, maar inmiddels is BRIC zo
ingeburgerd dat ze het zelf soms al gebruiken.

Maar Rusland heeft dit jaar bewezen dat het eigenlijk helemaal niet in het
rijtje thuishoort. Ja, de Russische economie heeft vanaf eind jaren negentig
een spectaculaire groei ingezet net als die van China, India en Brazilië.
Maar daar houden de overeenkomsten wel een beetje op.

Geen groei maar krimp
Waar de andere BRIC-landen weliswaar last hebben van de crisis, blijft het
nationaal inkomen toch toenemen. Het gaat alleen een beetje langzamer. Zo
is, afhankelijk van de bron, de verwachting dat de Chinese economie een
dikke zeven procent groeit, die van India met vijf procent en in Brazilië
blijft de groei nog net positief met een krap procentje.

De Russische economie krimpt dit jaar. En niet een beetje, maar met 7,9
procent denkt de
Wereldbank. Met zo’n dramatisch cijfer hoor je niet in het rijtje
opkomende landen thuis. Op langere termijn ziet het er niet veel beter uit.
In 2010 denkt de Wereldbank aan een 2,5 procent groei, een mooi cijfer voor
een land als Nederland, maar als opkomende economische grootmacht kun je er
niet mee aankomen.

Waarom doet Rusland het zo veel slechter dan de andere BRIC-landen? Omdat het
eigenlijk helemaal geen BRIC-land is. Op een aantal essentiële punten
verschilt Rusland van de andere drie landen.

Grondstoffen
De toegenomen welvaart in Rusland is bijna in zijn geheel te danken aan
grondstoffen. Ga het rijtje rijke Russische miljardairs maar na, en je zult
zien dat het gros zijn fortuin maakte met olie, gas of andere grondstoffen.
Rusland is het Saoedi-Arabië van Europa.

Alleen Brazilië kent net als Rusland een grote rijkdom aan grondstoffen, maar
heeft weer wat minder van de twee belangrijkste economische levenselixers:
olie en gas. Iets wat overigens in de toekomst gaat veranderen als er
massaal voor de kust naar olie geboord gaat worden, maar tot nu toe is het
zeker geen grote olieproducent.

India en China hebben zelfs een tekort aan grondstoffen. Kennelijk is dat geen
enkele belemmering voor een economische boom. Grondstoffen maken
landen vaak lui, waardoor het ze vaak slecht lukt om andere economische
activiteiten - meer arbeidsintensieve takken van sport - tot bloei te
brengen.

Vergrijzing
Dan is er het punt van de demografie. Voor een opkomende economie kampt
Rusland met een wel heel opmerkelijk probleem: bevolkingskrimp. Er zijn nu
nog 140 miljoen Russen. Dat zijn er best wat, maar daar gaat jaarlijks een
half procentje vanaf.

Op dat punt vertoont het land eerder gelijkenissen met Japan dan met de
BRIC-broertjes. In Brazilië (192 mln. mensen) groeit de bevolking jaarlijks
met 1,36 procent, in China (1,3 miljard) 0.7 procent en in India (1,16
miljard) zelfs met 1,5 procent. Dat betekent dat al deze landen verzekerd
zijn van een zichzelf blijvend vernieuwend leger aan goedkope
arbeidskrachten.

Rusland heeft bovendien veruit de meest vergrijsde bevolking. 13,7 procent van
de Russen is 65 jaar of ouder. Dat is maar een procent minder dan
bijvoorbeeld in Nederland. En daar moet bij opgetekend dat mensen - met name
in de mannen - niet oud worden. Dankzij alcohol ligt de levensverwachting
van de Russische man onder de zestig jaar. Kun je nagaan hoe weinig baby's
er worden geboren

En dan zijn er nog andere, wat minder meetbare problemen voor de Russen. De
ondernemersmentaliteit is wel toegenomen, maar houdt nog altijd te wensen
over.

Is er geen enkele reden voor beleggers om oostwaarts te kijken? Jawel, als je
denkt dat het met de grondstofprijzen crescendo gaat, dan is investeren in
Rusland helemaal niet gek. Maar bedenk wel dat alleen het volgen van de
olieprijs niet meer voldoet.

Olie
Er is iets opmerkelijks aan de hand. De laatste deccennia kabbelde de
Russische economie mee op de golven van de olieprijs. Maar waar een vat olie
inmiddels weer twee keer zo duur is dan aan het begin van 2009, zakt de
Russische economie alleen maar verder weg.

Wellicht dat het nog goedkomt - het duurt altijd even voordat de prijzen op de
markt doorwerken in de rest van de economie - maar opmerkelijk is het wel.

De oorzaak zou wel eens de afnemende vraag naar gas in West-Europa kunnen
zijn. Gas is het allerbelangrijkste voor het land. Gazprom draagt voor een
vijfde deel bij aan de Russische begroting. Nu is de olie en daarmee het gas
wel duurder geworden, maar vooralsnog liggen de meeste gaspijpen naar
West-Europa waar de vraag met dik tien procent is gedaald. Leidingen naar de
andere BRIC-landen zoals China, waar Gazprom het gemakkelijker kwijt zou
kunnen, liggen er amper.

Dat laatste is overigens goed nieuws voor ons. Komende week vergadert Brussel
over een dreigend nieuw gasconflict tussen Moskou en Kiëv. De kans dat
Poetin een iets minder grote mond opzet, lijkt steeds groter te worden.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl