Wie tuinaarde of een afgedankte tafel naar de milieustraat wil brengen, moet in de ene gemeente diep in de buidel tasten, terwijl het enkele kilometers verderop gratis kan. Helaas kun je niet shoppen met je bouw- en tuinafval; je bent aangewezen op het beleid van je gemeente.

60 euro kost de bekende Billy-boekenkast van Ikea. Maar als deze kapot is ben je in Groningen 38 euro kwijt als je het hout wil dumpen in de milieustraat; meer dan de helft van de kostprijs van het meubel.

In Amsterdam, Rotterdam, Almere, Eindhoven en Utrecht daarentegen kun je dezelfde kast gratis inleveren. Hier kun je ook kosteloos tuinaarde storten, terwijl je in Groningen 6,50 euro per kofferbak moet neertellen en in de milieustraat van Assen zelfs helemaal niet terecht kunt met aarde.

Vierde plaats

Die verschillen zijn opmerkelijk, want er geldt een landelijke doelstelling om dit jaar 60 tot 65 procent van het afval gescheiden in te zamelen en te hergebruiken. Op dit moment staat de teller nog rond de 51 procent. Daarmee neemt ons land binnen de Europese Unie de vierde plaats in, na Duitsland (65 procent), Oostenrijk (62 procent) en België (57 procent).

Ons land scoort internationaal dus niet slecht, maar er zijn nog stappen te zetten. Volgens Milieu Centraal kan ruim 80 procent van ons afval gescheiden worden aangeleverd. Dat levert niet alleen winst op voor het milieu, maar ook financieel. Afvalstoffen gescheiden inzamelen en vervolgens nuttig toepassen is in de meeste gevallen namelijk goedkoper dan verbranden. Volgens Milieu Centraal bespaart elke kilo afval die niet naar de verbrandingsoven gaat de gemeenschap 5 eurocent.

Hergebruik

Vooral papier en textiel hebben meestal een positieve waarde voor verwerkers. Maar ook voor veel andere stoffen is een nuttige bestemming mogelijk. Zo wordt groenafval grotendeels omgezet in compost en wordt hout versnipperd voor spaanplaat en pallets.

Ook afval van je verbouwing wordt hergebruikt. Bouw- en sloopafval kan voor circa de helft worden gerecycled. Gips wordt verwerkt tot gipspoeder. Puin wordt in stukjes gebroken en gebruikt voor bijvoorbeeld wegenbouw, ophoging van dijken en grondstof voor betonproducten. En grond kan worden verwerkt in geluidswallen.

Metaal, textiel, glas, papier, bruin- en witgoed en klein chemisch afval kun je in elke gemeente gratis kwijt. Ook voor inleveren van plastic kun je bij de meeste milieustraten kosteloos terecht.

Voor glas, papier, plastic, bruin- en witgoed is daar een logische verklaring voor: hier zijn producenten (mede)verantwoordelijk voor het afvalbeheer van de producten die zij op de markt brengen. Zij moeten betalen voor het inzamelen, verwerken en recyclen. Voor andere afvalstromen geldt geen producentenverantwoordelijkheid, maar zoals gezegd zijn bijvoorbeeld metalen en textiel goed te recyclen.

Grote verschillen

Anders is het gesteld met de inname van hout, bouwpuin, snoeiafval en aarde. Hoewel ook dit afval vaak deels te hergebruiken is, verschilt het beleid van gemeenten op dit vlak enorm, zo blijkt uit een inventarisatie van z24 onder 21 Nederlandse steden. In sommige gemeenten, zoals Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam, Utrecht en Almere, kunnen de inwoners elke afvalsoort onbeperkt gratis aanbieden bij het afvalbrengstation. Maar elders moet worden betaald; meestal na overschrijding van een bepaalde limiet.

In Apeldoorn, Assen en Enschede bijvoorbeeld mag je elk jaar 300 kilogram afval gratis storten en in Nijmegen voor veel afvalsoorten 250 kilo. Wil je meer kwijt, dan moet je afrekenen: in Apeldoorn en Assen 18 cent per kilo en in Nijmegen 14 cent. Het tarief in Enschede hangt af van het soort afval.

Aantal bezoekjes

De inzamelpunten in Arnhem, Leeuwarden en Groningen kijken naar het aantal bezoekjes dat je aflegt. Inwoners van Arnhem mogen zes maal per jaar hun afval gratis aanbieden. In Leeuwarden geldt voor bouw- en sloopafval een grens van drie keer en in Groningen mag je vier keer per jaar gratis grofvuil wegbrengen. Alleen voor bouw- en sloopafval moeten Groningers altijd de portemonnee trekken: 19 euro per kofferbak en 58,50 euro voor een kleine aanhanger.

De milieustraten van Haarlem en Lelystad meten het volume van het afval. In de Noord-Hollandse hoofdstad mag je elk jaar drie kubieke meter grofvuil gratis storten en in Lelystad 2 kubieke meter per jaar. Voor grond geldt in beide gemeenten een limiet van 1 kubieke meter.

Gemeenten die geld vragen voor de inzameling van afval, maken vaak onderscheid in soorten afval. Zo zijn veel steden terughoudend in het accepteren van tuinaarde. Ook op snoeiafval is niet elke milieustraat even happig. In bijvoorbeeld Den Bosch, Amsterdam, Rotterdam, Almere, Den Helder, Nijmegen en Eindhoven mag je takken en bladeren kosteloos afleveren. Maar in Enschede, Groningen, Lelystad en Haarlem moet je na overschrijding van de limiet je pinpas trekken. In Lelystad en Haarlem ben je dan 25 euro per kubieke meter verschuldigd.

Geen melkkoe

Veel gemeenten maken voor de inzameling van het afval gebruik van een afvalverwerkingsbedrijf waarvan zij zelf (mede-)aandeelhouder zijn. Deze bedrijven beheren de milieustraten en produceren duurzame energie.

Je zou zeggen dat gemeenten die inwoners laten betalen voor het aanleveren van afval in de milieustraat een melkkoe hebben gevonden. Maar ze mogen volgens Milieu Centraal niet verdienen op de afvalstoffenheffing. "Gemeenten mogen alleen de gemaakte kosten voor het inzamelen en verwerken van het afval in rekening brengen", aldus Linda Nijenhuis, projectmanager Afval en verpakkingen.

Gratis aanhangwagen

Afval gratis laten aanleveren is een goede manier om mensen te stimuleren hun afval gescheiden aan te leveren. Maar gemeenten gebruiken ook andere middelen. Zo verhuren sommige milieustraten gratis aanhangwagens waarmee je afval kunt aanvoeren en kun je bij sommige recycling perrons ook weleens 's avonds met je auto voorrijden.

Een andere, steeds meer toegepaste methode is 'diftar', een afkorting voor 'gedifferentieerde tarieven'. Hierbij hangt de hoogte van de afvalstoffenheffing af van de hoeveelheid restafval en gft die je aanbiedt. Hoe beter je jouw afval scheidt, hoe minder rest- en gft-afval je aanbiedt en hoe minder je hoeft te betalen. Volgens Milieu Centraal blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Groningen dat met diftar het afvalaanbod van huishoudens met ongeveer een kwart daalt bij restafval en met iets minder dan de helft bij gft.

Snoeiafval en aarde

Zoals gezegd verschilt het inzamelingsbeleid per gemeente. Wat moet je na een dagje werken in de tuin doen als jouw gemeente terughoudend is met het aannemen van snoeiafval en aarde?

Klein tuinafval kun je composteren. Groot snoeiafval kun je (laten) versnipperen en uitstrooien in de tuin. Er zijn gemeenten die dit gratis aanbieden.

Overtollige tuinaarde in de openbare ruimte dumpen is verboden. Je mag het ook niet zomaar in de gft-container of op de composthoop gooien, waarschuwt Linda Nijenhuis, want aarde en zand composteren niet. Je bent hiervoor aangewezen op de milieustraat. Als deze de grond weigert in te nemen, moet je worden doorverwezen naar een (commerciële) partij.

Er zijn ook voordeliger alternatieven. Je kunt bijvoorbeeld met overtollig zand je tuin verhogen. Ook kun je schone grond op Marktplaats aanbieden of aan buren of kennissen geven. Lukt dit niet, dan kun je overwegen een container te huren en het afval door de verhuurder te laten afvoeren. Dat is vaak voordeliger. Want grond, maar bijvoorbeeld ook puin, is zwaar.

Met je ongewenste afval naar een soepeler milieustraat in een andere gemeente rijden, lijkt ook een slim alternatief. Maar dat is in de praktijk vaak lastig, want vrijwel overal heb je een milieupas nodig om je te legitimeren.

Lees ook

Oude koelkast of wasdroger inruilen voor nieuwe: wanneer loont het?

Van koper tot ijzer: zo verdien je aan oud metaal

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl