- Met het opstappen van Boris Johnson als Britse premier is het gissen wie zijn opvolger wordt.
- Onder meer de ministers Lizz Truss en Penny Mordaunt worden genoemd.
- Het vertrek van Johnson kan gevolgen hebben voor de situatie aan de grens met Noord-Ierland.
- Lees ook: Britse premier Boris Johnson stapt op, maar wil aanblijven tot er een opvolger is
Onder grote druk van zijn eigen partij besloot de Britse premier Boris Johnson donderdag dat hij opstapt. Met het vertrek van Johnson komt er een einde aan een zeer turbulente regeringsperiode, vol schandalen en controverses.
Nadat op dinsdag en woensdag meerdere bewindslieden hun ontslag indienden en daarmee hun vertrouwen opzegden in Johnson, zag de premier donderdag geen andere uitweg dan er zelf ook de brui aan te geven.
Johnson wil echter aanblijven tot er een opvolger is gevonden. Wie maakt de grootste kans de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk te worden? En wat betekent dat voor de handelsafspraken met de Europese Unie over Noord-Ierland?
Liz Truss: minister van Buitenlandse Zaken
Een naam die veel genoemd wordt, is die van de huidige minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss. Waar meerdere ministers de afgelopen tijd hun vertrouwen in Johnson opzegden, bleef Truss juist trouw aan Johnson. Dat is een beslissing die zowel in haar voordeel als in haar nadeel kan uitvallen.
De schandalen die de val van Johnson inleidden, kleven ook enigszins aan Truss. Aan de andere kant maakt haar rol in de vormgeving van het beleid van het Verenigd Koninkrijk in de Oekraïne-oorlog van Truss een politiek zwaargewicht. De vraag voor partijgenoten is alleen of ze met Truss niet te veel een voorzetting van het beleid van Johnson krijgen.
Rishi Sunak
Waar Truss dus aanbleef, zorgde het opstappen van Rishi Sunak op dinsdag voor een schokgolf in de Britse regering. Als minister van Financiën was Sunak een van de belangrijkste ministers. Dat hij zijn vertrouwen in Johnson opzegde, was een belangrijk signaal.
Tijdens de coronacrisis zette Sunak grote steunpakketten op voor buregers en bedrijven, maar hij worstelde met de meer recente economische problemen in het VK, zoals de hoge inflatie en problemen met toeleveringsketens.
Penny Mordaunt
De grootste favoriet om Johnson op te volgen lijkt Penny Mordaunt, voor mensen buiten het VK de minst bekende van de drie.
Mordaunt was pro-Brexit en is een zwaargewicht in de Britse politiek: onder voormalig premier Theresa May was ze minister van Defensie en minister van Internationale Ontwikkeling en in de huidige regering is ze minister van Handel. De reden dat ze wordt gezien als favoriet is, naast haar ervaring, dat ze binnen de Conservatieve Partij goed ligt.
Kleinere kanshebbers om Johnson op te volgen
Binnen de Conservatieve Partij staat de huidige minister van Defensie Ben Wallace er goed voor, mede vanwege zijn doortastende rol in de Oekraïne-oorlog. Dat hij minder politiek beschadigd is en een ander soort leider van Johnson, spreekt voor hem.
Een andere mogelijke kandidaat is Jeremy Hunt, die door Johnson werd verslagen bij de vorige partijverkiezingen. Hunt is een stuk meer gereserveerd dan Johnson, weinig polariserend, en populair bij zowel Tories als buiten de partij. Hij was echter onderdeel van het anti-Brexit-kamp.
Sajid Javid, de minister van Volksgezondheid die deze week tegelijkertijd met Sunak zijn ontslag indiende, wordt ook genoemd, met name vanwege zijn krachtige afscheidsbrief.
Ook de naam van Nadhim Zahawi, die deze week werd benoemd als opvolger van Sunak als minister van Financiën, duikt op. Zahawi was tijdens de coronapandemie een belangrijke minister, met name toen hij zich ontfermde over de vaccinatiecampagne, maar binnen de Conservatieve Partij lijkt hij maar beperkte steun te hebben.
Wat zijn de gevolgen voor de handelsafspraak over Noord-Ierland?
Wie de opvolger van Johnson ook wordt: hij of zij zal zich moeten buigen over het dossier Noord-Ierland. De Britse regering wil de handelsafspraken die in het kader van de Brexit zijn gemaakt met de Europese Unie over Noord-Ierland, namelijk eenzijdig herzien.
Volgens de huidige afspraken tussen de Europese Unie en het VK moeten goederen vanuit het VK die naar Noord-Ierland worden verscheept aan Europese regels voldoen, wat zorgt voor langdurige grenscontroles. De Britse regering wil deze afspraken “opblazen” en een nieuw protocol invoeren, wat zelfs zou kunnen leiden tot een handelsoorlog met de EU.
Mocht Truss de nieuwe premier worden, dan lijkt het VK af te stevenen op een keiharde aanvaring met de EU. Zij was in haar rol als minister van Buitenlandse Zaken immers verantwoordelijk voor het Britse plan om afspraken uit het Brexit-akkoord te negeren. Als vertrouweling van Boris Johnson zal ze hoogstwaarschijnlijk zijn beleid voortzetten.
Van Mordaunt kan dat, gezien haar rol in de Brexit-campagne en de manier waarop ze de Brexit altijd verdedigd heeft, ook verwacht worden. Rishi Sunak zou diplomatieker ingesteld zijn en kunnen zoeken naar minder vergaande oplossingen, al lijkt het erop dat Brussel hoe dan ook niet meewerkt.
De situatie aan de grens bij Noord-Ierland blijft een hoofdpijndossier voor de opvolger van Johnson, maar de vraag is vooral op welke termijn deze kwestie aangepakt wordt.
Met de politieke instabiliteit in het VK, het behoefte aan leiderschap binnen de Conservatieve Partij, de economische problemen in het land en de oorlog in Oekraïne kan de Noord-Ierse kwestie vooruit worden geschoven, of er wordt een mildere oplossing gezocht als doekje voor het bloeden.
