Banken hebben hun winstmarges bij het verstrekken van langer lopende hypotheken de afgelopen maanden fors zien dalen.
Dat stelt hoogleraar Maarten Pieter Schinkel van de Universiteit van Amsterdam woensdag tegenover het Financieele Dagblad.
Schinkel heeft een model ontworpen voor belangenclub de Vereniging Eigen Huis (VEH) dat een schattingen maakt van de ‘overwinst’ die banken sinds 2009 maken bij het verstrekken van hypotheekleningen. Deze barometer neemt de gemiddelde winstmarge vóór dat jaar als uitgangspunt en schat op basis van kostenfactoren en de ontwikkeling van de hypotheekrente of sprake is van overwinst.
Volgens Schinkel was in maart dit jaar nog sprake van een overwinst op nieuwe hypotheken van ongeveer 1 procentpunt, maar is dat geslonken tot 0,3 procentpunt per juni dit jaar.
Hogere financieringskosten banken
De achterliggende reden hiervoor is tweeledig. Het probleem speelt vooral bij langer lopende hypotheekleningen. Banken konden begin dit jaar nog ultragoedkoop lenen op de kapitaalmarkt, maar die kosten zijn opgelopen. Een indicator hiervoor is de 10-jarige Nederlandse staatsrente, die als anker geldt voor veel andere rentes op de kapitaalmarkt. In onderstaande grafiek is te zien dat deze rente tussen maart en juli dit jaar fors is opgelopen.
(tienjarige Nederlandse staatsrente; bron: Bloomberg; klik voor uitvergroting)
Meer concurrentie op hypotheekmarkt
Kijk je naar de ontwikkeling van de gemiddelde hypotheekrente dan is die tot mei dit jaar gedaald en daarna stabiel gebleven.
(gemiddelde hypotheekrente; Bron: De Hypotheekshop; klik voor uitvergroting)
Hier komt het tweede probleem voor banken om de hoek kijken: oplopende kapitaalkosten voor langer lopende hypotheekrentes zijn niet of nauwelijks doorberekend in de vorm van hogere hypotheekrentes. Dat heeft volgens Schinkel te maken met toenemende concurrentie: "Het is nog wat te vroeg voor ferme conclusies, maar de daling (van de winstmarge, red) past bij het beeld dat er allerlei nieuwe toetreders zijn op de hypotheekmarkt", zegt hij tegen het FD.
Verzekeraars en nieuwkomers
Die nieuwe toetreders zitten vooral bij uitdagers die gefinancierd worden door verzekeraars en pensioenfondsen. Zo zijn bijvoorbeeld verzekeraars Aegon en Achmea actiever op de hypotheekmarkt, net als nieuwkomer Munt die naar eigen zeggen dit jaar al voor 4 miljard euro aan nieuwe hypotheken heeft verstrekt. Directeur Jeroen van Hessen van Munt geeft tegenover het FD aan dat 'uitdagers' dit jaar naar verwachting goed zijn voor 12 miljard euro van de circa 60 miljard euro aan nieuwe hypotheken.
Partijen die met pensioengeld of via een verzekeraar worden gefinancierd hebben een kostenvoordeel, omdat ze niet te maken hebben met relatief hoge kapitaaleisen en regels waaraan banken moeten voldoen om hypotheekrisico's af te dekken.
Navraag van het FD bij ING en Rabobank leert dat ING het beeld van krimpende winstmarges 'herkenbaar' noemt, terwijl Rabobank niet wil reageren. De Vereniging Eigen Huis erkent dat de winstmarges dalen, maar houdt nog een slag om de arm. "In 2010 daalde de marge ook fors, maar die ging even later weer net zo hard omhoog", zegt de woordvoerder tegen het FD.
Lees ook
Waarom DNB-baas Knot de starter op huizenmarkt wil pakken om banken te helpen
Thijs Peters: tijd om hypotheekregels fors aan te scherpen
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl