Het zat er een beetje aan te komen, maar kwam vrijdagnacht toch als een
behoorlijke schok. Kredietbureau S&P markeerde de wankele situatie van
’s werelds grootste economie door de Verenigde Staten de zogenoemde
AAA-status af te nemen.
Kredietbureaus geven landen en bedrijven cijfers voor de kredietwaardigheid.
De hoogste AAA-status is gereserveerd voor landen of bedrijven waarvan de
kans extreem gering wordt geacht, dat ze in gebreke zullen blijven bij het
terugbetalen van leningen.
In Nederland heeft Rabobank de AAA-status en S&P kent deze ook toe aan de
Nederlandse staat.
Andere kredietbureaus hebben de stap van S&P, een particulier Amerikaans
onderzoeksbureau, nog niet gevolgd. Maar nietttemin is sprake van een
historische actie.
In de ogen van S&P is de Amerikaanse overheid nu minder betrouwbaar dan
Australië, Oostenrijk, Canada, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland,
Nederland, Noorwegen, Singapore, Zweden, Zwitserland, het Verenigd
Koninkrijk, Luxemburg, Liechtenstein en belastingparadijzen Guernsey en het
Isle of Man. Die hebben nog wel de AAA-status.
Waarom doet S&P dit?
In een toelichting op het besluit om Amerika af te waarderen, naar de lagere
AA Plus-status, geeft S&P aan dat er geen acuut gevaar voor wanbetaling
is.
In juli besloten Amerikaanse politici op het nippertje om een
bezuinigingspakket van 2.100 miljard dollar over tien jaar in elkaar te
draaien, zodat het maximale wettelijke leenplafond voor de VS verhoogd kon
worden.
S&P is vooral bezorgd over de houdbaarheid van de Amerikaanse
overheidsschuld op de middellange termijn. Zonder duidelijke routekaart voor
belastingverhogingen en structurele hervormingen in de zorg en de
pensioenfinanciering, ziet het kredietbureau de Amerikaanse
overheidsfinanciën ontsporen. Zie hier
het volledige S&P-rapport.
Hoe groot is de Amerikaanse schuld?
Een aardig overzicht van de Amerikaanse schuldstatistieken geef de US
National Debt Clock. Hier valt af te lezen dat de bruto overheidsschuld
van de VS een omvang van ruim 14.000 miljard dollar heeft, ongeveer evenveel
als de grootte van de Amerikaanse economie.
S&P vindt dat het fiscale reddingsplan van het Amerikaanse Congres
eigenlijk twee keer zo groot had moeten zijn (dus 4.000 miljard dollar).
Naar verwachting komt er nog zo'n 7.000 miljard dollar aan Amerikaanse
schuld bij komt in het komende decennium, wat extra rentelasten meebrengt
voor de VS.
Wat merkt de VS van de lager kredietstatus?
Hoewel de afwaardering van de Amerikaanse kredietwaardigheid niet geheel
onverwacht komt, kunnen de gevolgen aanzienlijk zijn. Om te beginnen kunnen
landen met een hogere kredietstatus doorgaans goedkoper lenen dan landen met
een lagere kredietstatus.
De eerste test zal dus komen bij de uitgifte van nieuwe Amerikaanse
staatsschuld. Als de VS meer rente moeten betalen bij de uitgifte van
staatsleningen, zorgt dat voor extra lasten.
Tijdens de beurspaniek van eerder deze week, fungeerden Amerikaanse
staatsobligaties als vluchtheuvel. De marktrente voor zogenoemde Treasuries
met een looptijd van tien jaar zakte vrijdag naar het zeer lage niveau van
2,33 procent. Vraag is of dat zo blijft.
Wat merken beleggers?
De markt voor Amerikaans staatspapier is de grootste in zijn soort en biedt
beleggers het grote gemak dat ze vrijwel moeiteloos kunnen in- en
uitstappen. Dit alles heeft ervoor gezorgd dat de rente-opslag van tal van
andere obligatieleningen afgemeten wordt aan de rente van Amerikaanse
staatsleningen.
Door de VS de ultraveilige AAA-status af te nemen, morrelt kredietbureau S&P
in feite aan het ultieme anker van de mondiale obligatiemarkt. Beleggers
zullen daarom vooral ook kijken naar doorsijpeleffecten.
Wat gebeurt er met ander schuldpapier, dat nauw verbonden is met Amerikaanse
staatsleningen? Hierbij gaat het onder meer om bijvoorbeeld de
hypotheekfinancierders Fannie Mae en Freddie Mac, die stevige banden hebben
met de Amerikaanse overheid.
Wat doet China?
Zoals bekend is China de grootste houder van Amerikaans staatspapier. Naar
schatting tweederde van de 3.200 miljard dollar aan buitenlandse
valutareserves van China is belegd in dollarbezittingen.
De Chinese dollarbeleggingen zijn een consequentie van het beleid om de koers
van de Chinese munt relatief laag te houden ten opzichte van de dollar.
China moet regelmatig dollars moet bijkopen om een te snelle stijging van de
renminbi tegen te gaan.
China zit echter met een groot dilemma. De afwaardering van Amerikaanse
staatsobligaties kan de waarde van Amerikaans staatspapier doen dalen en dat
is onprettig voor China.
Geen wonder dat China naarstig op zoek is naar alternatieven voor
dollarbeleggingen. Omdat het miljardenbedragen gaat, is elke stap die China
op dit gebied zet - meer in eurobeleggingen, goud of vastgoed - al snel
voelbaar op financiële markten.
Wat doet de beurs?
Financiële markten waren deze week in crisisstemming, met grote verliezen
voor aandelen. Zorgen om de landencrisis in Europa en de VS, en het
vooruitzicht van tragere econmische groei hadden de overhand.
De afwaardering van de Amerikaanse kredietwaardigheid helpt niet om de
gemoederen te kalmeren. Beleggers zullen zeker uitkijken naar acties van de
Amerikaanse centrale bank. De Federal Reserve vergadert dinsdag en de vraag
is of er een nieuwe ronde van monetaire stimulering - bot gezegd: de
geldpers aan - komt om beurzen te kalmeren.
Sommige marktpartijen blijven optimistisch. "Ik geloof dat dit op korte
termijn weinig invloed heeft", stelt beleggingsdirecteur Jack Ablin van
Harris Private Bank tegenover zakenkrant The Financial Times. "Er is
een wereldwijd overschot aan spaargeld. De VS, Japan en Italië zijn de
grootste obligatiemarkten voor overheden. Wie van de drie zou je kiezen?"
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl