Ben je actief als exporteur of importeur, dan heb je onherroepelijk te maken met valutarisico’s. Hoe kun je daar strategisch op inspelen?
Ruim een jaar geleden werden ondernemers en beleggers wakker geschud door een klassieke valutaschok: in 2014 verloor de euro binnen enkele maanden ruim een vijfde van zijn waarde tegenover de dollar.
(klik voor uitvergroting van de grafiek)
De euro stabiliseerde begin dit jaar en schommelt sindsdien tussen de 1,05 en 1,15 dollar per euro. Relatief gesproken is het dus een stuk rustiger op valutamarkten.
Op het moment dat valutamarkten heftig in beweging zijn, worden ondernemers zich scherper bewust van de risico’s die ze op dat vlak lopen. Maar eigenlijk is dat niet het juist moment om strategische keuzes te maken over valutamanagement. Dat kun je juist beter doen op rustige momenten. Onderstaande vuistregels zijn daarbij handig om in het achterhoofd te houden.
1) Valutarisico’s zijn er in verschillende smaken
Ondernemers die internationaal zakendoen moeten door de bank genomen op drie soorten valutarisico’s letten.
Op de eerste plaats is er het transactierisico: tussen het moment waarop een buitenlandse order wordt beklonken en het tijdstip waarop de betaling in vreemde valuta plaatsvindt, zit vaak geruime tijd. In die tussenliggende periode vormt de schommeling van wisselkoersen een risico.
Naast transactierisico’s zijn er operationele risico’s. Die hebben meer van doen met de marktomgeving waarin een ondernemer opereert. Als importeur A bijvoorbeeld vooral inkopen doet bij leveranciers uit één bepaald valutagebied, terwijl concurrenten inkopen doen in verschillende valutagebieden, dan is importeur A dus gevoelig voor een specifiek wisselkoersrisico.
Op de derde plaats is er het translatierisico. Dit heeft te maken met waardeveranderingen van investeringen in vreemde valutagebieden. Als bijvoorbeeld is geïnvesteerd in de Verenigde Staten, dan hebben valutaschommelingen invloed op de waarde van dat bezit omgerekend in euro’s. Dat is vooral relevant voor de ontwikkeling van de ondernemingsbalans.
2) Breng risico’s in kaart
Voordat een beslissing genomen kan worden over het te voeren valutabeleid, moet een ondernemer eerst risico’s in kaart brengen. Belangrijke vragen zijn dan: hoe groot is je blootstelling als im- of exporteur per valutasoort? En om wat voor type valuta gaat het?
Wat betreft de verhandelbaarheid zijn er bijvoorbeeld flinke verschillen tussen grote munten zoals de dollar en de euro, middelgrote valuta zoals de Australische dollar en zogenoemde ‘exotische valuta’. De markt voor dollars en euro’s is immers vele malen transparanter dan die van relatief kleine munteenheden in Afrika of Azië.
Voor opkomende economieën is in dit kader ook relevant of er bijvoorbeeld restricties zijn op kapitaalexporten.
Een ander risico dat voor het valutabeleid van belang is, betreft de marktpositie van bedrijven. Als importeur moet je bijvoorbeeld weten in hoeverre je kostenstijgingen die veroorzaakt worden door valutaverschillen, kunt doorberekenen in de afzetprijzen. En hoeveel risico je wilt lopen bij het beschermen van de winstmarge. Het antwoord op dergelijke vragen bepaalt mede welke instrumenten nuttig kunnen zijn bij het afdekken van valutarisico’s.
3) Welk soort instrument is waarvoor geschikt?
Het afdekken van valutarisico’s kost geld en afhankelijk van het incasseringsvermogen van een bedrijf kan het wel of niet lonen om een verzekeringspremie te betalen. Is er sprake van beperkte of zeer goed beheersbare risico’s, dan kan een ondernemer ervoor kiezen valutatransacties af te handelen op het moment dat er vreemde valuta binnenkomen of betalingen gedaan moeten worden, tegen zo scherp mogelijke dagkoersen.
Het andere uiterste is het volledig afdekken van koersrisico’s via termijncontracten. Een exporteur die bijvoorbeeld over drie maanden een ton in dollars verwacht, kan besluiten om die dollars tegen een nu te bepalen wisselkoers vast te zetten. Dan spreekt hij bijvoorbeeld af om over drie maanden dollars om te wisselen voor euro’s, tegen een koers van 1,12 dollar per euro. Tussentijdse schommelingen van de euro/dollar hebben dan geen invloed meer en de exporteur weet zeker hoeveel euro’s hij over drie maanden krijgt.
Een alternatief met wat meer flexibiliteit is het gebruik van opties. Zo kan een exporteur bijvoorbeeld een optiecontract afsluiten, dat het recht geeft om over drie maanden dollars tegen een koers van 1,14 dollar per euro om te wisselen in euro’s. Hij betaalt dan voor dat recht een premie die bijvoorbeeld twee cent boven de actuele koers ligt. Daar krijgt de exporteur extra flexibiliteit voor terug.
Met de optieconstructie dekt de exporteur zich in tegen een stijging van de euro boven het niveau van 1,14 dollar per euro. Mocht de koers van de euro echter dalen in de tussenliggende periode, dan kan de exporteur besluiten om het optierecht niet uit te oefenen en de omwisseling van dollars in euro’s over drie maanden tegen een gunstigere dagkoers uit te voeren.
4) Let op zekerheid van orders
De mate van zekerheid van een order speelt een belangrijke rol bij het gebruik van termijncontracten of opties. De vuistregel is: hoe onzekerder de order, des te belangrijk het is om geen valutaconstructies op te zetten die onherroepelijke verplichtingen scheppen.
Stel dat een exportorder toch wordt afgeblazen, dan wil je niet aan de verplichting vastzitten om een bepaald bedrag aan dollars in euro’s te moeten omwisselen.
5) Voorkom onvoordelige wisselkoers met vreemde-valutarekening
Wie regelmatig forse bedragen in vreemde valuta ontvangt, heeft baat bij een vreemde-valutarekening. Daarmee kun je als ondernemer zelf het moment kiezen waarop je bijvoorbeeld dollars in euro’s wilt omwisselen.
Zonder vreemde-valutarekening wordt de ontvangst van een bedrag in dollars op een Nederlandse bankrekening automatisch zo afgehandeld, dat de dollars meteen worden omgezet in euro’s. Dat is vanuit het oogpunt van valutamanagement niet altijd handig.
6) Kijk of je inkomsten en ontvangsten in dezelfde valuta tegen elkaar kunt wegstrepen
Voor ondernemers die in dezelfde vreemde valuta bedragen ontvangen en betalingen doen, is het uiteraard nuttig om die via een vreemdevalutarekening tegen elkaar weg te strepen. Dat wordt ook wel een ‘natuurlijke hedge’ genoemd, waarbij je het totale valutarisico kunt verkleinen.
7) Vergelijk aanbieders op veiligheid, snelheid en kosten
Bij het kiezen van een bank of broker voor valutatransacties is het altijd handig om diverse aanbieders te vergelijken op zaken als de veiligheid van transacties, de snelheid van de IT-systemen en uiteraard de kosten. Daarbij speelt ook de vraag of valutamanagement gezien wordt als zelfstandige activiteit of als onderdeel van een breder palet aan financiële diensten.
(Voor dit artikel is gebruik gemaakt van valutatips van ICC, NBWM, ING, ABN Amro en Ebury.)
Dit is het zesde artikel in een reeks van De Maand van de Export. Deze maand wordt mogelijk gemaakt door ING.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl