Een kind leren lezen en schrijven met apps, zonder tussenkomst van een leraar. Dat willen de drie jonge ondernemers van de startup 42 Education voor elkaar boksen. Ze doen als enige Nederlandse team mee aan de vermaarde XPRIZE en gaan voor de hoofdprijs van 10 miljoen dollar.

De wereld heeft een lerarentekort. Zo’n 250 miljoen kinderen in ontwikkelingslanden kunnen volgens de Verenigde Naties niet lezen, schrijven of rekenen. Om dat probleem op te lossen, zijn anderhalf miljoen extra leraren nodig. Een hele hoop.

Of is er een andere oplossing? De jonge honden van de Nederlandse startup 42 Education denken van wel. Jeroen Offerijns (21), Thomas Meijers (24) en Tobias Rijken (23) willen zorgen dat kinderen aan een smartphone of tablet genoeg hebben om basisvaardigheden te leren.

Het is niet zomaar een wild plan. Ze doen mee aan een wedstrijd van XPRIZE, een Amerikaanse stichting die grote prijzen uitlooft om de ontwikkeling van nieuwe technologieën aan te jagen. Beroemde ondernemers als Tesla-oprichter Elon Musk en Google-baas Larry Page zitten in de raad van toezicht.

De eerste XPRIZE had als doel om een commercieel, herbruikbaar ruimtevaartuig te ontwikkelen en werd in 2004 gewonnen door de voorloper van wat uiteindelijk Virgin Galactic van miljardair Richard Branson zou worden. Nu zijn er wedstrijden om een karretje op de maan te laten rijden en om een medische handscanner te bouwen zoals die in Star Trek.

Prijsvraag beste onderwijssoftware

Vorig jaar schreef de stichting een nieuwe prijs uit: de Global Learning XPRIZE. Het team dat de beste software maakt om kinderen te leren lezen, schrijven en rekenen krijgt 10 miljoen dollar.

De deadline voor aanmelding was op 1 mei. Wie er meedoen, is niet publiek bekend. Naar schatting gaat het om enkele tientallen tot honderd teams. Die hebben anderhalf jaar om hun plannen uit te werken. Eind 2016 kiest de stichting vijf voorlopige winnaars, die ieder een miljoen dollar krijgen. Na nog een periode van 18 maanden, waarin kinderen in een ontwikkelingsland daadwerkelijk met de software aan de slag gaan, volgt een definitieve winnaar.

42 Education is het enige team uit Nederland dat zich aan deze uitdaging waagt. Jeroen Offerijns, Tobias Rijken en een groep van vijf programmeurs ontfermen zich over techniek, terwijl Thomas Meijers het creatieve brein is. Een kantoor of KvK-inschrijving is er niet. Het team werkt thuis, op de universiteit of spreekt af in koffietentjes met snel internet.

Programmeurs onder elkaar

Meijers en Offerijns ontmoeten elkaar ruim twee jaar geleden in Barcelona tijdens een weekend van de Kairos Society, een wereldwijd netwerk van jonge ondernemers die duurzame oplossingen zoeken voor wereldproblemen. “Wij hebben dat weekend een hackathon gewonnen, grotendeels omdat wij met z’n tweeën de hele nacht door zijn gegaan. Andere mensen vonden het net iets belangrijker om op stap te gaan”, zegt Meijers.

De twee kunnen het zo goed vinden dat ze afspreken om samen een bedrijf te beginnen, mocht een baanbrekend idee zich aandienen. Beiden hebben ervaring in de ondernemerswereld; Offerijns werkte bij twee educatieve startups en Meijers is mede-bedenker van The Startup Orgy, een creatieve campus voor startups in Amsterdam.

De inspiratie komt er amper twee maanden later, als XPRIZE-oprichter Peter Diamandis in het Amsterdamse theater Carré een toespraak houdt. Hij licht daarbij een tipje van de sluier op van de nieuwe wedstrijd voor basisonderwijs-apps. Offerijns en Meijers, die beiden in de zaal zitten, raken geïnspireerd en besluiten aan de slag te gaan.

Ze strikken een groep studentprogrammeurs op de TU Delft, de universiteit waar Offerijns technische informatica studeert. En via via komen ze in contact met Tobias Rijken, die kunstmatige intelligentie studeert aan de University College London. “Een huisgenoot van Tobias bleek bij de Kairos Society te zitten”, zegt Meijers. “Dus hij zat al een beetje in die wereld.”

De drie oprichters zetten het concept in de steigers en besluiten halverwege 2014 tijdelijk te verhuizen naar Barcelona. Door samen een appartement te huren, wordt de ontwikkeling van hun bedrijf versneld. “Je bent constant met het idee bezig”, vertelt Meijers. “Als je ’s avonds een wijntje drinkt, dan denk je nog na over dingen als het verdienmodel. Plus, je leert elkaar goed kennen, zodat je zeker weet dat het team de komende jaren standhoudt.”

Platform voor basisonderwijs

De eerste versie van de software is nu bijna gereed. Meijers laat een Engels taalspelletje op zijn smartphone zien met kleurrijke vlakken. Kinderen kunnen punten verdienen door multiple choice-vragen goed te beantwoorden. Het doet enigszins denken aan de software van het in Amsterdam gevestigde Squla, dat al vijf jaar leerapps maakt voor het basisonderwijs.

Maar dit is niet hoe Meijers de toekomst van 42 Education ziet. De eerste spellen bouwt de startup om aan te tonen wat er kan met de software. Uiteindelijk wil het bedrijf helemaal geen apps meer maken. 42 Education heeft grotere ambities: het wil het onderliggende platform zijn, waarop uitgevers en spelletjesmakers hun lesmateriaal plaatsen.

“Het platform moet de voortgang van het kind opslaan”, zegt Meijers. “Als het kind een andere game gaat spelen, dan weet de app meteen op welk niveau het kind zit.” Naast de apps is er een dashboard voor leraren. Daarop kan de docent de lesstof selecteren en zien hoever kinderen zijn met de verschillende taal- en rekenspellen. Ook is er een functie om berichten te sturen naar ouders van leerlingen.

De software van 42 Education moet in de volgende versie tevens leerafwijkingen kunnen herkennen, zoals ADHD en dyslexie. Volgens Meijers is dat betrekkelijk eenvoudig. “De achtergrond kun je bijvoorbeeld crèmekleurig maken, wat rustiger is om naar te kijken. Als een leerling dan sneller of beter leest, dan kan dat een aanwijzing zijn.” De leraar krijgt vervolgens een melding dat een kind mogelijk dyslectisch is. De test voor ADHD werkt door een timer bij een opdracht te zetten, waardoor het kind tijdsdruk ervaart.

Nederlandse basisscholen

Voordat 42 Education de stap naar Kenia en andere ontwikkelingsladen waagt, wil de startup eerst in Nederland voet aan de grond krijgen. Meijers is nu in gesprek met Nederlandse basisscholen over een pilot om de software te testen. Ook wil 42 Education deelnemen aan het Doorbraakproject ICT & Onderwijs, waarmee de overheid gepersonaliseerd leren wil stimuleren. Hierdoor moet het onderwijs beter aansluiten op de individuele wensen en het leertempo van een kind.

Meijers voorziet hierin een cruciale rol voor technologie en wijst op de iPad-scholen die in 2013 hun deuren hebben geopend in Nederland. “Met apps in de klas kan de leraar beter inschatten waar elk kind behoefte aan heeft. De kwaliteit van het onderwijs kan daardoor omhoog. Nu wordt de hele klas lastiggevallen met de sommen die één leerling niet begrijpt.”

Award van Ordina

In Delft sleutelt een team van vijf programmeurs in hun vrije tijd aan de mini-games. De ontwikkelaars krijgen hiervoor een deel van het prijzengeld van de XPRIZE.

42 Education krijgt daarnaast assistentie van Ordina, nadat ze in oktober vorig jaar een award wonnen bij een wedstrijd voor innovatieve ideeën van de ICT-leverancier. Daarvoor bouwde Offerijns razendsnel een testversie van de software, vertelt Meijers.

“Jeroen heeft op een vlucht naar San Francisco de eerste versie gemaakt. Hij had een stopcontact in de buurt dus dat kon toen mooi, zei hij. Grote bedrijven zijn daar maanden mee bezig, Jeroen kon in acht uur een versie bouwen die we bij Ordina hebben gepresenteerd. Al werkte het nog niet volledig. Als ze op één ander ding hadden geklikt, hadden ze meteen gezien dat het nog niet volledig functioneel was.”

Toch was het voldoende om de publieksprijs in de wacht te slepen, en daarmee 35.000 euro aan urenbudget bij Ordina. Werknemers van de ICT-dienstverlener helpen de onderwijs-startup voornamelijk met de techniek aan de achterkant.

Op zoek naar investeerder

Hoe wil 42 Education in de toekomst inkomsten behalen? Bij leraren zit het geld niet, denkt Meijers. De software moet dan ook gratis zijn voor docenten. 42 Education wil schoolbesturen overhalen om te betalen voor servicecontracten of datarapporten.

Tot die tijd moeten de drie ondernemers op de centen letten. Offerijns en Rijken ontvangen studiefinanciering. Meijers, die is gestopt met zijn HBO-opleiding commerciële economie, heeft geld geleend van zijn broer die ook ondernemer is.

Een investeerder zou dan ook welkom zijn, met name om de zakelijke kosten te dekken. Reisjes naar bijeenkomsten en potentiële klanten betalen de drie nu nog uit eigen zak. Er lopen gesprekken met enkele geldschieters; Meijers verwacht dat een investeerder er uiteindelijk komt. Over het bedrag dat ze nodig hebben, is hij duidelijk: een ton.

Een half jaar geleden leek die investeerder er te zijn, via een Spaanse mede-oprichter die 42 Education inmiddels heeft verlaten. Maar Offerijns, Meijers en Rijken bliezen de deal met de geldschieter op het laatste moment af. “Zijn Engels was te gebrekkig”, zegt Meijers. “Je gaat toch een soort huwelijk aan. Op de lange termijn zou de communicatie een probleem worden.” De oud-werknemer kende de investeerder overigens van het uitgaanscircuit. “Dat geeft al een beetje aan dat het misschien niet de beste link zou zijn.”

Internationaal van opzet

Dat de eerste mogelijke investeerder uit het buitenland kwam, is niet vreemd. 42 Education is zeer internationaal opgezet. De eerste versie van de software moet nog worden getest, maar de startup heeft nu al een netwerk van buitenlandse medewerkers, die hoofdzakelijk zijn geworven via de Kairos Society.

Drie medewerkers in Kenia, drie in Brazilië en één in Mexico zijn in gesprek met lokale scholen over het gebruik van de software. Ze werken mee op vrijwillige basis, omdat ze het een gaaf, sociaal project vinden. En uiteindelijk lonkt de XPRIZE, met de hoofdprijs van 10 miljoen dollar.

Maakt 42 Education kans om die prestigieuze competitie te winnen, waaraan ook teams van grote universiteiten meedoen? Ja, denkt Meijers. De geschiedenis leert namelijk dat bedrijven de meeste kans maken om de XPRIZE te winnen, omdat ze een businessplan hebben en investeerders kunnen zoeken. De schaalbaarheid is bij universiteitsteams volgens hem een probleem.

En 42 Education heeft een geheime troef: er zijn voorzichtige plannen om met lokale partners binnen een jaar een veldtest te doen in Kenia. Daarmee zou de Nederlandse startup voorlopen op het programma van de XPRIZE, dat pas na 2016 met de vijf voorlopige winnaars de software aan kinderen wil geven. Meijers: “Als wij de veldtest daar alvast kunnen doen, dan hebben we een beetje de XPRIZE gehackt.”