Het is voor Wesley Sneijder een geluk dat hij de sterren van de hemel
voetbalt. Anders waren zijn kansen op maatschappelijk succes een stuk
kleiner geworden. Je voornaam speelt onbewust een rol in het oordeel dat je
omgeving zich van jou vormt, en is daarom medebepalend voor je
carrièreverloop.
Dat begint al op de basisschool, zo blijkt uit onderzoek
van econoom David Figlio van de Universiteit van Florida onder 55.000
kinderen. De kinderen met een naam met een lagere sociale status bleken op
school drie tot vijf procent lager te scoren dan hun leeftijdsgenootjes met
een meer traditionele naam.
Een van de redenen was dat de leerkrachten lagere verwachtingen van hen
hadden. Self fulfilling prophecy dus.
Diagnose
Toeval? Afgelopen najaar trok de Duitse pedagoog Astrid Kaiser van de
Universiteit van Oldenburg een vergelijkbare conclusie.
Een anonieme enquête onder 2.000 leerkrachten in het basisonderwijs wees
uit dat de meerderheid van de onderwijzers duidelijk negatieve of
positieve associaties hadden bij bepaalde namen. Kinderen met namen als
Mandy, Angelina, Justin of Kevin werden opvallend vaak in verband gebracht
met leer- en gedragsproblemen.
Charlotte, Sophie, Alexander, Lucas of Simon werden veelal als aardiger,
slimmer en sociaal vaardiger beoordeeld. 'Kevin is geen naam, maar een
diagnose', concludeerde Kaiser.
Critici vragen zich af of het aan de naam ligt of aan de achtergrond. De
voorsprong van Floris uit villadorp Bloemendaal is niet te danken aan zijn
voornaam, maar aan zijn achtergrond, waarvan die naam slechts een afgeleide
is, zo redeneren ze. Toch tonen de bovenstaande onderzoeken duidelijk aan
dat aan voornamen vooroordelen kleven.
Studiekeuze
De Amerikaanse wetenschapper Figlio deed nóg een opmerkelijke ontdekking. Uit
onderzoek onder duizend zussenparen bleek dat meisjes met een nogal
vrouwelijke naam, zoals Anna of Elizabeth, minder vaak kozen voor een exacte
studie.
Hun zusjes met een naam die door Amerikanen als minder vrouwelijk wordt
bestempeld, zoals Lauren of Abigail, waren veel vaker te porren voor
bijvoorbeeld een opleiding wis- of natuurkunde.
Ook dit heeft alles te maken met beeldvorming. Een Samantha hoort volgens het
stereotype beeld geen technische opleiding te doen. En ze gedraagt zich ook
volgens dat verwachtingspatroon, ook al is ze even getalenteerd in exacte
vakken als haar zus. De sociale achtergrond speelt in dit onderzoek geen
rol: het zijn immers kinderen uit hetzelfde gezin.
De invloed van de naamkeuze reikt dus nog verder: je kunt er onbewust zelfs de
studiekeuze van je kind mee beïnvloeden.
Mohammed
Ook bij sollicitaties gaat de uitdrukking 'nomen est omen' op. Uit onderzoek
van adviesbureau Intelligence Group blijkt bijvoorbeeld dat autochtonen een
dubbel zo grote kans hebben om uitgenodigd te worden voor een gesprek dan
een sollicitant die bijvoorbeeld Mohammed heet.
Dat is een hardnekkig probleem dat zich niet eenvoudig laat oplossen. Er zijn
in ons land en daarbuiten weleens experimenten gedaan met anoniem
solliciteren, maar die leverden geen duidelijke resultaten op.
Niet alleen het aura dat om een naam heen hangt, maar ook de populariteit
ervan bepaalt een deel van je succes. In een Amerikaans onderzoek moesten
studenten uit een stapeltje foto's de mooiste meisjes selecteren. Toen
vervolgens de namen werden bekend gemaakt, veranderde de uitkomst en werden
vooral de meiden met een veel voorkomende naam uitverkoren.
Elitenamen
Populaire namen en elitenamen vormen dus een ticket voor succes. De
onderzoekers Gerrit Bloothooft, Emma van Nifterick en Doreen Gerritzen
turfden welke namen in de postcodegebieden met de hoogste inkomens het meest
voorkomen.
Voor meisjes zijn Franse namen die op een 'e' eindigen erg geliefd, terwijl
jongens vaak bepaalde historisch aandoende namen toebedeeld krijgen.
De houdbaarheidsdatum van zo'n elitenaam is overigens maar beperkt. Niet
zelden worden dergelijke namen door ouders uit een lagere inkomensklasse
omarmd. Zodra deze mainstream wordt, ontstaan weer nieuwe elitenamen.
Freddy
In gezinnen met lagere inkomens komen relatief veel Engels- en Spaanstalige
namen voor. En namen die eindigen op een 'a' (bij meisjes) of 'y'. Freddy
verdient hier dus de voorkeur boven Frederik. Ook Arabische en Turkse namen
komen hier relatief vaak voor.
Opvallend zijn ook de verschillen in spelling. Ouders in rijkere buurten
kiezen eerder voor de oorspronkelijke schrijfwijze, terwijl lagere inkomens
juist heel creatief zijn met spellen. 'Stefany woont in een armere wijk dan
Stéphanie', melden de onderzoekers in het boek 'Over voornamen; hoe
Nederland aan z'n voornamen komt'.
Wil je je kind maatschappelijk een eind op weg helpen, dan kun je hem dus
beter Floris noemen dan Wesley. Tenzij je nu al weet dat hij de sterren van
de hemel voetbalt.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
