De komst van de Joint Strike Fighter (JSF of F-35) naar Leeuwarden zorgt voor flink wat opwinding. Zowel de luchtmacht als spottersvereniging AGL verwacht maandag meer dan duizend spotters bij Vliegbasis Leeuwarden.

“Bij grote oefeningen zijn gerust duizend spotters, maar dat aantal kan maandag wel eens worden verdubbeld”, zegt Joop de Groot, voorzitter van Aviation Group Leeuwarden (AGL), met 450 leden de grootste spottersvereniging van Nederland. “Ik werk zelf in Oss, maar heb een dag vrij genomen. Ik kijk er ontzettend naar uit”, zegt hij opgewonden.

Veel van de leden van AGL zullen aanwezig zijn bij de landing. “We hebben hier de primeur, dus ik denk dat spotters uit heel Europa naar Leeuwarden komen. Het wordt dringen, ook tijdens de testvluchten die de komende tijd worden uitgevoerd.”

Lawaai omwonenden

De JSF landt maandagavond en is daarmee voor het eerst buiten de VS te zien. Het gevechtsvliegtuig komt om de omgeving het geluid te laten ervaren. Er zijn zorgen bij omwonenden dat de F-35 meer herrie maakt dan de F-16.

In januari zorgde de JSF nog voor opschudding in de Amerikaanse staten New Jersey en Connecticut bij een oefening. Gedurende anderhalf uur lang doorbraken één of meer militaire vliegtuigen de geluidsbarrière zeker tien keer. Dat veroorzaakte een enorm kabaal waarbij de grond trilde.

Veel mensen dachten dat er sprake was van een aardbeving en gingen angstig de straat op, aldus omroep NBC News. De politie riep in een reeks plaatsen aan de noordoostkust de bevolking op te stoppen naar alarmnummers te bellen.

Permanent meetnet

Om te peilen of de JSF straks binnen de normen blijft komt er rond de vliegbases Leeuwarden en Volkel een permanent meetnet dat het geluidsniveau peilt, maakte minister Jeanine Hennis van Defensie in februari bekend bij de aanbieding van een rapport over de kwestie.

Het rapport is de weerslag van onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR). Ze hebben bekeken hoe het geluid het beste kan worden gemeten en hoe omwonenden het beste op de hoogte kunnen worden gehouden.

De omwonenden dringen ook aan op goede informatievoorziening. Ze willen graag op de hoogte blijven van vliegroutes, geluidsniveaus en activiteiten, bijvoorbeeld via een website of sociale media. Ook willen ze daar klachten kwijt kunnen.

Extra patrouilles

Nederland heeft al twee testtoestellen van de JSF die op Edwards Air Force Base in Californië staan. Hier worden voorbereidingen getroffen voor de operationele testfase. Het kabinet wil 37 Joint Strike Fighters aanschaffen. Hiervoor is 4,5 miljard euro vrijgemaakt. De F-35's gaan vanaf 2019 de F-16 vervangen.

Naar de historische komst van de JSF naar Leeuwarden op maandag wordt bij de luchtmacht vol belangstelling uitgekeken. "Iedereen is in rep en roer”, zegt woordvoerder Sidney Plankman. "Ook bij ons hebben veel medewerkers het toestel nog nooit gezien. Ze zijn nieuwsgierig naar waar ze op termijn mee gaan werken.”

Ook Plankman verwacht meer dan duizend spotters. Samen met de gemeente worden extra maatregelen genomen om het verkeer in goede banen te leiden. Ook zijn er extra patrouilles bij gebieden waar niemand mag komen.

Drukte bij hotels

Sinds bekend werd dat de JSF naar Leeuwarden komt, loopt het storm bij de hotels in Leeuwarden. De VVV kreeg tientallen mailtjes en telefoontjes. "Als we daar op af moeten gaan, dan wordt het de komende dagen druk bij de hotels", zegt woordvoerster Tineke Louwenaar. "En tijdens de Luchtmachtdagen in juni is het vrijwel onmogelijk om nog een kamer te boeken.”

Het Hampshire Hotel Oranje Leeuwarden kreeg ook veel extra boekingen voor maandag. "Alles wat op de vliegbasis gebeurt, trekt belangstellenden uit binnen- en buitenland”, zegt woordvoerster Aagje Faber. "Tijdens de Luchtmachtdagen zijn we volgeboekt. De vliegbasis zorgt altijd al voor een enorme economische spin-off bij hotels en restaurants, maar de komst van de JSF maakt bijna een soort van gekte los."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl