Vlak voor de Nederlandse verkiezingen is het bonje met Turkije.
De Turkse premier Binali Yildirim heeft zondagochtend ‘zware tegenmaatregelen’ aangekondigd, in reactie op de uitzetting van de Turkse minister Fatma Betül Sayan Kaya. Volgens de premier is de diplomatieke onschendbaarheid van Kaya aangetast.
Yildirim zei in zijn officiële verklaring verder niets over de inhoud van die maatregelen. ’s avonds kondigde het departement van Buitenlandse Zaken in Ankara een maatregelen tegen de Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigingen af.
Zo is ambassadeur Kees de Rij, die momenteel niet in Turkije verblijft, tot nader orde niet welkom. Zijn residentie en die van de Nederlandse consul-generaal in Istanbul zijn afgesloten. De ambassade en de consulaten in Izmir, Antalya, Marmaris en Gaziantep blijven voor onbepaalde tijd dicht. Om veiligheidsredenen, is de officiële opgave.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan riep internationale organisaties zondag op Nederland sancties op te leggen. De Turkse leider verweet Nederland zondag zich te gedragen als “een bananenrepubliek”.
Handel met Turkije
Onduidelijk is nog of Turkije het bij diplomatieke schermutselingen laat, of bijvoorbeeld ook aan handelsmaatregelen denkt. Turkije is voor Nederland geen hele grote handelspartner, maar aan de andere kant evenmin onbelangrijk.
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat op een totale Nederlandse uitvoerwaarde van 427 miljard euro in 2015, de export naar Turkije uitkwam op 5,4 miljard euro. Dat is ongeveer 1,2 procent. Hiermee zit Turkije als Nederlandse exportpartner ongeveer op het niveau van landen als Oostenrijk en Denemarken.
In 2016 exporteerde Nederland evenens voor 5,4 miljard euro aan goederen naar Turkije. De totale waarde van de goederenexport van Nederland groeide in 2016 met ruim 1 procent naar 433,5 miljard euro.
Met een exportwaarde van 1,5 miljard euro zorgen chemische producten voor een aanzienlijk deel van de export van Nederland naar Turkije. Ongeveer een derde van die chemische export betreft medicijnen en andere farmaceutische producten. De relatief grote rol van medische producten in de handelsrelatie met Turkije blijkt ook uit de ruim 140 miljoen euro aan medische instrumenten en apparaten die naar Turkije werden geëxporteerd.
Nederland verscheepte vorig jaar verder voor in totaal 1,6 miljard euro aan machines en vervoermiddelen naar Turkije. Daarbij ging het voor een belangrijk deel om computers en andere kantoormachines en om telecommunicatiemiddelen.
Nederland verkocht vorig jaar voor bijna 261 miljoen euro aan voedingsmiddelen en levende dieren aan Turkije. Ook werd voor 140 miljoen euro aan dranken en tabak geleverd. 8 procent van de totale Nederlandse uitvoer naar Turkije bestond in 2016 uit schroot.
Iets minder dan 1 procent van de hele Nederlandse import komt uit Turkije. Daarbij gaat het vooral om kleding, garen en auto's. De import uit Turkije was vorig jaar 2,8 miljard euro waard.
Turks referendum
De Turkse premier riep Turken in Europa op kalm te blijven en zich niet te laten provoceren. "Onze zogenaamde Europese vrienden die het bij elke gelegenheid hebben over democratie, vrijheid van meningsuiting en mensenrechten, hebben gefaald'", aldus de premier zondagochtend. Hij sprak van een diplomatiek schandaal. "Deze gebeurtenissen versterken de eenheid van het Turkse volk.''
Yildirim riep de Turken die in Europa wonen op om op 16 april bij het referendum te gaan stemmen, om zo een antwoord te geven op de "fascistische praktijken". Dat referendum gaat over de vraag of de president meer macht moet krijgen.
Volgens de premier wilde zijn minister Kaya naar Nederland om ook hier Turken te informeren over het referendum maar heeft Nederland dat onmogelijk maakt. "Daardoor is een diplomatiek schandaal ontstaan. Van onze kant hebben wij er in duidelijke bewoordingen zeer sterk tegen geageerd en via verschillende diplomatieke wegen naar een oplossing gezocht, maar dat is niet gelukt.''
Demonstratie in Rotterdam
De politie heeft in de nacht van zaterdag op zondag enkele demonstranten aangehouden, na rellen die ontstonden bij het Turkse consulaat in Rotterdam.
Minister Kaya is Nederland uitgezet omdat ze als ongewenst vreemdeling werd gezien in ons land, zei de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam zaterdagnacht in een toelichting op de situatie die zaterdag was ontstaan bij het Turkse consulaat.
Volgens de burgemeester heeft de consul op schandalige wijze gelogen over wat de bedoeling was. Aboutaleb sprak van een schandalige misleiding door deze man. "Hij heeft opgeroepen naar het consulaat te komen.''
Het heeft volgens de burgemeester uren geduurd voordat de minister uit haar auto kwam. Buitenlandse Zaken, de minister-president en de gemeente waren bij de onderhandelingen betrokken. Het was volgens de burgemeester ook de vraag of haar begeleiders en beveiligers gewapend waren of niet.
Erdogan haalt uit naar Nederland
De ruzie met Turkije escaleerde zaterdagmiddag, nada het Nederlandse kabinet zaterdag besloot om de landingsrechten van het vliegtuig van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavusoglu in te trekken.
,,Nazi-overblijfselen en fascisten", zo betitelde president Erdogan de Nederlanders. In Istanbul werden tegelijkertijd zo'n honderd demonstranten tegen Nederland geteld. Premier Mark Rutte noemt de opmerkingen van de Turkse Erdogan bizar en zeer ongepast. Hij zei dat zaterdagmiddag in Breda op een VVD-campagne-activiteit op de Grote Markt. Rutte herhaalde wat vicepremier Asscher eerder zaterdag ook al zei, dat Nederland zich niet laat chanteren.
