De Britse premier Theresa May probeert een ‘een onhaalbaar doel’ te realiseren door ernaar te streven het douaneplan voor de Brexit al in 2020 al in te voeren. Dat zegt een voormalige Britse topambtenaaar tegen Business Insider.
Toegegeven, Sir Bob Kerslake is over het algemeen erg negatief over de vooruitzichten van de Brexit: “We hebben nog geen haalbare uitwerking van de ‘uiteindelijke status’ na de Brexit. Dat komt omdat er geen haalbare versie bestaat.”
Kerslake was de hoogste binnenlandse ambtenaar onder de vorige premier David Cameron tussen 2012 en 2014. Tegenwoordig zetelt hij als onafhankelijk lid in het Hogerhuis, enigszins vergelijkbaar met de Nederlandse Eerste Kamer. Hij voegt toe dat de enige denkbare uitkomsten voor de Brexit volkomen onacceptabel zijn voor ‘een aanzienlijk aantal Conservatieven’.
De beslissingen die May en haar kabinet nemen, leiden tot verlamming in de ministeries. Onuitvoerbare plannen zijn schering en inslag. Daar komt nog een andere frustratie bij, zegt Kerslake: “Het grootste probleem is de onkunde van ministers om het beleid helder uit te zetten. Met wie je ook praat, ze zeggen allemaal dat de besluiteloosheid van het kabinet-May het moeilijkste is van deze hele situatie.”
Het scenario ‘max-fac’
Kerslake maakt in dit verband vooral gehakt van de twee oplossingen die May nu najaagt om het douaneprobleem op te lossen, waaarbij ook de kwestie Noord-Ierland een rol speelt.
De eerste optie draagt de naam 'maximum facilitation', kortweg max-fac. Onder dit plan zouden Europese en Britse bedrijven die over de grens zaken doen of goederen verschepen, niet per factuur heffingen moeten betalen, maar over een periode van bijvoorbeeld een kwartaal. Een nieuw softwaresysteem zou hiervoor opgezet moeten worden, met allerlei nieuwe technologie. Brexit-minister David Davis zou deze optie onderzoeken samen met staatssecretaris voor Noord-Ierland Karen Bradley.
"Het max-facmodel zal niet werken", zegt Kerslake stellig. "Zelf als je alles inzet op een technologische innovatie voor de douane, zal het niet op tijd klaar zijn. Althans niet op een betrouwbare manier. Alleen al daarvoor is de transitieperiode niet lang genoeg."
Partnerschap met de EU
Het tweede plan van May heet het 'douanepartnerschap', waarbij de Britse douane heffingen zou innen uit hoofde van de Europese Unie. Goederen die uit Groot-Brittannië vertrekken zouden dan dus niet op het Europese vasteland belast worden, maar in eigen land. Deze optie vergt veel minder technische innovaties, maar blijft complex, rommelig en politiek onwerkbaar volgens Kerslake. Voorstanders van de Brexit binnen de Conservatieve partij zijn hier fel tegen gekant.
"Het zou erg lastig blijven om dit allemaal voor elkaar te krijgen binnen de transitieperiode, vooral omdat óók sommige Remainers er veel twijfels over hebben. Maar iets in deze richting - of je het nu een douanepartnerschap noemt of een douane-unie - zou technisch gezien wel moeten kunnen. Het probleem hier is vooral dat het politiek moeilijk te verkopen is."
Kerslake is zeker niet de enige die de noodklok luidt. Meerdere hooggeplaatste figuren in de Britse politiek riepen de laatste weken op om de transitieperiode op te rekken. Tijdens deze periode is het Verenigd Koninkrijk lid van de EU zonder dat het inspraak heeft. De tijd tussen maart 2019 en december 2020 zou dan dienen om met Brussel een handelsakkoord af te sluiten.
Theresay May moet nu voorzichtig manoeuvreren aangezien sommige partijgenoten haar plannen niet steunen en ze zelf de nodige voorwaarden heeft gesteld. Die punten omvatten onder meer een vertrek uit de douane-unie met de EU, een tariefvrij handelsverdrag met het Europese blok en géén grens tussen het Britse Noord-Ierland en de Republiek Ierland.
Deze week hoeft Brussel geen pasklare oplossing te verwachten, zo liet Downing Street weten. Op zijn beurt meldde de Europese hoofdonderhandelaar Michel Barnier dat er 'sinds maart geen noemenswaardige vooruitgang' is geboekt in de onderhandelingen met het VK.
