ANALYSE – Lekker gedoucht vanmorgen? Foute boel.

Oké, ik heb ook gedoucht, maar het voelt toch raar. Waarom? Er blijken verrassend sterke aanwijzingen te zijn dat regulier douchen – een schuurmiddel dat essentiële vetten en organismen van je huid verwijdert – niet goed is voor je gezondheid.

Probleem is wel dat er eigenlijk geen solide onderzoek is, dat ingaat op de vraag: hoe vaak moet je douchen of jezelf wassen?

Voor het schrijven van dit artikel had ik oorspronkelijk de vraag: ‘hoe vaak moet ik douchen ?’ Maar die kwam in geen enkel onderzoek dat ik heb bekeken, duidelijk terug.

Wat veel onderzoek wel suggereert: onze met shampoo gevulde, moderne levensstijl is – in combinatie met een aantal andere dingen – schadelijk voor een complex systeem van micro-organismen dat we nog niet helemaal begrijpen.

Te vaak douchen schadelijk

Het draait allemaal om een verzameling bacterieën, oerbacteriën, virussen en andere microben die op je huid en in je lichaam zitten. Ze zijn essentieel voor je gezondheid. Zonder deze organismen zouden ons immuunsysteem, onze stoelgang en zelfs de hartfunctie niet goed of helemaal niet werken.

Tegelijk zeggen onderzoekers dat de wetenschap nog maar een beperkt beeld heeft van hoe belangrijk micro-organismen voor ons zijn.

Aan de andere kant bestaat er overtuigend indirect bewijs dat douchen de micro-organismen op je huid schaadt en dat dit slecht is voor je huid.

Douchen met shampoo ontdoet je huid van micro-organismen en noodzakelijke vetten - de cosmetica-industrie probeert die vervolgens te vervangen met conditioners en vochtmiddelen.

Maar het is zeer waarschijnlijk dat veel bekende huidziekten, zoals eczeem, voortkomen uit een verstoorde balans van micro-organismen.

Steriele omgeving

Heel breed gesteld: wie vooral in huizen en gebouwen in stedelijke, steriele omgevingen bivakkeert, leeft met minder complexe en robuuste micro-organismen.

Onderzoek in een dorpje in het Amazone-gebied bij de Yanomami, een gemeenschap die voor zover bekend "eerder geen contact met westerlingen had", wees uit dat hun huid, mond en uitwerpselen de rijkste verzameling bacteriën herbergde die tot dan toe bij mensen was gevonden.

Zo hadden de Yanomami onder meer bacteriën die resistent bleken tegen anti-biotica, hoewel ze nooit in contact waren geweest met anti-biotica.

Stinken...wat doe je eraan?

Al deze aanwijzingen duiden erop dat vaak douchen niet goed voor je is. Maar er is helaas geen onderzoek dat een duidelijke grens trekt.

Dat komt deels doordat het lastig is om een representatieve testgroep te vormen van vrijwilligers die voor een langere periode het douchen willen opgeven. Voor zover er wel onderzoek is gedaan, komt dit meestal neer op een reeks verhalen over individuele experimenten.

Deze verhalen bieden wel inzicht in een belangrijke vraag bij niet douchen: hoe zit het met de stank?

Het aanvankelijke probleem is dat, als je stopt met het verwijderen van bepaalde micro-organismen, je behoorlijk gaat stinken. Maar mensen die voor langere tijd niet hebben gedoucht zeggen dat dit komt doordat de balans van micro-organismen sowieso was verstoord.

Zo publiceerde James Hamblin van The Atlantic en juni 2016 een essay met zijn ervaringen. "Eerst was ik een vettig, stinkend beest", schreef hij.

Theoretisch moet je lichaam zich aanpassen aan je douche-vrije status en zou je nieuwe micro-organismen moeten ontwikkelen die veel aangenamer ruiken. Dat lijkt het geval te zijn geweest bij Hamblin:

"Ik was mezelf nog steeds als ik zichtbaar vies ben, zoals na het hardlopen (....) maar ik gebruik geen shampoo of zeep en douche bijna nooit. (...) En het gaat prima. Ik sta 's ochtends op en ben zo de deur uit. Terwijl ik vroeger na een lange werkdag nog wel eens vies rook, is dat nu niet meer zo. Ten minste, ik ruik het niet en mijn vrienden zeggen dat ik niet vies ruik (al kan het zijn dat ze een pact hebben gesloten om mij voor gek te zetten).

Niet douchen gezonder?

Het is niet duidelijk of mensen zoals Hamblin gezonder zijn dan anderen, maar er is ook geen reden om te denken dat ze minder gezond zijn. Niet douchen bespaart in ieder geval een hoop tijd, water en geld.

Duidelijk lijkt wel dat, mocht je minder gaan douchen of er helemaal mee stoppen, het waarschijnlijk gunstig is om in de beginperiode niet al te dicht in de buurt te komen van mensen op wie je indruk wilt maken.