In de meeste landen zijn het banken en verzekeraars die nieuwe financiële producten bedenken. In Nederland doet ook de overheid aan financiële productvernieuwing – wat doorgaans een verspilling is van geld en tijd.
Nederlandse politici zijn creatief op het gebied van financiële innovatie. Niet omdat de markt daarom vraagt, maar als doekje voor het bloeden van pijnlijke maatregelen.
De nettolijfrente
Die werd begin 2015 ingevoerd, omdat je over een inkomen van meer dan een ton niet langer fiscaalvriendelijk pensioen mag opbouwen. De premie die je betaalt voor pensioenopbouw boven de 100.000 euro is niet langer aftrekbaar.
Om de gevolgen enigszins te compenseren is het nettopensioen of nettolijfrente bedacht. Het woord ‘netto’ slaat op het feit dat je de premie uit je netto-inkomen betaalt, dus na belasting. In de praktijk zijn er nauwelijks aanbieders van een nettolijfrente, en de weinige die er zijn, bieden het vooral aan via de werkgever. Individueel kun je alleen bij Loyalis terecht.
Begrijpelijk, want bij een nettolijfrente is het enige financiële voordeel dat het opgebouwde lijfrentetegoed niet wordt belast in box 3. Daar staan dan wel nadelen tegenover. Zo moet je wachten tot je met pensioen gaat met opnemen en ben je ook dan aan regels gebonden. Verder betaal je kosten bij het openen van een nettolijfrenterekening en vaak ook bij het uitkeren, en zit je vast aan beleggingen die de bank aanbiedt. Het nettopensioen (via de werkgever) heeft tenminste nog als bijkomend voordeel dat hiermee ook het nabestaandenpensioen is geregeld. De nettolijfrente is gedoemd te mislukken.
Blok-hypotheek
Een nog groter gedrocht is de constructie die is bedacht om de gevolgen van de verplichte annuïteitenhypotheek te verzachten. Omdat sinds 2013 op een nieuwe hypotheek verplicht wordt afgelost, zijn de maandlasten hoger dan van een aflossingsvrije hypotheek.
Met een Blok-hypotheek - naar de minister van Wonen en Rijksdienst Stef Blok - mogen huizenkopers extra geld lenen om die hogere hypotheeklasten mee te betalen. De rente die ze daarover betalen, mogen ze niet aftrekken - wat uiteindelijk natuurlijk leidt tot hogere hypotheeklasten.
Terwijl de annuïteitenhypotheek juist was ingevoerd om ervoor te zorgen dat mensen minder schuld zouden maken, mogen zij met een Blok-hypotheek dus via een achterdeur weer extra lenen. Denk er maar niet te lang over na, dat hebben banken en verzekeraars al gedaan. En die zijn tot de conclusie gekomen dat niemand hier op zit te wachten. Voor zover ik weet, biedt geen enkele bank deze hypotheek aan. En terecht.
Levensloopregeling
Aangekondigd als oplossing voor tweeverdieners met kinderen, voor mensen die een ‘snuffelstage’ willen lopen en voor wie een sabbatical wil opnemen. Maar de levensloopregeling, waarbij je belastingvrij geld kunt reserveren om tijdelijk van te leven, werd ook ingevoerd om de nadelen van de afschaffing van het spaarloon te compenseren.
In de praktijk wordt de levensloopregeling vooral gebruikt om vervroegd te stoppen met werken. Terwijl alle andere wetgeving er juist op gericht is langer doorwerken te stimuleren.
Banken en verzekeraars bieden wel levensloopsparen aan, maar echt storm heeft het nooit gelopen. Het maatschappelijk nut werd nooit bewezen, zodat de beoogde opvolger, het vitaliteitssparen, nimmer werd ingevoerd. In 2012 is de levensloopregeling opgeheven voor nieuwe gevallen. Wie nog een levensloopregeling heeft, kan die in 2015 nog met een belastingkorting in een keer laten uitkeren. Eind 2021 wordt de regeling definitief opgeheven.
Uitvaartrekening
Uitvaartpolissen bestaan al heel lang. De waarde van een uitvaartpolis is tot een bedrag van 6.921 euro (2015) vrijgesteld in box 3. Toen banksparen werd ingevoerd, als alternatief voor de verzekerde lijfrente, leek het de politiek eerlijk om ook mensen met een uitvaartverzekering een alternatief te bieden met uitvaartsparen te faciliteren. Maar hier bleek niemand op te zitten wachten. Er zijn dan ook nul aanbieders. Waarschijnlijk wordt uitvaartsparen in 2016 uit de wet geschrapt.
Paul van der Kwast is financieel planner en lid van de] Vereniging Onafhankelijke Financieel Planners. Voor Z24 volgt hij de fiscale ontwikkelingen op de voet.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
