- VVD-leider en demissionair premier Mark Rutte zei vorige maand “radicale ideeën” te hebben over een nieuwe bestuurscultuur.
- In een interview met Nieuwsuur zegt hij nu niet het roer helemaal om te gaan gooien.
- Rutte presenteerde wel een aantal voorstellen die moeten helpen de politieke problemen op te lossen.
VVD-leider en demissionair premier Mark Rutte zei vorige maand “radicale ideeën” te hebben over de nieuwe bestuursstijl en macht en tegenmacht.
Maar in een interview met Nieuwsuur over deze nieuw politieke cultuur zegt hij niet het roer om te willen gooien. “Ik ga niet ineens alles anders doen. Ik ben heel trots op afgelopen 10 jaar”, zei Rutte.
Wel komt hij met een paar voorstellen die moeten helpen de politieke problemen op te lossen. Als het kabinet een akkoord met maatschappelijke organisaties sluit, zoals het klimaatakkoord of het pensioenakkoord, moet het daarover eerst in debat met de Kamer over de hoofdlijnen. Het kabinet moet “vooraf mandaat van de Kamer” hebben, vindt Rutte.
Ook wil hij dat mensen die niemand te pakken krijgen bij overheidsorganisaties bij een losse club kunnen aankloppen.
Daarnaast moeten uitvoerders van de overheid, zoals de Belastingdienst, het UWV en DUO, meer maatwerk kunnen leveren. Dat betekent dat er meer ruimte is om specifieke gevallen individueel te behandelen, zodat burgers niet in de knel raken omdat hun situatie net anders is.
De roep om maatwerk klinkt al lange tijd in politiek Den Haag, en was een van de aanbevelingen van de commissie-Bosman, die zich boog over problemen bij uitvoeringsorganisaties.
Gebrekkig geheugen
Ook gaf Rutte toe dat hij zelf dingen anders moet doen in de toekomst. Bij schandalen die aan het licht kwamen, zoals de informatie over burgerslachtoffers bij het bombardement op Hawija, memo's over de dividendbelasting en de bonnetjesaffaire, zei Rutte vaak dat hij zich bepaalde zaken niet kon herinneren.
Datzelfde speelde bij de verkenning. Rutte beweerde dat hij het CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt niet heeft besproken met de verkenners, terwijl uit later vrijgegeven stukken bleek dat dit wel het geval was. De verdediging van Rutte leidde tot flinke frustratie bij zowel politieke opponenten als coalitiegenoten.
Lees ook: 4 momenten dat Mark Rutte zich dingen niet meer kon herinneren de afgelopen jaren
"Ik heb me te realiseren dat ik er alles aan moet doen om die irritatie te voorkomen en ervoor te zorgen dat ik doorvraag wat er speelt. Dat doe ik ook vaak, maar het is een paar keer niet goed gegaan", zei Rutte in Nieuwsuur.
Vertrouwen terugwinnen
Door de geklapte verkenning, waar Rutte een hoofdrol in speelde, moet de VVD-leider het vertrouwen van andere partijleiders zien terug te winnen. Zijn VVD werd bij de verkiezingen opnieuw veruit de grootste partij, maar de kabinetsformatie lijkt door de politieke crisis volledig vastgelopen.
Woensdag debatteert de Tweede Kamer over het verslag van informateur Herman Tjeenk Willink. Daarna moet worden gekeken met welke partijen een nieuw kabinet te vormen is.
Fractieleider Geert Wilders van de grootste oppositiepartij PVV was absoluut niet onder de indruk. Hij schreef op Twitter dat premier Rutte een "radicale leugenaar" is en dat hij "een zwetsverhaal" hield.
Gesprek met Omtzigt
Rutte zei in Nieuwsuur verder dat het populaire CDA-Kamerlid Omtzigt bereid is tot een gesprek met de VVD-leider.
Omtzigt speelde een belangrijke rol in het blootleggen van de Toeslagenaffaire. Hij werd daarin tegengewerkt door het nu demissionaire kabinet van VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie. Er is "sms-contact" geweest, aldus Rutte.
"Er is iets heel erg fout gegaan het afgelopen jaar. Dat is in ieder geval buiten mijn waarneming gebeurd", zei Rutte. Hij wil meer weten over de manier waarop Omtzigt dat heeft beleefd. "Ik wil weten waar zit precies jouw boosheid. Ik wil ook de kans hebben om uit te leggen hoe ik er tegenaan kijk."
Omtzigt laat op Twitter weten dat hij "altijd" tot een gesprek bereid is "maar dat het op dit moment niet lukt dit soort gesprekken te voeren". Rutte wilde volgens hem vrijdag een gesprek. Omtzigt zit al maanden ziek thuis. Het herstel "gaat langzamer dan gehoopt door de aanhoudende stroom zaken rond mijn persoon".
Kort na de door de VVD gewonnen verkiezingen van maart leek het erop dat partijen Omtzigt weg wilden promoveren. Verkenner Kajsa Ollongren werd gefotografeerd met een document waarop stond "functie elders" met de naam Pieter Omtzigt.
De hele verkenning mislukte daardoor en Rutte ontsnapte in de Kamer ternauwernood aan een motie van wantrouwen. Wel nam de Kamer een motie van afkeuring aan in dat "heel heftige debat" begin april, zoals Rutte het noemt.
CDA cruciaal voor nieuw kabinet
In dat debat stond de bestuursstijl van Rutte centraal. De Kamer vindt dat ze te veel macht heeft ingeboet de afgelopen kabinetsperiodes. Dat vindt Rutte nu ook. Hij wil dat veranderen door onder meer minder overleg in de toekomst tussen coalitiepartijen.
In de vorming van een kabinet speelt het CDA een cruciale rol. Rutte heeft in de campagne gezegd in elk geval met de christendemocraten een regering te willen vormen. Bovendien zijn de mogelijkheden om een kabinet te vormen beperkt door de uitslag.
Maar het CDA lijkt verdeeld. Omtzigt heeft eerder aangegeven weinig te voelen voor een kabinet geleid door Rutte. CDA-leider Hoekstra houdt zich tot dusver op de vlakte over kabinetsdeelname.
