Het vlees dat in Nederland in de schappen, ligt is niet veilig. Bedrijfsleven en overheid slagen er niet in de veiligheid voor consumenten te waarborgen.

In de gehele keten, van slacht tot winkel, is heel veel mis. Slechte hygiëne en fraude komen veel te vaak voor.

Bedrijven vinden economische factoren belangrijker dan een veilig product, zo luidt de harde conclusie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid in zijn rapport Risico’s in de vleesketen (pdf) dat woensdag is gepubliceerd.

Fraude met vlees

Uit het onderzoek blijkt onder meer dat hygiëneregels vaak niet worden gevolgd, bijvoorbeeld door onvoldoende opleiding van het personeel of door tijdsdruk.

Ook komt fraude met vlees veel voor, meldt de Onderzoeksraad. Partijen vlees kunnen op papier plotseling van samenstelling veranderen en afvalvlees wordt ‘omgekat’ naar vlees voor menselijke consumptie. De veiligheid van paardenvlees is door de fraudegevoeligheid niet geborgd, stelt de Raad zelfs.

Toezicht ontoereikend

De instantie die toezicht moet houden op de voedselveiligheid, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), laat onverantwoord veel steken vallen.

De raad concludeert dat het toezicht te wensen over laat vanwege voortdurende reorganisaties en bezuinigingen. Daarnaast zijn de middelen te beperkt om effectief op te treden in de vleesketen. "Hiermee boet de NVWA in aan gezag", zo schrijft de raad.

Slagers geschrokken

De Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie (KNS) is geschrokken van de eerste berichtgeving over het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. De brancheorganisatie heeft altijd veel vertrouwen gehad in het controlesysteem van de NVWA.

"Ik geloof niet dat al het vlees in Nederland onveilig is. Anders waren er veel meer signalen geweest, bijvoorbeeld mensen die ziek worden. En dat is niet aan de orde", zegt een woordvoerster van de KNS woensdag.

Zij benadrukt dat het wel heel vervelend is voor slagers als het controlesysteem in de keten niet geheel sluitend is. "Een slager is een vakman die staat voor vertrouwen richting de consument. Binnen de slagersbranche doen we al heel veel aan hygiëne en voedselveiligheid. Waar dat relevant is voor onze branche staan we er zeker voor open om verbeteringen door te voeren."

Supermarkten: buik vol van excuses

Supermarkten noemt de conclusies van het rapport "zorgwekkend". "Dit is echt de gong voor de laatste ronde. De vleessector moet nu echt laten zien dat het de zaken serieus gaat aanpakken", aldus directeur Marc Jansen van het Centraal Bureau voor de Levensmiddelen (CBL), de brancheorganisatie van supermarkten in Nederland. "Wij hebben onze buik vol van excuses dat het maar incidenten zijn. De supermarkten zullen waardeloosheid afstraffen."

De supermarktbranche gaat zelf de controle bij de vleesleveranciers aanscherpen en uitbreiden. "We gaan nog zwaarder controleren, inclusief de financiële boekhouding om fraude tegen te gaan. Want dat is de conclusie van het rapport: fraude kan leiden tot voedselonveiligheid", aldus Jansen.

De branche houdt er rekening mee dat grote aantallen consumenten vlees zullen laten liggen. Jansen: "Supermarkten leven niet van vlees alleen, het is niet zaligmakend. Consumenten zullen uitwijken naar andere producten, zoals vleesvervangers." Vlees levert de supermarkten jaarlijks 4 miljard euro aan omzet op, zo'n 9 procent van de totale omzet.

'NVWA misbruikt voor politieke doeltjes'

Jansen hekelt ook de politiek. Die heeft "boter op het hoofd'' als het gaat om de NVWA, die volgens de Onderzoeksraad onverantwoord veel steken laat vallen bij het toezicht op voedselveiligheid.

De NVWA kampt niet alleen met te weinig personeel, maar wordt volgens de CBL-directeur ook nog eens "misbruikt voor allerlei politieke doeltjes''. "Daar moet een einde aan komen. Ook in dat opzicht is het rapport een wake-upcall.''

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl