De stikstofcrisis houdt de Nederlandse politiek al maanden in z’n greep. Maar het is niet alsof het kabinet de problemen niet aan zag komen, schrijft de Volkskrant. Het ministerie van Landbouw kreeg meerdere waarschuwingen dat het systeem op instorten stond.
De Volkskrant sprak met betrokkenen op het ministerie en zag interne documenten in.
In mei 2019 zette de Raad van State een streep door het Programma Aanpak Stikstof (PAS), het systeem van vergunningen waarmee er toch gebouwd kon worden bij natuurgebieden. De PAS voldeed volgens de hoogste bestuursrechter niet aan Europese regelgeving. Daarmee kwamen in een klap 18.000 bouwprojecten op losse schroeven te staan.
Lees meer: Waarom liggen er 18.000 bouwprojecten stil? 4 vragen over de stikstofcrisis
Het kabinet toonde zich enigszins verrast door de uitspraak, die volgens het ministerie “flink steviger was dan waar we rekening mee hielden in onze scenario’s”. Maar bronnen zeggen tegen de Volkskrant dat er op het departement toen al ruim een jaar discussies waren over de stikstofaanpak.
Problemen met stikstofuitstoot waren goed te voorzien
In april 2018 hadden ambtenaren van het ministerie al geconcludeerd dat het PAS mogelijk niet voldeed aan Europese regels. Minister Carola Schouten van Landbouw was niet van de studie op de hoogte, maar kreeg de conclusies later wel te horen nadat andere werkgroepen verschillende scenario's uitwerkten.
In november 2018 volgde de uitspraak van het Europees Hof van Justitie, die het PAS naar de prullenbak verwees. Toch bleef Schouten optimistisch. Samen met minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat besloot ze dat het uitgeven van vergunning gewoon door kon gaan.
Verzet van de provincies Overijssel en Brabant werd genegeerd. Die zagen de bui al hangen en wilden in gesprek over het vergunningenstelsel. Maar het ministerie schakelde een landsadvocaat in om iedereen te overtuigen. "De provincies werden ten onrechte gerustgesteld dat de PAS als systeem overeind zou blijven", zegt ex-gedeputeerde Johan van den Hout tegen de krant.
Ambtenaren stelden daarna nog voor om vergunningen te verstrekken met de disclaimer dat ze weer ingetrokken konden worden bij een negatieve uitspraak van de Raad van State. Dat voorstel wees het ministerie af; dat wilde eerst de uitspraak afwachten.
Het kabinet worstelt nu al vijf maanden om een oplossing te vinden voor de stikstofproblematiek. Boeren zijn massaal in opstand gekomen tegen het beleid en acht provincies staan niet achter de aanpak van de regering.
