De Britse premier Theresa May heeft vrijdagochtend haar vertrek aangekondigd in een persconferentie op Downingstreet 10.
Op vrijdag 7 juni zal ze aftreden als partijleider van de Conservatieven. In principe vertrekt ze dan ook als premier, maar mogelijk blijft ze langer aan als er vóór 7 juni geen opvolger wordt gevonden. Het proces voor het kiezen van een nieuwe leider start volgende week.
Lees ook: Wie volgt Theresa May op? Deze 11 namen worden genoemd
Met haar aftreden laat de 62-jarige May de Brexit-deal los die ze drie door het parlement probeerde te loodsen en daarbij zware nederlagen onderging.
“Drie jaar geleden kreeg ik de taak om de beslissing van het Brexit-referenderum door te voeren. Ik heb daarvoor mijn uiterste best gedaan. Ik heb geprobeerd een exit te onderhandelen en een nieuwe relatie met de Europese Unie te creëren”, zei een geëmotioneerde premier.
"Ik heb er alles aangedaan om het Parlement ervan te overtuigen de deal met de EU te steunen, dat is niet gelukt. Tot drie keer toe. Het is nu duidelijk dat in het belang van het land een nieuwe premier moet opstaan."
May gaf aan dat haar opvolger recht moet doen aan het resultaat van het referendum en net als zij moet proberen de neuzen in het parlement één kant op te krijgen. "Dat kan alleen slagen als voor- en tegenstanders van de deal bereid zijn compromissen te sluiten."
Met 7 juni als vertrekdatum, mag May nog de Amerikaanse president Donald Trump ontvangen, die van 3 tot 5 juni in Londen is voor een staatsbezoek.
De positie van May kwam verder onder druk te staan nadat ze eerder deze week aankondigde een aangepaste versie van haar Brexit-deal in stemming te willen brengen, voor de vierde keer.
Vanochtend ontmoette ze de voorzitter van het invloedrijke comité 1922, dat de 'gewone' conservatieve parlementariërs vertegenwoordigt. Als ze had geweigerd op te stappen, had het comité alsnog kunnen besluiten de partijregels aan te passen zodat ze op korte termijn zou kunnen worden weggestemd.
Tranen
May kreeg het in de laatste seconden van haar speech te kwaad. Haar stem brak, daarop draaide ze weg van het spreekgestoelte en liep naar binnen.
Lees ook: Kijk terug hoe Theresa May haar vertrekspeech in tranen afsluit – lees hier haar hele speech
Haar lijdensweg begon toen ze als conservatief leider kon aantreden in de politieke chaos die volgde op het Brexit-referendum.
Premier David Cameron trad af en tot verbazing van vriend en vijand besloot zijn prominente partijgenoot en 'brexiteer' Boris Johnson geen gooi te doen naar het partijleiderschap.
May voerde als minister in het kabinet van Cameron campagne om in de EU te blijven, maar kwam toch bovendrijven als zijn opvolger. Ze moest daarna aan de slag met de referendumuitslag. Daar bleek echter niet uit wat voor brexit de kiezers precies verlangden. Daar moest de politiek over beslissen.
De nieuwe premier beloofde haar land uit de EU te loodsen en schreef in 2017 verkiezingen uit in de hoop haar positie te verstevigen. Dat pakte averechts uit: de conservatieven verloren hun absolute meerderheid in het Lagerhuis en waren aangewezen op gedoogsteun van de Noord-Ierse DUP.
Dat wreekte zich nadat May in november met een deal was teruggekeerd uit Brussel. Het Lagerhuis weigerde herhaaldelijk die afspraken goed te keuren. Niet alleen de oppositie en gedoogpartner DUP lagen dwars, maar ook binnen haar eigen Conservatieve Partij bestond grote weerstand tegen het akkoord.
Het kabinet van May was eveneens verdeeld over het Britse vertrek uit de EU. Tot twee keer toe nam een minister van Brexitzaken ontslag uit protest tegen haar beleid. Ook Boris Johnson, die minister van Buitenlandse Zaken was geworden, vertrok vorig jaar met slaande deuren.
Uitstel van Brexit
De politieke patstelling leidde uiteindelijk tot uitstel van de brexit, die eigenlijk op 29 maart had moeten plaatsvinden. Het Lagerhuis zat niet te wachten op de overeenkomst van May, maar wilde ook geen chaotische brexit zonder deal. De premier moest herhaaldelijk naar Brussel om verlenging van de deadline te vragen.
Het door de EU-lidstaten verleende uitstel bracht een uitweg uit de politieke impasse in Londen echter geen stap dichterbij. De EU wilde niet opnieuw onderhandelen over de scheidingsovereenkomst met de Britten. May moest het doen met de deal die ze had en kreeg de tijd tot 31 oktober.
De aanhoudende brexit-chaos leidde in het Verenigd Koninkrijk tot grote frustratie onder de bevolking. Kiezers lieten hun ongenoegen blijken bij lokale verkiezingen in mei. De conservatieven leden toen een zware nederlaag. May voerde noodgedwongen overleg met oppositiepartij Labour, maar dat leverde ook niets op.
Door haar deal voor een vierde keer in stemming te willen brengen, wilde ze opnieuw tegemoetkomen aan de wensen van de oppositie met allerlei concessies en zette ze de deur op een kier voor ene tweede referendum.
De toezeggingen gingen de oppositie echter niet ver genoeg en vielen slecht binnen haar partij. Het begon deze week te rommelen en het laatste gezag van May brokkelde daarna snel af, met als gevolg haar aankondiging tot aftreden op 7 juni.
