Premier Mark Rutte noemt de verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen “een rotmaatregel”, maar die is volgens hem nodig “om te voorkomen dat Nederland op slot gaat” en banen verloren gaan.
Het kabinet verlaagt de snelheidslimiet overdag naar 100 kilometer per uur tussen 6.00 uur en 19.00 uur. Daarbuiten blijft de snelheidslimiet zoals hij nu is.
“Niemand vindt het leuk”, zei Rutte, wiens VVD zich eerder juist inspande om de snelheidslimiet op te hogen tot 130. De premier beloofde vorig jaar op het VVD-congres nog dat er niet aan de snelheidslimiet zou worden getornd. “We blijven de vrrroempartij”, zei hij destijds. Daar moet hij nog op terugkomen.
Het kabinet weet nog niet wanneer de verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen precies zal ingaan. Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur wil voor 1 december met een plan van aanpak komen. Ze zegt dat de verlaging niet van de ene op de andere dag kan worden doorgevoerd. De snelheidsverlaging vergt voorbereidingen, zoals het plaatsen van nieuwe verkeersborden langs de kant van de weg.
Ruimte voor de woningbouw
Door de verlaging worden minder stikstofoxiden uitgestoten. Zo ontstaat weer ruimte voor onder meer de woningbouw en de aanleg van wegen. Met een noodwet voor projecten die met waterveiligheid te maken hebben, wil het kabinet “droge voeten” garanderen.
"Ik vind het verschrikkelijk als VVD'er. Maar banen gaan boven snelheid", zegt Rutte over de snelheidsverlaging. "Als mensen met de kerst thuiszitten omdat ik vast wil houden aan die 130, zou ik mijzelf niet in de spiegel kunnen aankijken."
Hij noemt de stikstofproblematiek "ingewikkeld en veelomvattend" en benadrukt dat maatregelen juridisch houdbaar moeten zijn. "We kunnen niet meer op de pof leven." Volgens Rutte heeft het kabinet "alles gedaan dat het moest doen" en ging het niet sneller.
Volgens het kabinet kan "op enig moment" worden besloten dat de snelheid weer kan worden verhoogd, bijvoorbeeld als de auto's die op de Nederlandse wegen rondrijden schoner worden of als de stikstofuitstoot door andere maatregelen flink is afgenomen. Rutte benadrukt dat dit niet op korte termijn valt te verwachten.
Dijkversterking via een noodwet
Het kabinet presenteerde woensdagochtend de plannen om Nederland uit de stikstofimpasse te trekken. Snelheid en zorgvuldigheid staan daarbij centraal, aldus de regering. De meeste maatregelen zijn dinsdag al uitgelekt.
Het gaat volgens premier Rutte om "moeilijke maatregelen", die genomen worden om de belangen van "boeren, ondernemers en werknemers" te beschermen.
Dit zijn de vijf belangrijkste maatregelen:
- De maximumsnelheid wordt verlaagd naar 100 kilometer. Op wegen waar momenteel 120 of 130 wordt gereden, mag dat alleen nog tussen 19.00 uur en 06.00 uur.
- Er komt een noodwet voor projecten die belangrijk zijn voor de veiligheid, zoals dijk- en kustversterkingen. De noodwet moet zeker stellen dat de vergunningverlening van deze projecten niet vastloopt.
- De samenstelling van veevoer verandert om de uitstoot van stikstof door de veehouderij omlaag te brengen. Dit moet wel op een zorgvuldige manier gebeuren en "mag niet leiden tot negatieve effecten op de gezondheid en het welzijn van het dier" of op een andere manier vervuilend werken.
- Er wordt geïnvesteerd in natuurbescherming en -herstel. Het kabinet wil samen met provincies inzetten op natuurbeheer, maar "erkent echter ook dat we moeten kijken naar de manier waarop we met natuur omgaan". Als bijvoorbeeld de maatregelen die genomen worden om een klein natuurgebied te beschermen geen effect hebben, "zal worden bekeken of de beschermde status moet worden aangepast". Het kabinet gaat hier ook over praten met de Europese Commissie, die over de richtlijn voor Natura 2000-gebieden gaat.
- Naast de stikstofmaatregelen versoepelt het kabinet ook regels voor grond die PFAS bevatten, chemische stoffen die in hogere concentraties schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid en het milieu. Er komt nog voor 1 december een tijdelijke, landelijke 'achtergrondwaarde'. Grond die een minieme hoeveelheid PFAS bevat, mag dan weer worden verplaatst. Rijkswaterstaat en waterschappen kunnen baggerwerkzaamheden die waren stilgevallen weer opstarten, want ze mogen sterk vervuilde baggerspecie in rijksbaggerdepots storten. "Dit geeft op korte termijn een oplossing voor stagnerende baggerprojecten."
'Snelheid verlagen is een goed begin'
Het kabinet was genoodzaakt met het pakket te komen door de uitspraak eind mei, waarin de Raad van State oordeelde dat het Nederlandse stikstofbeleid niet genoeg bescherming bood aan speciale natuurgebieden. Over die Natura 2000-gebieden gaat het kabinet wel in gesprek met de Europese Commissie. Mogelijk worden gebieden samengevoegd waardoor in die gebieden meer stikstof neer mag dalen.
Rutte beklemtoonde dat dit een eerste pakket maatregelen is en dat de ingrepen die soelaas bieden op de lange termijn nog worden aangekondigd. Voor het einde van het jaar hoopt het kabinet ook daar meer duidelijkheid over te geven.
GroenLinks is ondertussen niet tevreden met de kabinetsplannen. De partij is een petitie begonnen tegen een van de stikstofmaatregelen van het kabinet. De oppositiepartij vindt het maar niets dat het kabinet natuurgebieden wil samenvoegen, waardoor daar meer stikstof mag neerdalen.
GL spreekt van het schrappen van de beschermde status van natuurgebieden. "Dit is een regelrechte aanval op onze kwetsbare natuur. Onze natuur, de bossen, duinen en heides, wordt ingewisseld voor het uitbreiden van vliegvelden, bedrijventerreinen en de intensieve veehouderij", is op de website van de petitie te lezen.
Volgens Milieudefensie is het verlagen van de maximumsnelheid een goed begin, maar voor de rest is de milieuorganisatie niet tevreden over de stikstofmaatregelen van het kabinet. Ook Greenpeace is kritisch: "Het zelfverklaarde groenste kabinet ooit, laat zijn ware gezicht zien."
"Het kabinet kiest weer voor meer asfalt, bijvoorbeeld op de ring Utrecht bij Amelisweerd. Dat is slecht voor de natuur en daar wordt het verkeer ook niet duurzamer, veiliger, gezonder en goedkoper van", vindt Milieudefensie, dat stelt dat het kabinet zich rijk rekent met het invoeren van enzymen in veevoer. "Dat is goed voor DSM, maar helpt boeren niet richting kringlooplandbouw. Met dit pakket neemt het kabinet onnodige risico's voor het behoud van de natuur en banen in woningbouw."
Volgens Greenpeace kiest het kabinet ervoor "het mes in de natuur te zetten". "Dat is het begin van het einde van natuurbescherming. Het kabinet zou voor natuur moeten gaan staan en stikstofuitstoot bij de bron aanpakken, aldus de milieugroepering. "Dat betekent inzetten op een omslag naar ecologische landbouw met minder dieren. Het kabinet kan direct aan de slag met verplichte weidegang voor koeien en de import van soja voor veevoer drastisch verminderen."
Boeren met trekkers bij het Catshuis
Terwijl het kabinet de plannen presenteerde, arriveerde bij het Catshuis boze boeren en boerinnen op trekkers. Inmiddels staan er zo’n vijftig tractoren geparkeerd op de stoep van de Cornelis de Wittlaan, vlak bij het Catshuis.
De voertuigen zijn voorzien van protestborden met teksten als "No farmers no food", "t is de vraag, hoe vaak nog naar Den Haag", "Trots op alle boeren", "Stelletje idioten helpen NL naar de kloten" en "Kabinet Rutte, je loopt te kutte".
Peter van der Winden, boer uit Woerden, geeft aan dat deze actie niet is bedoeld om te rellen of gekke dingen te doen. "Maar het moet wel werkbaar blijven in deze sector en er moeten niet nog meer regels bij komen." De politie verwacht ook geen problemen en zegt dat het protest goed is doorgesproken met de actievoerders.
Boeren uit Zuid-Holland komen met de trekker naar Den Haag. Dat zorgde volgens de ANWB voor enig oponthoud op de A12 tussen Bleiswijk en Nootdorp. Agrariërs van verder weg komen met de auto. "We willen gewone burgers niet onnodig dwarszitten, maar we strijden voor ons voortbestaan, dat is toch wat anders dan een loonsverhoging", aldus Ingrid de Sain van Agractie Nederland. Agractie was medeorganisator van de protestacties half oktober op het Haagse Malieveld.
De boeren moeten buiten blijven. Premier Rutte praat vanaf 11.30 uur in het Catshuis met een delegatie over de stikstofproblemen.
