Zelfstandigen die klachten hebben over de nieuwe wet voor modelcontracten van zzp’ers kunnen vanaf 17 oktober terecht bij een digitaal meldpunt. Zo wil staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën inzicht krijgen in “onvoorziene en ongewenste arbeidsmarkteffecten” van de nieuwe maatregel voor zelfstandigen, schrijft hij woensdag in een brief aan de Tweede Kamer.

Zzp’ers kunnen een digitaal formulier invullen. “Op basis van de meldingen worden eventuele knelpunten geïnventariseerd die in de tweede implementatiefase tot 1 mei 2017 kunnen worden aangepakt.”

De Wet deregulering beoordeling arbeidsrelatie (DBA) is de vervanger van de VAR. Sinds 1 mei zijn werkgevers en zzp’ers samen verantwoordelijk voor het opstellen en naleven van de overeenkomst die ze aangaan.

Modelovereenkomst

Zzp’ers en opdrachtgevers kunnen als er twijfel bestaat over de arbeidsrelatie een modelovereenkomst sluiten. Dat hoeft in lang niet alle gevallen. Bij een schilder die wekelijks andere klussen heeft, is het duidelijk dat hij ondernemer is. Een modelovereenkomst is dan niet nodig.

Bij twijfel kan een zzp’er met zijn opdrachtgever gebruikmaken van een modelovereenkomst, waarvan de fiscus er dertig heeft opgesteld. De Belastingdienst kan achteraf alsnog beoordelen dat niet aan de regels is voldaan als er niet volgens de afspraken in de modelovereenkomst is gewerkt. Als de fiscus oordeelt dat er sprake is van een fictieve dienstbetrekking, moet de opdrachtgever toch loonheffing en sociale premies afgedragen.

Officieel is er een overgangsperiode: de Belastingdienst zal pas vanaf 1 mei 2017 de nieuwe zzp-wet actief handhaven. Uitstel is volgens een woordvoerder van de fiscus niet mogelijk. Toch zinspeelde VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra daar onlangs op. "Als het niet op korte termijn is opgelost moeten we die vermaledijde DBA maar schrappen en iets anders verzinnen of teruggaan naar de VAR", aldus Zijlstra.

Onduidelijk is of de VVD-fractievoorzitter enkel boetes wil voorkomen of ook eventuele naheffingen.

Bloedbad

Dat de overgang naar het nieuwe systeem niet vlekkeloos verloopt, staat in ieder geval vast. Volgens directeur Adrienne van Veen van MKB Belangen is onduidelijk waar de overeenkomsten precies aan moeten voldoen. Van de 2.217 modelovereenkomsten die de Belastingdienst tot 1 augustus heeft behandeld zijn er slechts 370 goedgekeurd. Van Veen sprak onlangs van “een bloedbad”.

Daarnaast bedraagt de doorlooptijd van de procedure bijna 11 weken, gaf staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën eerder toe. Na 1 mei is er een forse instroom van verzoeken op gang gekomen. Op 1 augustus was er een stuwmeer ontstaan van ruim 2.200 overeenkomsten die nog niet in behandeling zijn genomen.

De fiscus heeft een speciaal team geformeerd, waardoor het volgens de staatssecretaris in principe mogelijk is om een verzoek sneller af te handelen.

Schijnzelfstandigheid

Ondanks alle kritiek meent Wiebes dat de nieuwe wet goed werkt in branches zoals de zorg en bouw waarin veel zelfstandigen actief zijn. Als de fiscus een modelovereenkomst afkeurt, komt dit in veel gevallen omdat er geen sprake blijkt van ondernemerschap. En dat is juist waar de nieuwe wet voor is bedoeld: het aanpakken van schijnzelfstandigheid.

“Verreweg de meeste zzp’ers kunnen dat blijven en daarvan hebben de meeste ook helemaal geen modelovereenkomst nodig”, zei Wiebes afgelopen week in de Tweede Kamer. “Voor wie dat wel nodig heeft is er inmiddels een vrijwel dekkend stelsel van sectorovereenkomsten.”

Donderdagavond debatteert de Tweede Kamer over hoe de invoering van de nieuwe zzp-wet verloopt.