Wat moet je stemmen op 15 maart 2017?
Er doen 28 partijen mee aan de Tweede Kamerverkiezingen, dus keus genoeg. Maar hoe weet je waar de partijen precies voor staan? Weinig mensen zullen de tijd nemen om alle verkiezingsprogramma’s te lezen.
Gelukkig zijn er online vragenlijsten die je helpen bij het maken van een keuze. De bekendsten zijn de StemWijzer en Kieskompas, maar er zijn ook kieswijzers die zich richten op specifieke thema’s zoals privacy, duurzaamheid of seks.
Er is zelfs een kieswijzer voor kieswijzers, een initiatief van de Universiteit Twente en politicoloog Martin Rosema.
Een overzicht van 16 keuzehulpen voor de komende verkiezingen. Websites die alleen standpunten van partijen vergelijken zijn buiten beschouwing gelaten, ook al presenteren sommige zich wel als kieswijzer.
• StemWijzer
In 2012 vulden 4,8 miljoen mensen de StemWijzer in, de bekendste van alle kieshulpen die sinds 1989 bestaat. De StemWijzer bestaat uit dertig stellingen die kunnen worden beantwoord met 'eens', 'oneens' of 'geen van beide'. Belangrijke verkiezingsthema's als gezondheidszorg, immigratie en de Europese Unie komen voorbij. Aan het eind ziet de gebruiker welke partijen het best bij zijn of haar denkbeelden passen.
Nieuw dit jaar is dat de gebruiker een top drie te zien krijgt in plaats van een partij die als beste uit de bus komt.
Overigens komen de standpunten van de partijen in de StemWijzer niet altijd exact overeen met de verkiezingsprogramma's, schrijft de NOS. Dat komt omdat partijen zelf aan mogen geven of ze het met een stelling eens of oneens zijn. Wel wijst ProDemos, het voorlichtingscentrum dat achter de StemWijzer zit, partijen erop als er verschillen zijn tussen de gegeven antwoorden en het verkiezingsprogramma. Maar het laatste woord is aan de partijen.
• Kieskompas
Kieskompas, een initiatief van politicoloog André Krouwel, is sinds 2006 het belangrijkste alternatief voor de StemWijzer. In 2012 vulden meer dan twee miljoen mensen deze kieshulp in.
Ook hier krijg je dertig stellingen voorgeschoteld, maar in plaats van eens, oneens of geen van beide geef je op een vijfpuntsschaal aan in hoeverre je het eens bent met een stelling. Bovendien moet je je mening geven over de lijsttrekkers van de partijen.
De uitslag verschijnt in een assenstelsel: links versus rechts op de horizontale as en progressief versus conservatief op de verticale as. In het diagram zie je waar jij staat ten opzichte van de partijen.
Nog een verschil met de StemWijzer: niet de politieke partijen maar een team van specialisten bepaalt
Kieskompas heeft ook specifieke stemhulpen voor werklozen, ondernemers en mensen die milieu belangrijk vinden.
• De Politieke Weegschaal
Met de Politieke Weegschaal wil de Stichting Democratie en Samenleving de kiezer meenemen in het politieke besluitvormingsproces. Je krijgt vijftien keer drie hypothetische partijprogramma's te zien met verschillende standpunten over zeven begrotingsposten. Vervolgens moet je afwegingen maken en compromissen sluiten, net als in het echt.
"Politiek bedrijven is afwegingen maken. Iedere investering moet ergens worden verantwoord, en leidt vaak tot een besluit om niet in een andere post te investeren, of er op te bezuinigen", aldus de makers in de verantwoording. "Politieke partijen met regeringsverantwoordelijkheid moeten constant financiële afwegingen maken. En dat doen ze niet alleen, maar in samenwerking met coalitiepartners, en indachtig het draagvlak de sociale partners en de Hoge Colleges van Staat."
Ook zijn er tien stellingen waar gebruikers op kunnen antwoorden met 'eens', 'oneens' of 'niet eens en niet oneens'. Vervolgens heeft de Politieke Weegschaal een stemadvies.
• De Routestemmer
Stemwijzers leiden vaak tot verrassende uitkomsten. Volgens Wim Wildeboer, ooit de jongste wethouder van Nederland, komt dat door de irrelevante en soms ingewikkelde vragen. Hij ontwikkelde de Routestemmer als alternatief, een tool met achttien vragen over actuele onderwerpen. Ook schreef hij een boek (Wat stem jij?) als handleiding voor zwevende kiezers.
• Partijwijzer
800.000 jongeren mogen op 15 maart voor het eerst naar de stembus. Om die groep te helpen bij hun keuze, hebben jongerenzenders 3FM, FunX en NPO 3 de Partijwijzer gelanceerd. De tool is gemaakt samen met ProDemos, de club die achter de StemWijzer zit.
• Jongeren Kieswijzer
Nog een stemhulp voor jongeren is de Jongeren Kieswijzer. De twintig stellingen gaan over onderwerpen die voor jongeren belangrijk zijn, zoals studie, collegegeld en openbaar vervoer. De website laat je de drie lijsttrekkers zien die "jouw hart kunnen stelen".
• Kerk in Actie KiesAdvies
Wie profiteert er van politieke keuzes en wie wordt er de dupe van? Dat wil Kerk in Actie duidelijk maken met hun kieshulp met een moralistisch tintje. Je beantwoordt een twintigtal vragen over internationale samenwerking, klimaat, mensenrechten, vluchtelingen en de gezondheidszorg en krijgt vervolgens te zien voor welke groep mensen jouw keuzes goed uitpakken en wie er op achteruitgaat. Ook laat de kieshulp de drie partijen zien die het dichtst bij jouw standpunten liggen.
"Sommige partijen komen bijvoorbeeld met maatregelen om vluchtelingen niet ons Nederlandse of Europese probleem te maken, maar willen niets weten van een structurele oplossing. Zolang het niet op ons erf gebeurt, is het ook niet ons probleem", aldus Carla van der Vlist van het kerkelijke samenwerkingsverband. "Kerk in Actie pleit voor een ruimhartige inzet voor de meest kwetsbaren in de samenleving."
• De levensbeschouwelijke kieswijzer
Een stemwijzer die draait om morele dilemma's en medisch-ethische kwesties. KRO-NCRV bevraagt met De levensbeschouwelijke kieswijzer kwesties als embryoselectie, recht op stervenshulp, vluchtelingenopvang en het doorfokken van dieren. Opmerkelijk: PVV, Denk en Partij voor de Dieren wilden niet meewerken.
• StemWijsOuders
StemWijsOuders is een kieshulp voor mensen met kinderen. De zeventien stellingen gaan over zaken als onderwijs, opvang en opvoeden. Aan het eind krijg je te zien hoe jouw antwoorden corresponderen met die van de dertien politieke partijen die zijn meegenomen in de vergelijking.
• De Fiscale Stemwijzer
De Fiscale Stemwijzer is een initiatief van accountantskantoor Flynth en Register Belastingadviseurs, een beroepsvereniging voor belastingadviseurs in het mkb. De belastingmaatregelen uit dertien verkiezingsprogramma's zijn naast elkaar gelegd en omgezet in 32 stellingen. Naast Bij de uien worden specifieke fiscale voorstellen van de partijen aangestipt.
• Privacy Stemwijzer
De Privacy Stemwijzer heeft - je raadt het al - privacy als specifiek thema en is een initiatief van Privacy Barometer, een particuliere organisatie die zich inzet voor de privacy in Nederland. Je krijgt tien stellingen te zien, waarbij je kunt antwoorden met 'eens', 'oneens' of 'geen mening'.
"De stemwijzer is voor het grootste deel gebaseerd op het daadwerkelijke stemgedrag van partijen in de afgelopen vier jaar", zo staat op de website. "Waar het stemgedrag niet bekend is, is het standpunt uit het verkiezingsprogramma gehaald."
• Politieke Sekswijzer
Met de Politieke Sekswijzer wil kenniscentrum Rutgers aandacht vragen voor thema's als abortus, aidsbestrijding, meisjesbesnijdenis en anticonceptie.
"Veel mensen hebben het niet door, maar de politiek heeft wel degelijk invloed op de seksualiteit van mensen, op de gelijkheid tussen mannen en vrouwen of op homo-emancipatie", legt directeur Ton Coenen uit. "Deze stemwijzer laat door middel van stellingen zien hoe politieke partijen denken over deze issues."
• Technische Stemwijzer
De Technische Stemwijzer van tijdschrift De Ingenieur vergelijkt de partijprogramma's op technische onderwerpen als duurzame energie, kilometerheffing, geld voor wetenschappelijk onderzoek en privacy. Negen partijen hebben de veertig vragen tellende lijst ingevuld. "De PVV heeft op geen enkel verzoek van onze kant gereageerd, 50Plus wilde wel invullen, maar kon er geen tijd voor vrijmaken."
