Banken hebben de chipknip de nek omgedraaid zonder dat er een goed alternatief was voor het betaalmiddel. Heel wat bedrijven en instellingen kunnen klanten ineens niet meer laten afrekenen. Fietsenstallingen van de NS zijn daarom tijdelijk gratis en de Universiteit Leiden geeft koffie voor niets weg.

Sinds de start van het nieuwe jaar is de chipknip niet meer bruikbaar. Currence, het bedrijf achter de betaaldienst, liet al in 2013 weten dat het wilde stoppen met de chipknip.

De markt voor de elektronische portemonnee was te klein geworden: consumenten pinnen steeds vaker kleine bedragen. Bovendien zou er flink geïnvesteerd moeten worden om de dienst overeind te houden in de nieuwe geïntegreerde Europese betaalmarkt (SEPA).

Niemand zou de chipknip gaan missen, zo was de verwachting. Maar na een paar weken in het chipkniploze tijdperk, blijkt het toch voor sommige bedrijven én consumenten flink aanpassen.

Chipknip nog veel gebruikt

In het eerste half jaar van 2014 werd de chipknip nog ruim een miljoen keer per maand opgewaardeerd, volgens cijfers van Currence. Er zijn dan ook flink wat bedrijven die grondig hebben moeten omschakelen – sommige branches zijn daar zelfs nog druk mee bezig.

Tom de Regt is business developer bij Magna Carta Chipcard Solutions, een bedrijf dat de chipknip-betaalautomaten leverde voor duizenden koffie- en snoepautomaten op scholen en universiteiten. "De chipknip heeft het lange tijd goed gedaan. In parkeergarages bijvoorbeeld en met name in de bedrijfscatering", aldus De Regt.

Daar kan het afschaffen van de chipknip opgevangen worden door mensen te laten pinnen. "Voor de vending-branche is dat anders", zegt De Regt. "Die konden met de chipknip 18 miljoen kaarthouders bereiken. In onderwijsinstituten en ziekenhuizen kon iedereen met een kaart een kop koffie kopen. Daar doet dit wel pijn."

Niet kunnen betalen? Dan maar gratis

In maart 2013 gaven de banken al aan dat de chipknip eruit zou gaan per 1 januari 2015. Bedrijven in de automatenbranche hadden daardoor wel door dat ze zich moesten gaan voorbereiden, maar voor veel andere organisaties was het toch enigszins een verrassing. Bij apparaten die ook munten accepteren, was er op 1 januari niet echt een probleem. Waar alleen met chipknip betaalt kon worden, konden mensen ineens niet meer parkeren en geen snoep meer kopen.

Fietsenstallingen van de NS bijvoorbeeld zijn gratis, zolang ze nog niet zijn omgebouwd. De toegangspoortjes van 54 selfservicestallingen gingen open met de chipknip. NS blunderde en slaagde er niet in om op tijd de poortjes te vervangen, schreven verschillende media. Maar volgens een woordvoerder van de NS zit het anders.

"Er waren toch wel veel mensen die chipknip gebruikten, en die wilden we van dienst zijn zolang het kon" aldus de zegsman. "Op 2 januari zijn we begonnen met het ombouwen. We hebben ervoor gekozen om mensen met pinpas te laten betalen en straks ook met de OV-chipkaart. We hebben nog twee tot drie maanden nodig om alle stallingen te doen."

Abonnementshouders hebben geen voordeel van de vrije toegang – zij hebben immers al betaald.

Op de Universiteit Leiden is de automatenkoffie gratis sinds er niet meer betaald kan worden met chipknip. "Studenten massaal euforisch", lazen we op Twitter. In Winschoten en Haarlem werd het parkeren – in ieder geval tijdelijk – gratis. In verschillende plaatsen zoals Valkenswaard, kan alleen nog met cash of mobiele apps als Yellowbrick en Parkmobile worden betaald voor de parkeerplek.

Ombouwoperatie parkeergarages Q-Park

Hier en daar konden mensen alleen nog met een abonnement of een creditcard de parkeergarages van Q-Park in. Een overgangssituatie, legt Joris Huijbregts van Q-Park Nederland uit. Het bedrijf moest immers flink omschakelen. "Het merendeel van de mensen trekt bij het inrijden nog een papieren kaartje. Dan moeten ze afrekenen bij de betaalautomaat. Dat is vaak een wachtmoment, en dan rijden ze uit. We hebben ingezet op een systeem waarbij niet alleen het betalen, maar ook de handelingen makkelijker zijn."

Het is een flinke operatie geweest, vertelt Huijbregts. Overal moesten nieuwe kabels in de grond, de software moest worden vervangen, en op sommige plaatsen zijn hele nieuwe parkeermanagement-systemen opgezet. "Dat is een enorme vervangingsinvestering, met compleet nieuwe inrij- en uitrij-terminals. Aan de ene kant is dat vervelend, maar aan de andere kant is dat nou eenmaal onze core business."

Voor eind van kwartaal twee moet het allemaal klaar zijn. "We hebben zo'n 250 locaties bij elkaar. Tegen de tachtig procent daarvan is omgebouwd", aldus Huijbregts. "Op P+R-terreinen kunnen mensen nu uitrijden met hun Maestro-pas, zonder dat ze eerst langs de betaalautomaat moeten. Tot 50 euro is er geen pincode meer nodig. Contactloos betalen wordt nu de tweede stap."

Eigen betaalsysteem

Ook Magna Carta heeft klanten die kosten hebben moeten maken omdat ze terug moesten naar systeem met eigen pasjes. Veel onderwijsinstellingen bijvoorbeeld zijn van chipknip overgeschakeld op een eigen betaalsysteem met schoolpassen of studentenkaarten.

Veel heeft het bedrijf daar niet aan, meent De Regt. "Dat is een migratie van A naar B waardoor we nog wel wat nieuwe spullen kunnen verkopen. Maar op zulke handel zit je niet echt te wachten. We hebben ook wel klanten die terug moesten naar contant geld, met name bij de koffie- en snoepautomaten. Systemen voor cash verkopen wij niet, dus daar zijn we wel wat klanten aan kwijtgeraakt. Het lag niet voor de hand om dat zelf te gaan doen, want muntproevers zijn een heel ander product."

Alternatief is er nog niet

Iedereen kon weten dat het einde van de chipknip eraan zat te komen, maar toch "bleef het een beetje een blinde muur waar op werd afgereden", aldus Tom de Regt. "Een alternatief kwam er niet. De chipknip is beëindigd door de banken zonder dat er een alternatief was met dezelfde dekkingsgraad."

Eind vorig jaar stond er naar schatting nog zo'n 85 miljoen euro op de chipknippassen. Dat klinkt als veel geld, maar met zo'n 170 miljoen transacties op het hoogtepunt stelde chipknip niet zo veel voor in vergelijking met de inmiddels bijna 3 miljard pinbetalingen per jaar.

Toch is De Regt niet overtuigd van de noodzaak om de elektrische portemonnee af te schaffen. "De Duitse kaart Geldkarte doet het veel slechter. Daar zijn nog 60 tot 70 miljoen passen van en slechts 50 miljoen transacties per jaar. Maar daar gaan ze nog wel mee door. In onze optiek was het beter geweest als ook de chipknip tot 2016 of 2017 in gebruik was gebleven."

De Regt, één van de oprichters van Magna Carta, werkte voorheen bij de ING. Dat maakt hem niet minder kritisch over deze aanpak van de financiële instellingen. "Ik vind betalingsverkeer ook een beetje een nutsfunctie, iets dat gewoon goed moet werken. Hier is puur en alleen naar de kosten voor de banken gekeken. Ze hebben het argument van SEPA aangegrepen om een verliesgevend product de nek om te draaien. Ze hadden het best twee jaar door kunnen laten draaien."

Het alternatief is er namelijk over een jaar of twee wel, meent De Regt. De banken hopen immers dat we allemaal contactloos gaan betalen. De Rabobank blokkeerde dat lange tijd, maar die bank heeft een paar maanden geleden haar standpunt gewijzigd. "Maar voordat dat betaalmiddel door iedereen gebruikt kan worden, moeten eerst alle passen worden vervangen. De oude schoenen zijn weggegooid voordat er nieuwe waren."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl