Het aantal zzp’ers blijft maar toenemen en dat kost de schatkist handenvol geld. Het kabinet zoekt daarom naar manieren om de fiscale steun voor zelfstandigen te beperken, om de zzp-groei af te remmen.

In Nederland zijn er dit jaar zo’n 800 duizend zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Dit aantal neemt al jaren gestaag toe en loopt naar verwachting op naar 1 miljoen in 2020 als er niks gebeurt.

Het grote aantal zzp’ers is het kabinet een doorn in het oog. Door fiscale voordelen betaalt een grote groep zelfstandigen nauwelijks belasting en dat kost de overheid jaarlijks miljarden aan inkomsten. Bovendien doen de zzp’ers wel een beroep op een deel van de sociale zekerheid, hoewel ze daar niet of nauwelijks aan bijdragen.

Verschillende ministeries onderzoeken daarom de positie van de zzp’er en presenteren op 1 december de eerste voorstellen. Het kabinet denkt eraan om de belastingvoordelen voor zelfstandigen drastisch in te perken, blijkt uit interne stukken die in handen zijn van het Financieele Dagblad.

Zelfstandigenaftrek afschaffen

Boven aan de lijst staat de zelfstandigenaftrek, waarbij zzp'ers over de eerste 7.280 euro die ze verdienen geen belasting hoeven te betalen. Dat kost de schatkist jaarlijks 1,8 miljard euro.

De commissie-Van Dijkhuizen, die de herziening van het belastingstelsel onderzocht, pleitte vorig jaar al voor het geleidelijk afschaffen van de zelfstandigenaftrek. De commissie noemde de aftrek een "ongerichte aftrekpost voor ondernemers, waarvan de hoogte in de huidige omstandigheden niet meer gerechtvaardigd wordt".

Het argument van de commissie is dat de zzp-aftrek zijn doel voorbijschiet. Zelfstandigen betalen veel minder belasting dan werknemers. Daardoor zijn er mensen die om fiscale redenen voor een bestaan als zelfstandige kiezen, in plaats vanuit een intrinsieke motivatie.

Ook de startersaftrek en de mkb-winstvrijstelling ligt onder vuur. Door de combinatie van fiscale voordelen betalen zelfstandigen over de eerste 24 duizend euro die ze jaarlijks verdienen nauwelijks belasting.

Schijnzelfstandigheid aanpakken

Met de maatregelen zou het kabinet onder meer schijnzelfstandigheid aan willen pakken, met name in de zorg. Daarbij doen werknemers hetzelfde werk als zzp'er wat ze voorheen in loondienst deden, waardoor bedrijven geen werkgeverslasten hoeven af te dragen.

Het alternatief van staatssecretaris Wiebes voor de VAR-verklaring moet deze schijnconstructies eveneens bestrijden. Daarbij zijn zelfstandigen en opdrachtgevers samen verantwoordelijk voor het bewijs dat zzp’ers echt ondernemers zijn. Hiervoor is een nieuwe procedure bedacht, de ‘Beschikking geen loonheffingen’ (BGL)

Zzp'ers diverse groep

Deskundigen vrezen dat het kabinet de 800 duizend zpp'ers in Nederland over een kam scheert. "Zzp'ers zijn niet één categorie, en daarom kun je er moeilijk beleid voor maken", zegt arbeidseconoom Ronald Dekker van de Universiteit Tilburg tegenover het FD.

Van een oorzakelijk verband tussen de fiscale voordelen en de zzp-groei is volgens hem niet per definitie sprake. Dekker ziet er wel iets in om bepaalde groepen zelfstandigen aan te pakken, zoals de directeur-eigenaar (dga). Door gebruik te maken van een zzp-constructie kiezen dga's ervoor om belasting te ontwijken. De commissie-Van Dijkhuizen had het vorig jaar ook al gemunt op directeur-eigenaren.

Hoogleraar Erik Stam van de Universiteit Utrecht hoopt dat het bij de voorstellen van 1 december niet blijft bij een "boekhoudkundige exercitie", laat hij weten aan het FD. "Hopelijk [...] worden er ook een visie en beleid ontwikkeld voor de organisatie van werk in de toekomst van Nederland."

Lees ook

Thijs Peters: Maak van de zzp'er geen nepwerknemer

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl