Ik hoor mijn hart steeds sneller kloppen.
De muren om me heen bewegen, ik word er duizelig van en raak gedesoriënteerd.
Ik heb geen idee hoe ik de deur van mijn slaapkamer open moet doen.
Terwijl ik door de gang loop, valt de grond onder mijn voeten weg en moet ik me aan de muur vastklampen.
In een donkere kamer denk ik dat ik eindelijk ben waar ik wilde zijn: de wc. Maar terwijl ik plas, kom ik erachter dat ik dat in de wasmand doe.
Dementie is de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland. Grote kans dat je dat niet wist. Wat je waarschijnlijk ook niet weet, is dat er bijna 50 miljoen mensen wereldwijd dementie hadden in 2015. Dat getal ligt nu waarschijnlijk boven de 50 miljoen en verdubbelt naar verwachting iedere 20 jaar.
In 2030 hebben er 75 miljoen mensen dementie, in 2050 lijden er 131 miljoen mensen aan de ziekte.
In Australië is een virtualrealitybeleving ontwikkeld waarmee je kunt ondervinden hoe het is om dement te zijn. Het heet de Educational Dementia Immersive Experience (EDIE) en is bedoeld om zorgmedewerkers te laten zien wat hun patiënten ervaren.
"Totdat mensen meemaken hoe het is om dement te zijn, weten ze gewoon echt niet hoe erg het is. Het kwartje valt, om het zo maar te zeggen", zegt Andrew Austin, die bij het programma betrokken is.
Maar wat is dementie precies?
"Het is een breed containerbegrip", legt Austin me uit. "Als we het over dementie hebben, bedoelen we de symptomen, zoals het warrige denken, het gedrag, de veranderingen in iemands persoonlijkheid en het kwijtraken van spullen."
"Iets zorgt ervoor dat je last hebt van die symptomen, en dat zou bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer kunnen zijn. Dat valt onder dementie en is de meest voorkomende vorm, maar er zijn nog ongeveer 150 andere vormen."
De VR-beleving wordt nu drie jaar gebruikt en laat mensen voelen hoe het is om tegen dezelfde dingen aan te lopen als iemand met dementie.
"Edie, het personage in de beleving, probeert iets te doen dat veel mensen iedere dag doen zonder erbij na te denken, zoals naar de wc gaan", zegt Austin.
Dat doet ze in twee scenario's: eentje waarbij de omgeving voor haar verwarrend is en eentje waarbij ze zich prettig voelt.
"Zorgmedewerkers gaan hopelijk na de beleving beter nadenken over hoe de omgeving iemand met dementie kan tegenwerken of kan helpen."
Voordat ik de VR-bril opzette, probeerde ik me voor te breiden op wat ik zou gaan voelen en meemaken. Maar het was veel overweldigender dan ik had verwacht. Ik wist niet veel van de symptomen van dementie en daarom voelde ik me ontzettend kwetsbaar.
"Het kan heel confronterend zijn, zeker als iemand in je omgeving dement is", vertelde Austin me. "Maar ik hoop vooral dat we met de beleving duidelijk kunnen maken dat we heel makkelijk dingen kunnen aanpassen in onze omgeving die het leven van mensen met dementie veel makkelijker maken."
"Het is belangrijk om te weten dat dementie geen ziekte is waarbij iedere dag hetzelfde is. Patiënten hebben goede, maar ook slechte dagen."
Zo voelde het
Ik kreeg van tevoren de tip om me ergens aan vast te houden of te gaan zitten tijdens de VR-beleving - en ik ben blij dat ik dat deed. Vanaf het moment dat het eerste scenario begon, voelde ik me gedesoriënteerd en duizelig.
Ik werd wakker in een donkere kamer met vreemde vormen en schaduwen op de muren. Ik struikelde over de kleding die op de vloer lag en het lukte me niet om de deur open te doen om naar buiten te gaan.
Ik was me maar nauwelijks bewust van mijn omgeving en ik liep steeds tegen meubels aan. Ik hoorde mijn hart kloppen en was bang voor dingen waarvan ik wist dat ik er niet bang voor hoefde te zijn.
In de gang lag een donker tapijt op de vloer en dat gaf me het gevoel alsof de vloer onder mijn voeten was weggevallen. Ik moest de muren vasthouden om verder te kunnen lopen.
Toen was ik eindelijk in de kamer waarvan ik dacht dat het de badkamer was. Ik ontspande me en ging naar de wc. Maar toen de lichten aan gingen, realiseerde ik me dat ik de wasmand als toilet had gebruikt.
Ik schaamde me, voelde me verward en gefrustreerd en was blij dat ik de VR-bril af mocht doen.
Normaal gesproken zouden zorgmedewerkers nu met de organisatie bespreken hoe ze zich voelden en hoe ze dingen zouden kunnen veranderen voor Edie, zodat ze zich beter zou voelen.
Het gaat dan om kleine aanpassingen, zoals een nachtlampje, lampen die automatisch aangaan en het gebruik van contrasterende kleuren op de muur en op de vloer. Patiënten met dementie kunnen zich ook beter oriënteren als er zo min mogelijk drukke patronen op de vloeren en muren zitten.
In de tweede VR-beleving waren al die tips toegepast, daardoor werd de beleving veel fijner.
Op dit moment is de VR-beleving alleen toegankelijk voor professionals in de zorg. Maar met subsidie van de Australische overheid wil de organisatie de ervaring ook toegankelijk maken voor familieleden van patiënten met dementie.
Ook in Nederland is er een dementiebril waarmee je kunt ervaren hoe het is om dement te zijn. Iets laagdrempeliger is misschien deze Engelse app, verkrijgbaar in de Google Play Store.
VR wordt ook gebruikt om demente mensen te helpen. Zo is een Nederlandse zorggroep bezig met een experiment om de onrust bij mensen met dementie weg te nemen met behulp van VR.
Maar VR wordt niet alleen in de zorg gebruikt, ook in het leger kan het nuttig zijn.
