De Britten zullen na een lange transitieperiode alsnog terugkeren in de Europese Unie. Dat is althans een scenario waar de prominente Belgische europarlementariër Philippe Lamberts serieus rekening mee houdt. “Het is een obsessie van me.”
Noord-Ierland is de sleutel
De Brexit zit vol paradoxen. Om de Conservatieve minderheidsregering aan een meerderheid te helpen moet de Britse premier Theresa May samenwerken met de Noord-Ierse Democratic Unionist Party. Deze partij streeft naar een Noord-Ierland als blijvend onderdeel van het Verenigd Koninkrijk.
May wil echter twee tegenstrijdige dingen als het op Noord-Ierland aankomt.
Ten eerste mag de Brexit niet betekenen dat er opeens een grens verrijst tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland, compleet met grenscontroles, importbelastingen en daarmee dus geen vrij verkeer tussen de twee gebieden.
Ten tweede is het ook geen optie dat Noord-Ierland op één of andere manier EU-lid blijft terwijl Groot-Brittannië zich afscheidt.
May kan niet beide voorkomen dat één van de twee scenario's werkelijkheid wordt, als de Brexit doorgaat, zo schat europarlementariër Lamberts. De Belg heeft zitting in de parlementaire Brexit Steering Group die elke week overlegt met hoofdonderhandelaar Michel Barnier van de EU.
Wal keert het schip
In het scenario van Lamberts keert de wal het schip. Hij gaat ervan uit dat Londen in eerste instantie alles in het werk zal stellen om te voorkomen dat Noord-Ierland wederom grensposten moet gaan installeren. Het is namelijk een principekwestie, geregeld in het Goedevrijdagakkoord van 1998.
Dit akkoord bestendigt het vredesproces en geeft Noord-Ierland zelfbestuur. "Mits - en dat is een groot vraagteken - het Verenigd Koninkrijk het Goedevrijdagakkoord wil behouden, blijft volledig EU-lidmaatschap [van Noord-Ierland , red] als enige geschikte optie over", stelt Lamberts.
De EU voert de druk inmiddels op. Als noodoplossing stelt Brussel voor om Noord-Ierland langer onderdeel te laten blijven van de interne markt, met vrij verkeer van personen, diensten en goederen. In de praktijk betekent dat grenscontroles tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk en een grens in de Ierse Zee. Dat is voor Londen onacceptabel.
May bezweert dat ze broedt op een oplossing die een harde grens in Ierland voorkomt én het VK helemaal uit de eenheidsmarkt houdt , maar Lamberts noemt dit "een tegenstelling niet gebaseerd op de werkelijkheid."
Deze onmogelijk positie kan het VK dus dwingen om als geheel EU-lid te blijven. Lamberts benadrukt dat het "slechts een mogelijkheid' is, maar dat hij ervoor probeert te zorgen die optie open te houden voor de Britten.
