Mocht de aarde getroffen worden door een ramp dan hebben we een ‘voedselverzekering’: in kluizen diep onder de grond zijn van de meeste plantensoorten en gewassen zaden opgeslagen.
Maar er is een groep wetenschappers die denkt dat dat niet voldoende is. Volgens de internationale non-profitorganisatie Crop Trust ontbreken in de opslagruimtes de wilde neven en nichten van de gedomesticeerde gewassen, waaronder verschillende soorten wilde rijst, linzen, aardappels en wortels.
Deze gewassen kunnen cruciaal zijn om het wereldwijde voedselsysteem weerstand te laten bieden tegen klimaatverandering. Er zijn al enkele gedomesticeerde gewassen die het met de oplopende temperaturen en toenemende droogte niet meer redden. De wilde familieleden van die gewassen hebben mogelijk de genetische sleutel om de klimaatbestendigheid te vergroten.
Daarom hebben meer dan honderd wetenschappers van Crop Trust de afgelopen zes jaar de wereld rondgereisd op zoek naar zaden. Ze hebben 25 landen bezocht om de benodigde zaden te vinden, blijkt uit een deze week uitgekomen rapport van de organisatie.
Alles bij elkaar hebben de wetenschappers meer dan 4.600 zaden verzameld van meer dan 371 plantensoorten, waarvan er veel in gevaar verkeren. Die zijn familie van 28 wereldwijd belangrijke gewassen.
"We hebben ongelooflijk veel vooruitgang geboekt bij het vinden van wilde families van gewassen die de sleutel kunnen vormen tot het veilig stellen van ons voedsel in de toekomst", zegt vertrekkend directeur Marie Haga van Crop Trust. "Maar er moet nog meer gedaan worden, want met de bedreigingen voor de wereldwijde biodiversiteit is dit werk urgenter dan ooit."
Bekijk hier hoe het zes jaar durende project eruit zag.
Zadenkluizen en zadenbanken over de hele wereld bewaren reservezaden van alle belangrijke voedselgewassen.
Deze opslagruimtes vormen de belangrijkste voedselverzekering ter wereld.
De grootste zadenkluis ter wereld, The Global Seed Vault, bevat meer dan 983.500 zaden.
De Crop Trust beheert samen met de Noorse overheid The Svalbard Global Seed Vault in het uiterst noordelijk gelegen Longyearbyen. Volgens de non-profitorganisatie zijn daar zaden van vrijwel elk land ter wereld opgeslagen en is het de "ultieme verzekering voor de wereldwijde voedselvoorziening."
Na een mondiale ramp kunnen mensen vanuit de hele wereld hier zaden ophalen om hun gewassen te laten groeien, is het idee.
De zadenbanken beschermen ook de genetische variatie van alle beschikbare voedselgewassen en bewaren alle mogelijke plantenvariaties die gevonden kunnen worden.
Maar volgens onderzoekster Nora Castañeda-Álvarez van Crop Trust ontbreken er in sommige zadenbanken cruciale zaden.
"We hebben tekortkomingen gevonden in de bescherming van het mondiale voedselsysteem: Veel belangrijke soorten waren helemaal afwezig of sterk ondervertegenwoordigd", zegt ze. "Er was dringend een reddingsmissie nodig om zoveel mogelijk wilde familie van voedselgewassen te vinden en veilig te stellen."
Het probleem is dat de klimaatverandering neerslagpatronen verandert en de frequentie en intensiteit van extreem weer verhoogt. Daardoor wordt het moeilijker om voldoende voedsel te verbouwen voor de wereldbevolking.
Extreme weersomstandigheden als stormen en hittegolven bedreigen de voedselprijzen en voedselveiligheid, zegt mede-auteur Cynthia Rosenzweig van een onlangs verschenen rapport van het VN-klimaatpanel.
Bovendien wordt de voedingswaarde van gewassen als rijst en tarwe verminderd door grotere hoeveelheden CO2 in de atmosfeer.
Onderzoek toont aan dat de hoeveelheid eiwitten, zink en ijzer afneemt als de hoeveelheid CO2 in de lucht toeneemt.
Dat is een directe bedreiging voor 821 miljoen mensen wereldwijd die toch al ondervoed zijn.
Op dit moment haalt 76 procent van de wereldbevolking het meest van de dagelijks benodigde hoeveelheid eiwitten uit planten en daardoor denken onderzoekers dat klimaatverandering een mondiale voedselcrisis kan veroorzaken.
De wereldwijde landbouwproductie kan met een derde dalen als boeren niet onmiddellijk gewassen gaan verbouwen die bestand zijn tegen klimaatverandering, zo luidt de waarschuwing in een onlangs verschenen rapport.
Volgens The Crop Trust missen gedomesticeerde gewassen meestal de genetische samenstelling die nodig is om extreme weersomstandigheden als hittegolven te overleven.
De wilde versies van gewassen als rijst, tarwe, gierst en mais zijn vaak veel taaier dan hun gedomesticeerde familie.
"Als we de groeiende wereldbevolking moeten voeden, zullen onze gewassen beter bestand moeten worden tegen klimaatverandering", zegt Haga. "En wilde variaties kunnen kwekers helpen om nieuwe klimaatbestendige varianten te ontwikkelen.
Sommige wilde varianten van belangrijke voedselgewassen hebben resistentie tegen hitte en droogte ontwikkeld en verdedigingssystemen waardoor ze beschermd zijn tegen plantenziektes.
"Deze wilde planten hebben de genetische diversiteit die kwekers nodig hebben om gewassen te verbeteren, zodat we 9 miljard mensen kunnen voeden", zegt senior-onderzoeker Hannes Dempewolf van The Crop Trust.
Wetenschappers hebben 371 wilde varianten van 28 belangrijke gewassen veiliggesteld.
Onder deze gewassen bevinden zich wilde bananen, linzen, kikkererwten, aardappelen, wortels en sorghum, een grassoort.
Ze hebben in totaal 4.644 zaden verzameld.
Alles bij elkaar opgeteld hebben wetenschappers 2.973 dagen in het veld doorgebracht. Nadat de verzamelde zaden gedroogd waren, hebben de wetenschappers alle ongewilde stof verwijderd en ze grondig schoongemaakt.
Maar sommige wilde soorten die de wetenschappers hoopten te vinden zijn al uitgestorven.
Ondanks dat wilde gewassen sterk zijn, wordt hun leefgebied aangetast door ontbossing en stedelijke ontwikkeling en dat leidt tot uitsterven.
Onderzoekers van de Universiteit van Californië en andere instituten werken nu samen om wilde en gedomesticeerde soorten met elkaar te kruisen.
Door wilde soorten te kruisen met hun gedomesticeerde familie hopen kwekers nieuwe klimaatbestendige varianten van belangrijke voedselgewassen te ontwikkelen.
Lees hier meer over wetenschap:
- Dit gebeurt er met het voedselaanbod op de wereld als bijen uitsterven
- Waarom zijn we nooit buitenaards leven tegengekomen? 13 antwoorden uit de wetenschap die dat verklaren
- Dit gebeurde direct na de inslag van de meteoriet die 66 miljoen jaar geleden het einde betekende voor de dinosaurus – ‘Ze werden gefrituurd en daarna bevroren’
