Een voorstel om Nederland officieel als belastingparadijs te bestempelen heeft het in het Europees Parlement niet gehaald.

Het initiatief van Paul Tang (PvdA) om Nederland samen met Ierland, Malta en Luxemburg expliciet in een pakket aanbevelingen over de bestrijding van belastingontwijking op te nemen, strandde.

Er stemden precies evenveel leden voor als tegen, 327 om 327. De regel luidt dat een voorstel dan verworpen is.

Tang “baalt” naar eigen zeggen. “Europa durft zijn eigen belastingparadijzen niet te benoemen en de hand in eigen boezem te steken.”

Aanleiding voor het voorstel was de zwarte lijst van belastingparadijzen die de EU-ministers van Financiën vorige week presenteerden. Ze hebben er zeventien op gezet, allemaal niet-EU-landen.

"Veel landen spreken in het openbaar schande van belastingontwijking, maar nemen hele andere besluiten achter gesloten deuren”, stelt Tang. "Alleen door een gemeenschappelijk Europees beleid kunnen we er zeker van zijn dat multinationals eerlijke belasting gaan betalen.”

Het Nederlandse kabinet verzekerde de Tweede Kamer dinsdag in een brief dat "de aanpak van belastingontwijking de hoogste prioriteit heeft".

17 belastingparadijzen op zwarte lijst

De EU heeft begin december zeventien belastingparadijzen op een zwarte lijst gezet. Aruba en Curaçao dreigen daar eveneens op terecht te komen als ze niet voor 1 januari 2019 hun leven beteren om belastingontwijking te bestrijden. Zij hebben toegezegd dat tijdig te zullen doen en staan zolang op een 'grijze' lijst. Sint Maarten heeft uitstel gekregen vanwege de orkaan Irma.

Onder meer Panama, Barbados en Zuid-Korea zijn volgens de EU-ministers van Financiën "onwelwillend" om belastingontduiking tegen te gaan en staan op de zwarte lijst die op 1 januari ingaat.

Vaak genoemde landen die ook een fout belastingregime zouden voeren, zoals de Bahama's en de Kaaimaneilanden, ontbreken. De Kaaimaneilanden staan wel op dezelfde 'wachtlijst' als Aruba en Curaçao, evenals Zwitserland en Liechtenstein en nog veertig andere.

De 'belastingschandpaal' betreft niet-EU-landen, die (bijna) geen vennootschapsbelasting heffen, niet transparant zijn en niet meewerken aan de strijd tegen belastingontwijking. De lijst wordt jaarlijks aangepast. Er komt op EU-niveau een serie strafmaatregelen en lidstaten kunnen zelf bilaterale sancties instellen, zoals een bronbelasting invoeren.

Hoe geloofwaardig is de lijst?

Volgens staatssecretaris Menno Snel (Financiën) is de zwarte lijst geloofwaardig. Hij wees er na de ministerraad in Brussel op dat veel landen "omgegaan" zijn. Ze beloven hun beleid aan te passen om niet op de zwarte lijst te komen. De "ultieme droom'', zei hij, is dat uiteindelijk niemand er meer op staat.

De lijst kwam tot stand na analyse van 92 landen door experts uit de lidstaten. Ze deden er een jaar over.

Oxfam Novib riep de EU-regeringen meteen op om nog meer informatie over de zwarte en de grijze lijst bekend te maken, zodat precies duidelijk is welke schadelijke belastingpraktijken beëindigd moeten worden. Daarnaast moet de EU ook meer doen tegen belastingontwijking via EU-lidstaten, vindt de ontwikkelingsorganisatie.

Als de EU de eigen criteria zou toepassen op lidstaten, zouden er volgens Oxfam Novib vier EU-landen op deze zwarte lijst staan, waaronder dus Nederland.