Een therapie voor kanker binnen een paar uur gekoeld aan de andere kant van Europa: dagelijkse kost voor deze supply chain-expert

Een zending met kwetsbare menselijke cellen moet binnen zeventig uur vanuit elke locatie in Europa, bijvoorbeeld een ziekenhuis in een kleine provinciestad in Zuid-Portugal, naar Hoofddorp worden gebracht. Daarbij is het reguleren van de temperatuur cruciaal. Deze mag tijdens het transport niet kouder dan vier en warmer dan acht graden Celsius zijn. En het allerbelangrijkste: er is geen ruimte voor fouten. Een gemist vliegtuig, een auto met pech zonder back-up of een andere vertraging kan catastrofaal zijn voor patiënten met een ernstige vorm van een bepaald type kanker.

Ziedaar de puzzel die Pieter van Hengel, logistiek manager bij biotechbedrijf Kite, dertig tot veertig keer per dag op moet zien te lossen. In elke zending die hij verstuurt of ontvangt vanuit heel Europa, zitten levende afweercellen (T-cellen) die uit het bloed van patiënten met een vorm van lymfklierkanker afkomstig zijn.

De cellen worden gebruikt voor CAR T-celtherapie, wat een geïndividualiseerde manier van behandelen is. Deze therapie wordt volledig op maat gemaakt en specifiek ingezet bij patiënten waarbij eerdere behandelingen niet aansloegen of de kanker terugkwam. Voor deze patiënten is het een laatste kans op behandeling.  

In de productiefaciliteit van Kite in Hoofddorp, een dochterbedrijf van het Amerikaanse biotechbedrijf Gilead Sciences, werken ruim vijfhonderd mensen aan het bewerken van de lichaamseigen T-cellen van patiënten. Eenmaal teruggeplaatst bij dezelfde persoon, kunnen ze helpen bij het bestrijden van deze vorm van kanker.

Dit brengt wel een uitdagende logistieke operatie met zich mee. Want als de T-cellen vanuit het ziekenhuis naar de faciliteit van Kite in Hoofddorp zijn gebracht, worden ze bewerkt tot CAR T-cellen om vervolgens weer terug te worden gebracht naar dezelfde patiënt om via een infuus in het ziekenhuis te worden toegediend. En dat moet ook weer binnen een bepaalde tijd gebeuren, en dit keer bij een temperatuur van min 150 graden Celsius. Na toediening kunnen de CAR T-cellen de kankercellen in het bloed van de patiënt herkennen en aanvallen.

Item 1 of 1

Pieter van Hengel houdt wel van een uitdaging en ziet de logistieke puzzel die hij elke dag moet leggen als een droom die werkelijkheid is geworden. “Het is een van de mooiste dingen die je als manager in de logistiek kunt doen. Logistiek heeft mij als Rotterdammer altijd al gefascineerd. Na mijn afstuderen kwam ik in de auto-industrie terecht. Mooi, maar op een gegeven moment wil je meer dan geld verdienen. Je wilt iets bijdragen aan een betere wereld. Toen ben ik gaan werken voor hulporganisaties en werd ik verantwoordelijk voor het afleveren van medicijnen aan organisaties als Artsen zonder Grenzen in afgelegen gebieden zoals Jemen.”

Verschil maken

Deze baan bracht hem toen ook in het door burgeroorlog geteisterde Syrië. “Daar zag ik het resultaat van mijn werk en hoeveel verschil ik kon maken”, zegt Van Hengel. Toch aarzelde hij niet toen Kite hem een baan aanbood in Hoofddorp. “Wanneer krijg je nu de kans om zo’n uitdagende supply chain vanaf de grond af aan op te bouwen? En ik hoef denk ik niet uit te leggen dat het ook bij Kite écht ergens om gaat en ik het gevoel heb iets te kunnen betekenen voor mensen.”

Item 1 of 3

Bij de meeste logistieke stromen is er in het uiterste geval altijd nog de mogelijkheid om een nieuwe zending te sturen, zelfs bij het vervoer van medicijnen naar afgelegen oorlogsgebieden. “Maar bij celtherapie gaat het, net als bij het vervoer van organen, om menselijk materiaal dat specifiek is bedoeld voor één patiënt. Er is geen back-up”, zegt Van Hengel. “Een foutmarge mag er dus niet zijn.”

Om problemen uit te sluiten heeft Van Hengel het proces helemaal uitgetekend, en voor elke schakel in de keten meerdere opties klaarstaan. Van een alternatieve vlucht, tot een tweede koerier die de zending naar het ziekenhuis moet brengen. “Dat is niet gewoon een pakketbezorger, maar een zeer gespecialiseerd bedrijf”, zegt Van Hengel. 

“We moeten al die vervoerders, dat zijn er wel honderd, allemaal opleiden. Dus van de medewerkers van de cargo-afhandeling op het vliegveld, tot de chauffeur die een zending naar het ziekenhuis brengt: allemaal worden ze door ons getraind. Iedereen is precies geïnstrueerd en weet wat hij of zij moet doen. Het is echt teamsport.” Van Hengel kijkt ook naar nieuwe technologieën om de keten verder te verbeteren. “We gebruiken bij sommige zendingen GPS-zenders, zodat we elk moment kunnen zien waar de zending is.”

Extra uitdaging: Covid-19

Normaal is de logistieke puzzel voor al die zendingen al uitdagend, maar tijdens de eerste lockdown in het voorjaar van 2020 waande Van Hengel zich weer even terug in de hectische situatie die hij kende vanuit vorige werkervaringen. “Europa was even Europa niet meer. Aan de grenzen stonden enorme rijen, vluchten waren afgelast en normale regels golden niet.”

“Toen hebben we vaak de back-up van de back-up moeten inzetten. Geen vliegtuig? Kan het met een andere vlucht mee of moeten we een koerier met auto regelen? Uiteindelijk hebben we alle zendingen, soms maar net binnen de deadline, gekregen waar ze moesten zijn, zelfs in het toen door Covid-19 zwaar getroffen Noord-Italië.”

Item 1 of 1

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Kite, a Gilead Company

NL-UNB-0038