Catalonië is verwikkeld in een zware strijd om z’n eigen culturele identiteit te behouden. De regio hield zondag een chaotisch referendum over onafhankelijkheid van Spanje.
De centrale overheid greep hard in, via de inzet van de militaire politie Guardia Civil. De centrale overheid van Spanje erkent het referendum noch de uitslag.
Maar 90 procent van de kiezers stemde vóór een afscheiding, volgens de Catalaanse regionale regering. De opkomst was 43 procent.
Refererend aan de rellen van zondag, zei de Catalaanse leider Carles Puigdemont: “Op deze dag van hoop en leed hebben de burgers van Catalonië het recht geclaimd op een onafhankelijke staat in de vorm van een republiek. (…) Mijn regering zal de komende dagen de uitslag van het referendum sturen naar het Catalaanse parlement, de plek waar de soevereiniteit van ons volk ligt, zodat het kan handelen conform de referendumwetgeving.”
Tegelijk verklaarde Puigdemont maandagmiddag “niet uit te zijn op een traumatische afscheiding van Spanje”.
Maar wat gebeurt er als Catalonië zich toch onafhankelijk verklaart?
Onafhankelijk Catalonië
"Net als met de Brexit verwachten wij dat elke vorm van Catalexit de regio in een lange periode van onzekerheid zal storten en dat het negatief zal uitpakken voor de private sector," zegt Geoffrey Minne, econoom bij de centrale bank van België, maar tot een maand geleden werkzaam bij ING, in rapport getiteld 'Catalonia: the cost of being single'.
Een daling van de consumptie onder Catalaanse huishoudens is één van de meest duidelijke en directe gevolgen van afscheiding, stelt het rapport.
"Een analyse van de gevolgen van een Catalexit op het consumentengedrag begint met de onzekerheid die zo'n afscheiding creëert. Een recente peiling door onderzoeksbureau Metroscopia liet zien dat 62 procent van de respondenten aangeeft 'bezorgd' te zijn over de toekomst van de regio. Ter vergelijking: 31 procent geeft aan 'enthousiast' te zijn.
(klik voor uitvergroting)
"Er zit een dunne lijn tussen 'bezorgd' zijn en preventief sparen en als tweederde van alle consumenten besluit z'n consumptie te matigen dan is dat een flinke aanslag op de economische vraag. Als zorgen omslaat in paniek dan ontstaat er een run op banken en tegoeden."
Onzekerheid onder consumenten werkt door in onzekerheid over zakelijke investeringen in de regio, zegt Minne: "Politieke onduidelijkheid zal vooral buitenlandse investeerders ontmoedigen."
Daarnaast betekent een afscheiding van Spanje ook automatische een afscheiding van de EU. Dat leidt tot onduidelijkheid over lidmaatschap van de Europese interne markt.
"De meeste bedrijven, ook Catalaanse, zijn bang om buiten de Europese interne markt te vallen. Een gevolg is dat investeringen worden uitgesteld. De meeste invloed heeft afscheiding op bedrijven die naar de EU exporteren. De EU was de afgelopen drie jaar verantwoordelijk voor 65 procent van de Catalaanse export en 70 procent van de investeringen in Catalonië."
(klik voor uitvergroting)
Minne concludeert tot slot dat de kosten van een Catalexit voor Catalonië de kosten van de Brexit voor het Verenigd Koninkrijk relatief bezien overstijgen. "Een Catalaanse republiek opbouwen wordt een kostbaar project en of die kosten meevallen, zal afhangen van de goodwill van de EU, inclusief de Spaanse overheid."
Immers: als Catalonië zichzelf onafhankelijk verklaart, valt het automatisch uit de Europese Unie. De nieuwe Republiek moet dan een aanvraag doen om weer lid te worden van de EU. Echter, alle bestaande leden hebben een vetorecht voor de toelating van nieuwkomers. Spanje kan daarom in een dergelijk scenario in z'n eentje de terugkeer van Catalonië tot de EU tegenhouden.
