Door bepaalde streekproducten te beschermen wil de Europese Unie voorkomen dat
landbouwproducten en levensmiddelen met bijzondere kenmerken binnen de Unie
worden nagemaakt en vervolgens onder dezelfde naam als het origineel worden
verkocht.
Een van de beschermde producten is de Griekse feta. Denemarken was het
hier niet mee eens en spande hier in 2005 een zaak over aan. Ook in
Denemarken werd immers veel feta gemaakt. De rechter gaf de Grieken echter
gelijk. De Denen hebben vijf jaar de tijd gekregen om hun kazen anders te
noemen.
Naast de status van Beschermde Geografische Aanduiding, waar jenever voor in
aanmerking komt, kent de EU een strengere en een minder strenge variant: de
Beschermde Oorsprongsbenaming en de Gegarandeerde Traditionele Specialiteit.
Gegarandeerde Traditionele Specialiteit verwijst niet naar een
specifieke herkomst van een product, maar naar een traditionele
productsamenstelling of productiemethode. Een van de producten die op deze
bescherming geniet, is boerenkaas. Kaas mag alleen boerenkaas heten als het
gaat om semi-harde of harde kaas, gemaakt van rauwe melk.
Om de status van Beschermde Geografische Aanduiding te krijgen, moet minimaal
één van de productie- bereidings- of verwerkingsstadia hebben plaatsgevonden
in een bepaald geografisch gebied.
In het geval van jenever betekent dit dat het goedje straks geen jenever mag
heten als niet minimaal één van de productie- bereidings- of
verwerkingsstadia heeft plaats gevonden in Nederland, België of enkele
Duitse en Franse provincies. Het enige andere Nederlandse product met deze
bescherming is de Westlandse druif.
Om aanspraak te maken op de titel Beschermde Oorsprongbenaming moet een
product volledig geproduceerd, verwerkt en bereid zijn binnen een bepaald
geografisch gebied. Ook moet dit gebeuren volgens een erkende en
gecontroleerde werkwijze. In Nederland geldt deze vorm van bescherming voor
de Opperdoezer Ronde (een aardappel), Boeren-Leidse kaas met sleutels,
Kanterkaas, Kanternagelkaas, Kanterkomijnekaas, Noord-Hollandse Edammer en
Noord-Hollandse Gouda.
Vooral die laatste kan wat vreemd overkomen. Gouda ligt immers in
Zuid-Holland. Volgens Campina Melkunie is Gouda in de naam Noord-Hollandse
Gouda-kaas echter slechts het type kaas - je weet wel zo'n grote gele ronde.
De streek waar het hier om gaat is Noord-Holland. Kaas mag alleen
Noord-Hollandse Gouda heten als hij gemaakt is in een Noord-Hollandse
fabriek van melk van Noord-Hollandse koeien.
De term Goudse kaas of Edammer kaas, is niet beschermd. "Ook in
Polen in Nieuw-Zeeland, wordt Goudse kaas gemaakt," vertelt een
woordvoerder van het Productschap zuivel. "Helaas. Wij wilden die
bescherming natuurlijk wel graag hebben, maar blijkbaar was de productie van
deze kazen al te ver verspreid."
Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie ligt het iets
genuanceerder: "Wil je Goudse kaas als oorsprongbenaming beschermen.
Dan moet de kaas echt alleen uit Gouda komen. Je kunt die oorsprongbenaming
niet voor heel Nederland claimen." Dit werd blijkbaar lastig. In Gouda
staat geen kaasfabriek meer.
Mocht die er ooit weer komen te staan, dan mag kaas die daar gemaakt
wordt dus net als alle ander kazen, gewoon Goudse kaas heten, alleen geen
Noord-Hollandse Gouda.
Wat je dan hebt aan zo'n beschermde oorsprongsbenaming als Noord-Hollandse
Gouda? "Tja," zegt de woordvoerder van het productschap. "Het
ademt toch een sfeer van exclusiviteit." Je kunt dus een mooi etiket op
je kaas plakken.
Op de site van de Europese Commisie is precies na te gaan welke
producten uit welke streek welke bescherming genieten. Het gaat in totaal om
ruim zevenhonderd streekproducten.
Om een productnaam beschermd te krijgen, moet een groep producenten het
product nauwkeurig beschrijven. Daarna moet de aanvraag worden ingediend bij
de nationale overheid. Die stuurt hem na controle door naar de Europese
Commissie. Vervolgens verschijnt een aankondiging in het publicatieblad van
de Europese Gemeenschappen. Zijn er geen bezwaren ingediend dan wordt de
beslissing gepubliceerd. Al met al duurt dit proces een jaar of drie vier.
De tekst waarin staat wanneer iets wel of niet een bepaalde streeknaam
mag dragen, moet vervolgens in alle 23 officiële talen van de EU klaar
beschikbaar komen. Dat was in het geval van de Jenever maandag niet het
geval. Daarom viel de beslissing de drank de status van Beschermde
Geografische Aanduiding te geven maandag niet. Het besluit staat nu voor
half december op het programma.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
