Dit zijn dé trends in kunst als investering

...volgens de hoogleraar die onderzoek doet naar de duurste kunstwerken ter wereld

Een werk van de populaire jonge kunstenaar Matthew Day Jackson dat ING recent aankocht.

Een werk van de populaire jonge kunstenaar Matthew Day Jackson dat ING recent aankocht.

Investeren kan op veel manieren. In kunst, bijvoorbeeld. Maar is dat verstandig? En waarin dan? Hoogleraar Rachel Pownall weet er alles van. Zij signaleert verschillende trends.

Wereldwijd werd er vorig jaar voor een kleine vijftig miljard euro aan kunst verkocht. Met als klapper Salvator Mundi van Da Vinci, dat in het najaar van 2017 voor een bedrag van 450 miljoen dollar werd gekocht door een Saoedische prins – het duurste kunstwerk aller tijden.

Het zijn slechts een paar van de cijfers afkomstig uit de onderzoeken van Pownall. Ze bekleedt de TEFAF-leerstoel Art & Finance aan de Universiteit van Maastricht en is hoogleraar Kunstfinanciering en museummanagement aan de Universiteit van Tilburg. Ze doet onder andere onderzoek naar kunstverkoop door veilinghuizen.

Een werk van de jonge kunstenaar Florian Auer.

Een werk van de jonge kunstenaar Florian Auer.

Dus: is het verstandig, investeren in kunst? Pownall komt gelijk maar met een belangrijke disclaimer: “Op lange termijn zijn de rendementen redelijk laag, gemiddeld drie procent. En bovendien kan de prijs van een kunstwerk heel erg schommelen. Wat vandaag veel waard is, kan morgen geen cent meer opbrengen.”

Wereldwijd neemt de kunstmarkt al jaren toe, zegt Pownall. Op dit moment doen vooral de oude meesters en hedendaagse kunst het goed. “De prijzen van hedendaagse kunst stegen vorig jaar in totaal met 11 procent." (Zie de grafiek hieronder, red.)

En opvallend is: het aandeel vrouwelijke kunstenaars, zoals bijvoorbeeld Bridget Riley en Joan Mitchell, is groeiende. Dat zijn twee kunstenaars, die op het moment populair zijn op kunstveilingen. De bestverkochte Nederlandse kunstenaar is Willem de Kooning.”

Een andere trend die Pownall signaleert: het zijn vooral de gevestigde namen die het goed doen. “Er is steeds meer aanbod, zowel wat betreft galeries als wat betreft kunstenaars. De grote kunstgaleries – bijvoorbeeld Hauser & Wirth en David Zwirner – bepalen in toenemende mate de markt."

Pownall: "We zien dat het voor beginnende kunstenaars moeilijk is om door te breken. Dat bepaalt de waarde van hun werken, en daarmee het rendement dat je op dit soort werk kunt maken. Gevestigde namen bieden iets meer zekerheid."

Kopen voor de kinderen

Maar, zegt Pownall, investeren in kunst omwille van het financiële rendement, is vooral een kwestie van de lange adem. “En dan hebben we het over een termijn van dertig tot vijftig jaar. Zo bezien koop je het eigenlijk voor je kinderen. Als het dan toch dertig jaar bij je aan de muur hangt, kun je beter iets kopen dat je mooi vindt.”

Sanne ten Brink, hoofd conservator van de ING Collectie, deelt die mening. Ze geeft leiding aan het team dat de meer dan 6.000 kunstwerken in 150 vestigingen van ING wereldwijd beheert.

“We kopen als bank sinds 1974 zelf kunst aan. ING verzamelt werk van internationale, autonoom denkende kunstenaars die de grenzen van de figuratieve traditie opzoeken en die openstaan voor vernieuwing en experiment."

'Salut Tom' van Joan Mitchell dat in de National Gallery of Art in Washington, DC hangt.

Het werk 'Shadow Rhythm' van Bridget Riley werd een aantal jaar geleden voor ruim 1,8 miljoen euro verkocht via veilinghuis Christie's.

'Salut Tom' van Joan Mitchell dat in de National Gallery of Art in Washington, DC hangt.

Het werk 'Shadow Rhythm' van Bridget Riley werd een aantal jaar geleden voor ruim 1,8 miljoen euro verkocht via veilinghuis Christie's.

Ten Brink vervolgt: "De collectie zet aan tot ‘anders kijken’ en brengt een cultuur van innovatie en verandering binnen in het bedrijf. Dat is belangrijk. Juist in deze tijd."

"Kunst relativeert, laat je anders naar de wereld kijken en zorgt voor een goede werksfeer. Specifiek voor relaties van Private Banking hebben wij een Art Management Services Programma ontwikkeld."

Een werk van Katja Novitskova.

Een werk van Katja Novitskova.

Ze vertelt verder: "De kennis die de afdeling de afgelopen 44 jaar heeft opgedaan delen we met het netwerk van ING. Als de klant ons advies bij bijvoorbeeld de aankoop van een kunstwerk wil, is mijn eerste antwoord: koop iets waarvan je kunt genieten. Dat is wat kunst betreft het belangrijkste rendement."

Niet als pensioenpotje

De klant krijgt de informatie op basis van feiten. Ten Brink: "Iemand wil een schilderij kopen, en van ons weten of dat een verstandige investering is. Wij zoeken alles uit: wat voor schilderij is het? Wat is er nog meer van de schilder verkocht? Is dit één van de betere werken van de kunstenaar, of niet? Op basis van die feiten kan de klant dan zijn eigen afweging maken."

Sanne ten Brink

Sanne ten Brink

En dan nog is investeren in kunst risicovol. "Ik zou geen kunst kopen als pensioenpotje", zegt Pownall. Ten Brink vult aan: "Kunst heeft geen dagwaarde. Het is een onzekere markt. Bovendien krijg je geen dividend en geen rente. Maar, aan de andere kant: een goed kunstwerk gaat niet failliet."

Dit is het eerste artikel in onze serie Alternatieve manieren van investeren, mogelijk gemaakt door ING Private Banking. Vermogen kun je op veel manieren bekijken. Privé, zakelijk, maatschappelijk… Het een heeft eigenlijk altijd te maken met het ander. Vanuit die samenhang zet ING Private Banking samen met jou een koers uit. Jij aan het stuur. En je eigen Private Banker als gids. Geadviseerd door een team van specialisten, die thuis zijn op elk terrein.