President Donald Trump gaf opdracht tot een drone-aanval die de machtige Iraanse generaal Qassem Soleimani het leven kostte en de spanningen tussen de VS en Iran flink deed oplopen. Maar in de nasleep hebben hij en zijn regering het moeilijk om uit te leggen waarom de beruchte militair dood moest.
Soleimani werd in de vroege ochtend van vrijdag 3 januari geliquideerd in de Iraakse hoofdstad Bagdad. De aanval zette de relatie tussen de VS en Irak onder de druk en leidde tot een Iraanse vergeldingsaanval op Amerikaanse militaire bases.
Te midden van die hoogoplopende spanningen werd onbedoeld een passagiersvliegtuig uit de lucht geschoten, waardoor alle 176 inzittenden om het leven kwamen.
Eerdere regeringen waren tegen het doden van Soleimani vanwege de angst dat Amerikanen en burgers gevaar zouden gaan lopen door toenemende onrust in de regio.
Zo heeft de regering van Trump geprobeerd de liquidatie van Soleimani te rechtvaardigen:
'Actief plannen aan het ontwikkelen.' – Kort na de aanval kwam het ministerie van Defensie met een schriftelijke verklaring waarin stond dat de generaal Amerikaans bloed aan zijn handen had en dat zijn troepen verantwoordelijk waren voor de dood van honderden Amerikanen. Het Pentagon beschuldigde hem van een raketaanval enkele dagen voor zijn dood waarbij een Amerikaanse aannemer om het leven kwam en enkele andere Amerikanen gewond raakten.
In de verklaring stond dat "Soleimani actief plannen aan het ontwikkelen was om Amerikaanse diplomaten en militairen in Irak en de hele regio aan te vallen" en dat de "aanval bedoeld was om toekomstige Iraanse aanvalsplannen te doorkruisen".
'Aanval op handen' – Een paar uur na de aanval zei minister Mike Pompeo van Buitenlandse Zaken tegen journalisten: "Ik kan niet al te veel zeggen over de aard van de dreiging, maar het Amerikaanse volk moet weten dat de beslissing van president Trump om Qassem Soleimani van het strijdveld te verwijderen Amerikaanse levens heeft gespaard."
Hij zei dat er "een aanval op handen was" en legde uit dat het "tijd was om deze actie te ondernemen" en dat "het risico om niks te doen gigantisch was".
Het is onder internationale wetgeving van groot belang of er wel of niet sprake is van een onmiddellijke dreiging. Een preventieve actie om een aanval van de tegenstander te voorkomen mag alleen als die aanval aantoonbaar op handen is.
'Directe onheilspellende dreiging.' – Later die vrijdag zei Trump tegen verslaggevers dat "Soleimani bezig was met het plannen van een onmiddellijke en onheilspellende aanval op Amerikaanse diplomaten en militair personeel, maar we hebben hem te grazen genomen en om het leven gebracht."
'Het plannen en coördineren van belangrijke gevechtsoperaties.' – Generaal Mark Milley zei op 6 januari tegen journalisten dat hij en andere beslissers "terecht nalatigheid zou zijn verweten" als ze Soleimani niet zouden hebben omgebracht.
"Hij was gevechtsoperaties tegen Amerikaanse troepen in de regio aan het plannen en coördineren die op korte termijn zouden plaatsvinden", zei Milley.
Vorige week woensdag briefte de regering van Trump het Congres over de aanval. De Republikeinse senator Mike Lee uit Utah zei dat het "waarschijnlijk de slechtste briefing ooit was over een militaire actie die ik in mijn negen jaar hier heb meegemaakt." Andere Congresleden zeiden er niet van overtuigd te zijn dat er een Iraanse aanval op handen zou zijn.
'Hij wilde onze ambassade opblazen' – De dood van Soleimani leidde bijna tot een oorlog tussen de VS en Iran. Irak riep Amerikaanse troepen op het land te verlaten. Door de aanhoudende vragen over de noodzaak van de liquidatie van de Iraanse generaal kwam de regering-Trump met steeds meer details.
"We deden dit omdat ze onze ambassade wilden opblazen", zei Trump tegen journalisten en voegde daaraan toe: "We deden dit ook vanwege andere voor de hand liggende redenen. Net een week ervoor is er iemand doodgegaan, een van onze militairen kwam om en andere mensen raakten zwaar gewond."
Trump leverde geen bewijs voor deze bewering en andere hooggeplaatste mensen uit zijn regering krabbelden er van terug.
'We weten niet precies wanneer' – Donderdag zei Pompeo tegen Fox News: "Het lijdt geen enkele twijfel dat er een serie aanvallen op komst was die gepland werden door Qassem Soleimani. We weten niet precies wanneer en we weten niet precies waar, maar de dreiging was echt."
'Het kunnen veel andere dingen zijn geweest' – De dag erna breidde president Trump zijn eerdere verklaring uit, maar opnieuw zonder bewijs te leveren. "Ik zou zeggen dat het om vier ambassades ging, het kunnen ook militaire bases zijn geweest en ook heel veel andere dingen. Maar de dreiging was onmiddellijk", zei Trump tegen Fox News.
'Ze zouden ambassades op het oog kunnen hebben gehad.' – Minister Mark Esper van Defensie zei zondag tegen CBS News dat hij "geen specifiek bewijs heeft gezien" dat Soleimani Amerikaanse ambassades op het oog had.
"Wat de president zei over de vier ambassades is ook wat ik denk", legde Esper uit. "Hij zei dat ze mogelijk de ambassades in de regio op het oog hadden. Ik denk dat ook net als andere leden van het nationale veiligheidsteam."
'Het maakt vanwege zijn verschrikkelijke verleden niet echt uit.' – Op maandag 13 januari tweette Trump dat de "fakenewsmedia en hun democratische vrienden druk bezig zijn met uit te vogelen of er een aanval van terrorist Soleimani op handen was of niet." Hij zei dat het zo was, maar voegde daar ook aan toe dat het "niet echt uitmaakt gezien zijn verschrikkelijke verleden!"
NBC News meldde maandag op basis van voormalige en huidige regeringsmedewerkers dat Trump al zeven maanden geleden toestemming heeft gegeven voor het doden van Soleimani in het geval van een Iraanse aanval waarbij welke Amerikaan dan ook om het leven zou komen
"Elke dag levert nieuwe vragen op over de aanval die generaal Soleimani doodde", laat de Democratische voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van het Huis van Afgevaardigden Eliot Engel maandag weten. "Was er een onmiddellijke dreiging? Was het onderdeel van een grotere operatie? Wat was de juridische rechtvaardiging? Wat zijn de plannen voor de toekomst?" Engel riep de regering op het Amerikaanse volk duidelijkheid te geven.
