“Onderschat het belang van mannelijkheid en voor je het weet zit je opgescheept met Donald Trump.”
Het klinkt nogal kort door de bocht, maar Tim Samuels ziet het echt zo. De kans dat de Republikein president wordt, heeft volgens de schrijver alles te maken met het al dan niet erkennen van mannelijkheid. Vooral blanke, gefrustreerde mannen, vaak zonder baan en/of laagopgeleid, zien in de vastgoedmagnaat een ideale leider.
BBC-journalist, documentairemaker en auteur Tim Samuels is in Amsterdam voor een lezing naar aanleiding van zijn nieuwe boek Waar is mijn speer, de rol van de man in de 21e eeuw. Ik spreek hem in de bibliotheek van het Ambassade Hotel.
“Wat is er eigenlijk gebeurd met het vraagteken in de Nederlandse vertaling?”, grapt Samuels hardop. Een man met bontkraag, getrimde stoppelbaard en vriendelijke stem. Allesbehalve de brok testosteron of oermens die ik had verwacht bij de titel van zijn boek.
De afgelopen jaren won Samuels meerdere malen een award voor zijn werk. Hij wordt regelmatig de Michael Moore van zijn generatie genoemd: even satirisch, maar zonder politieke agenda. In zijn nieuwste boek draait het helemaal om mannelijkheid.
Hoewel hij geen "flauw pleidooi voor mannenrechten wil houden (wij zijn het dominante geslacht en hoeven niet door een glazen plafond te breken)", wil Samuels wel iets aan de kaak stellen.
Vier keer zoveel mannen als vrouwen plegen zelfmoord, 95 procent van de gevangenispopulatie in Groot-Brittannië is man, jongens krijgen zes keer zo vaak als meisjes de diagnose ADD en 80 procent van de paren in vruchtbaarheidsklinieken geeft de voorkeur aan een meisje.
Tijd voor een boek over de rol van de man, aldus Samuels. Op humoristische wijze beschrijft de ervaringsdeskundige in zijn boek hoe het is om vandaag de dag man te zijn en hoe je positief uiting geeft aan je mannelijkheid. "Kan je mannelijkheid niet goed tot uiting komen, dan kan het destructief werken."
Leg uit, wat is volgens jou mannelijkheid?
Samuels: "Mannelijkheid draait niet om machogedrag. Mannelijkheid is een sterke energie die door mij stroomt door de manier waarop mijn hersenen en lichaam zijn geprogrammeerd. Dit zorgt ervoor dat mannen basisbehoeften hebben zoals ergens toe behoren, productief zijn en ergens je agressie kunnen botvieren."
Waarom hebben we hier nog niet eerder een man over gehoord?
"Omdat mannen zo domi... Nee, wacht: omdat sómmige mannen zo dominant zijn in bijvoorbeeld de zakelijke wereld en doen alsof je nooit menselijk mag zijn. Misschien hebben mannen ook wel problemen?"
"Er zijn zoveel blanke mannen die moeite hebben om in deze economie man te kunnen zijn: ze kunnen geen baan krijgen en geven dus anderen de schuld. De makkelijkste doelen zijn dan migranten, buitenlanders, vrouwen, globalisatie... En dan eindig je met het feit dat Trump veertig procent kans heeft op het presidentsschap."
Dus als Trump wint, komt dat door gefrustreerde mannen?
"Blanke mannen die denken: dit zou niet zo moeten zijn. Zij voelen een soort van 'recht op werk'. Dat levert een explosieve situatie op waarvan Trump de lont heeft aangestoken. Hij profiteert van deze economische onzekerheid bij gefrusteerde mannen. Hij presenteert zichzelf bijna als een vaderfiguur. Zo van: hé, ik ga voor jullie zorgen jongens. Ik ga de bedreigingen, zoals de immigranten, oplossen, want ik ben een rijke, succesvolle man."
"Complete bullshit, maar de eenvoud klinkt aanlokkelijk voor deze types. Eigenlijk hetzelfde verhaal als in de jaren dertig. Toen had je ook een lagere middenklasse die erop achteruitging. Dat vormde uiteindelijk de bakermat van het fascisme. Well, that's cheery right?!"
Voelen mannen dan meer druk dan zeg, vijftig jaar geleden?
"Economisch gezien? Ja. In de jaren zeventig had 92 procent van de mannen in het Verenigd Koninkrijk een fulltime baan. Dat is nu rond de 76 procent. In delen van de Verenigde Staten waar fabrieken zijn gesloten ligt dat percentage op 46 procent. Op andere gebieden hebben mannen het beter: ze zijn tegenwoordig betere vaders en mogen emotioneler zijn. Toch is een baan zó belangrijk, omdat het welzijnsgevoel van mannen vaak afhangt van het wel of niet hebben van werk."
Zijn mannen het slachtoffer van het feit dat onze westerse samenleving meer en meer feminiseert?
"De grootste bedreiging is in mijn ogen de economie, niet het feminisme. Ik denk dat mannen een hoop eigenschappen van vrouwen hebben overgnomen die positief zijn, zoals in contact staan met je emoties en niet gereserveerd zijn over hoe jij je voelt."
"Wel is er één plek waar we té gefeminiseerd zijn en dat is de manier waarop jongens onderwijs krijgen. Ze moeten zich gedragen als lieve, kleine meisjes en vooral stilzitten. Terwijl jongens een hoop testosteron hebben en meer leren als ze actief kunnen zijn. Vind je het gek dat er zoveel gedragsproblemen zijn bij jongens op school?"
Mannen zijn ook gewoon niet gemaakt om de hele dag achter een bureau te zitten?
"Nee, en daarom hebben we ook massaal diabetes en obesitas. Het is zo ongeveer het ongezondste wat je kunt doen. Vroeger konden mannen hun energie kwijt door te jagen of een vuur te maken. Dan dacht je niet aan het eind van de dag: ik moet bungejumpen of hard autorijden om mijn adrenaline kwijt te raken. Dat had je al gedurende de dag gedaan."
En je baas heeft er ook niet echt aandacht voor...
"Mannen die ervoor uitkomen dat ze een depressie hebben gehad... dat hoor je steeds vaker in de sport, muziek, media en een beetje in de politiek. Maar de enige plek waar dit nog een taboe lijkt, is in de zakelijke wereld. Zeg je dat je tegen een burn-out aan zit en je wordt gezien als slap."
"We moeten proberen van dit stigma af te komen. Bedrijven moeten zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun mensen. We geven zoveel van ons leven en ontlenen onze identiteit aan ons werk, maar wat doen onze bazen om ons fysiek en mentaal zo gezond mogelijk te houden?"
Je raadt in je boek een dagelijkse dosis mannelijkheid aan om niet gefrustreerd te raken. Hoe werkt dat?
"Erken als man: oké, ik heb de behoefde om ergens onderdeel van te zijn, om productief te zijn, deel te zijn van mijn stam, om in contact te staan met mijn lichaam. Wat kan ik veranderen aan mijn dagelijkse routine?"
"Dat klinkt misschien vaag, maar het zijn dingen als je voornemen om meer tijd door te brengen met je vrienden, een sport doen om wat agressie kwijt te raken of meer tijd doorbrengen met je familie. Maar ook iets productiefs doen dat niets met werk te maken heeft: iets bouwen, een hobby hebben of iets leren. Je hoeft niet in een blokhut in het bos te gaan wonen, maar wel erkennen dat de mannelijkheid in jezelf aandacht verdient."
